|پیام ما| سازمان ملل متحد روز دوشنبه هشدار داد غلظت گازهای گلخانه‌ای جو زمین در سال ۲۰۲۳ به بالاترین حد خود رسیده است و همین موضوع، کنترل افزایش دمای عمومی زمین برای سال‌های آینده را با دشواری روبه‌رو می‌کند. این هشدار سازمان ملل متحد درحالی صادر شده است که چند روز دیگر، بیست‌ونهمین اجلاس جهانی متعاهدین کنوانسیون تغییراقلیم (کاپ ۲۹) در شهر باکو در جمهوری آذربایجان آغاز به‌کار خواهد کرد. قرار است در این اجلاس درباره ادامه فعالیت‌ها برای رسیدن به اهداف توافق اقلیمی پاریس در محدود کردن افزایش دمای کره زمین به ۱.۵ درجه سانتی‌گراد نسبت به دوران پیش از انقلاب صنعتی تصمیم‌گیری شود.
غلظت دی‌اکسید کربن جو زمین در سال ۲۰۲۳ به‌میزان ۴۲۰ واحد در میلیون (ppm) بوده که افزایشی ۱۵۱ درصدی نسبت به میزان اندازه‌گیری‌شده پیش از سال ۱۸۵۰ میلادی را نشان می‌دهد
آژانس آب‌وهوا و اقلیم ملل متحد اعلام کرد غلظت سه گاز گلخانه‌ای اصلی، یعنی دی‌اکسید کربن، متان و اکسید نیتروژن که باعث گرم‌شدن عمومی زمین می‌شوند، همگی در سال گذشته دوباره افزایش یافته است. سازمان جهانی هواشناسی نیز اعلام کرد دی‌اکسید کربن سریعتر از همیشه در جو در حال انباشته‌شدن است که در دو دهه، بیش از ۱۰ درصد افزایش یافته است.
بولتن سالانه گازهای گلخانه‌ای سازمان جهانی هواشناسی روز دوشنبه، هفتم آبان‌ماه، و در آستانه اجلاس اقلیمی ملل متحد در باکو (از ۲۱ آبان تا ۲ آذر) منتشر شده است.
«سلست سائولو» (Celeste Saulo)، رئیس سازمان جهانی هواشناسی در بیانیه‌ای مطبوعاتی گفت: «یک سال دیگر و یک رکورد دیگر. این باید زنگ خطر را در بین تصمیم‌گیرندگان به‌صدا درآورد. ما به‌وضوح در مسیر رسیدن به اهداف توافق پاریس قرار نداریم.»
براساس توافقنامه پاریس که در سال ۲۰۱۵ شکل گرفت، کشورها موافقت کردند گرمایش جهانی را به‌میزان «خیلی کمتر از» دو درجه سانتی‌گراد بالاتر از حد متوسط اندازه‌گیری‌شده بین سال‌های ۱۸۵۰ تا ۱۹۰۰ محدود کنند و در صورت امکان، محدودیت این افزایش دما را به ۱.۵ درجهٔ سانتی‌گراد برسانند.
اگرچه این ۹ سال قبل این هدف‌گذاری انجام شد، اما گزارش‌های ناامیدکننده‌ای از مجامع علمی جهان و آژانس‌های بین‌المللی منتشر شده است که ظاهراً کشورها از اهداف توافق پاریس فاصله گرفته‌اند. سازمان جهانی هواشناسی در بولتن خود نوشته است: «زمانی که انتشار گازهای گلخانه‌ای ادامه داشته باشد، این گازها در اتمسفر تجمع می‌کنند و دمای جهانی را افزایش می‌دهند.»
طبق اطلاعات منتشرشده، در سال گذشته دمای زمین در دریا و خشکی «بالاترین رکورد ثبت‌شده از سال ۱۸۵۰ تا کنون» بوده است. دانشمندان می‌گویند باتوجه‌به مدت‌زمان ماندگاری دی‌اکسید کربن در اتمسفر، سطوح دمای فعلی برای چندین دهه ادامه خواهد داشت، حتی اگر انتشار گازهای گلخانه‌ای به‌سرعت به صفر خالص کاهش یابد. به بیان دیگر، آنها می‌گویند حتی اگر بتوانیم با تکنیک‌های حذف کربن از جو زمین (درختکاری و توسعهٔ فناوری‌های بدون کربن)، میزان انتشار کربن از طریق فعالیت‌های انسانی را با میزان جذب و ترسیب کربن از جو برابر کنیم، باز هم افزایش دمای زمین برای چند دهه ادامه خواهد یافت؛ چراکه ماندگاری دی‌اکسید کربن در جو زمین به‌طور طبیعی طولانی است و همین ماندگاری طولانی باعث می‌شود تا اثر گلخانه‌ای این گاز تداوم پیدا کند و دمای عمومی جو زمین افزایش پیدا کند.
تأثیر واقعی بر زندگی
سازمان ملل متحد اعلام می‌کند، غلظت دی‌اکسید کربن جو زمین در سال ۲۰۲۳ به میزان ۴۲۰ واحد در میلیون (ppm) بوده که افزایشی ۱۵۱ درصدی نسبت به میزان اندازه‌گیری‌شده پیش از سال ۱۸۵۰ میلادی را نشان می‌دهد. علاوه‌براین، غلظت گاز متان (که یکی از قوی‌ترین گازهای گلخانه‌ای است، اما ماندگاری کوتا‌ه‌تری در جو زمین دارد) در سال گذشتهٔ میلادی یک‌هزار و ۱۹۳۴ واحد در میلیارد (ppb) بوده است که افزایشی ۲۶۵ درصدی نشان می‌دهد. دربارهٔ غلظت اکسید نیتروژن نیز عدد اعلام‌شده ۳۳۶ واحد در میلیارد (ppb) است که میزان افزایش آن نیز ۱۲۵ درصد نسبت به دوران پیش از انقلاب صنعتی است.
سائولو گفته است: «اینها فقط اعداد و آمار نیستند. هر واحد در میلیون و هر کسری از افزایش دما، تأثیری واقعی بر زندگی و سیارهٔ ما دارد.» حدود ۶۴ درصد افزایش دمای کره زمین ناشی از انتشار دی‌اکسید کربن است.
آخرین بار که زمین غلظت مشابهی از دی‌اکسید کربن را تجربه کرده است، چیزی حدود سه تا پنج میلیون سال پیش بوده است. یعنی زمانی که دمای عمومی زمین ۲ تا ۳ درجه سانتی‌گراد گرمتر و سطح دریاهای آزاد ۱۰ تا ۲۰ متر بالاتر از سطح فعلی بوده است
در گزارش بولتن سازمان جهانی هواشناسی آمده است افزایش ۲.۳ واحد در میلیون طی یک سال در‌حالی‌است که برای دوازدهمین سال پیاپی، افزایش غلظت سالیانه بیش از دو واحد در میلیون بوده است. موضوعی که به‌گفته این گزارش، نشان‌دهنده «حجم وسیع انتشار دی‌اکسید کربن با منشأ سوخت‌های فسیلی در دهه‌های ۲۰۱۰ و ۲۰۲۰» است. میزان غلظت دی‌اکسید کربن در سال ۲۰۲۳ به میزان ۱۱.۴ درصد بیشتر از میزان ثبت‌شده در سال ۲۰۰۴ بوده است. در آن سال، غلظت دی‌اکسید کربن جو زمین ۳۳۷.۱ واحد در میلیون (ppm) ثبت شده بود.»
گزارش می‌گوید: «دی‌اکسید کربن سریعتر از هر زمان دیگری در تاریخ حضور انسان روی کره زمین درحال انباشته‌شدن در جو است.» آن‌طورکه در دانشمندان می‌گویند، آخرین بار که زمین غلظت مشابهی از دی‌اکسید کربن را تجربه کرده است، چیزی حدود سه تا پنج میلیون سال پیش بوده است. یعنی زمانی که دمای عمومی زمین ۲ تا ۳ درجه سانتی‌گراد گرمتر و سطح دریاهای آزاد ۱۰ تا ۲۰ متر بالاتر از سطح فعلی بوده است.
به‌طور طبیعی، کمتر از نیمی از دی‌اکسید کربن منتشرشده در جو باقی می‌ماند و بقیه توسط اکوسیستم‌های اقیانوسی و خشکی جذب می‌شود. جنگل‌های بارانی و فیتوپلانکتون‌ها در اقیانوس‌ها از مهمترین اکوسیستم‌های جذب دی‌اکسید کربن در جو زمین هستند. آنها با جذب دی‌اکسید کربن در فرایند فتوسنتز، از کربن برای تولید ماده زیستی استفاده می‌کنند و به‌این‌ترتیب، کربن به‌جای قرار گرفتن در جو زمین، در ترکیبات آلی موجود در بدن جانداران و یا خاک قرار می‌گیرد که این فرایند، در اصطلاح «ترسیب» کربن گفته شود. در واقع چرخهٔ طبیعی کربن روی کرهٔ زمین به همین شکل بوده است، اما با استخراج سوخت‌های فسیلی که خودشان حاصل تغییرات مواد آلی بدن موجودات زنده در زیر خاک هستند، انسان کربن را بار دیگر در فرایندی سریع کربن را به جو زمین بازگردانده است. چون در اثر فعالیت‌های انسانی سرعت و میزان بازگشت کربن به جو زمین بیشتر از سرعت و میزان ترسیب طبیعی کربن است، غلظت کربن افزایش پیدا کرده و حاصل آن، گرم‌شدن عمومی کرهٔ زمین است.
«کو بارت» (Ko Barret)، معاون رئیس سازمان جهانی هواشناسی در گفت‌وگو با خبرگزاری فرانسه هشدار داده است اکنون «با یک چرخهٔ معیوب بالقوه روبه‌رو هستیم» و تغییراقلیم می‌تواند به‌زودی «باعث تبدیل‌شدن اکوسیستم‌های طبیعی به منابع بزرگتر انتشار گازهای گلخانه‌ای شود.»
اشارهٔ خانم بارت به گرم شدن اقیانوس‌ها و آتش‌سوزی‌های بزرگ در جنگل‌های طبیعی است که در چند سال اخیر به‌طرز معناداری شدت و گسترهٔ آنها افزایش پیدا کرده است: «این آتش‌سوزی‌ها می‌توانند کربن بیشتری در جو زمین منتشر کنند و از طرف دیگر ممکن است اقیانوس‌های گرمتر دی‌اکسید کربن کمتری را جذب کنند. با این وضعیت، دی‌اکسید بیشتری در جو زمین باقی می‌ماند و درنتیجه سرعت افزایش دمای زمین نیز بیشتر می‌شود.» او گفته است: «این بازخوردهای اقلیمی یک نگرانی حیاتی برای جمعهٔ بشری محسوب می‌شود.»
منبع:این گزارش برپایه گزارشی با عنوان Greenhouse Gas Levels Hit Record Highs as Scientists Sound The Alarm که روز سه‌شنبه، هشتم آبان، در خبرگزاری فرانسه (AFP)
منتشر شده بود، با برخی توضیحات تکمیلی و بخش‌های بیشتر تهیه شده است.