دانشجویان چند دانشگاه که به دلیل شرکت در اعتراض‌های سال ۱۴۰۱ از سوی کمیته‌های انضباطی تعلیق یا محروم از تحصیل شده بودند، سخنان وزیر علوم، تحقیقات و فناوری مبنی بر بازگشت همه دانشجویان به دانشگاه را تکذیب کردند.
حسین سیمایی‌صراف، وزیر علوم دولت چهاردهم چهارشنبه ۲۵ مهر ۱۴۰۳ ادعا کرد: «تمام دانشجویان اتفاقات ۱۴۰۱ به کلاس برگشتند و احکام قضایی درخصوص دانشجویان به‌خاطر اتفاقات سال ۱۴۰۱ نداریم». روزنامه هم‌میهن در گفت‌وگو با دانشجویان چند دانشگاه، گزارش کرد این ادعا صحت ندارد.
با گذشت دو سال از خیزش ژن، ژیان، ئازادی که در اعتراض به قتل ژینا (مهسا) امینی به دست پلیس گشت ارشاد رخ داد، هنوز شمار زیادی از دانشجویان از ادامه تحصیل محروم شده‌اند. وزیر علوم دولت چهاردهم و معاونان او وعده کرده بودند امکان بازگشت این دانشجویان را به دانشگاه فراهم کنند.
این وعده‌های تکراری اما آن طور که دانشجویان چند دانشگاه گفته‌اند، تا به حال به مرحله عمل نرسیده است.
دانشگاه الزهرا: کارزار ۱۲۰۰ نفری برای برکناری رئیس دانشگاه
یکی از دانشگاه‌هایی که در پاییز ۱۴۰۱ اعتراض‌های گسترده‌ای در آن رخ داد، دانشگاه الزهرا بود. دانشجویان این دانشگاه به هم‌میهن گفتند حداقل از سه هفته پیش برای پیگیری بازگشت خود مراجعه می‌کنند اما هربار به آنها وعده بازگشت داده می‌شود و تا امروز خبری از لغو این احکام نیست. در آخرین پیگیری از سازمان امور دانشجویان به یکی از آنها گفته شده که هنوز پرونده‌های شما بررسی نشده است و از طرف دیگر هیچ توجهی به وضعیت دانشجویان تبعیدی این دانشگاه نمی‌شود.
یکی از دانشجویان این دانشگاه گفت:
هفت نفر حکم خوردند و هنوز به دانشگاه برنگشتند. بعد از این کارزار رئیس دانشگاه در مصاحبه‌ای اعلام کرد که از ۱۰ هزار دانشجو، ۳۰ نفر تعلیق شده‌اند که عدد زیادی نیست! در حالی‌که در دوره ریاست ایشان ۴۰ نفر تعلیق شدند. به هیچ‌کدام از این دانشجویان خوابگاه و خدمات رفاهی برگردانده نشد. بسیاری از دانشجویان بابت قطع خدمات رفاهی و گرفته شدن خوابگاه، تحصیل را ادامه ندادند و به همین دلیل جزو تعلیقی‌ها حساب نمی‌شوند.
دانشجویان این دانشگاه در نامه‌ای که ۱۲۰۰ تن آن را امضاء کرده‌اند، خواستار برکناری رئیس دانشگاه شده‌اند.
دانشگاه شهید بهشتی: در خواست بیش از ۱۸ هزار دانشجو برای تغییر ریاست دانشگاه
دانشجویان دانشگاه شهید بهشتی نیز برای تغییر محمودرضا آقامیری، ریاست دانشگاه کارزاری راه انداخته‌اند که تا به امروز بیش از هفده هزار امضا دارد. آنها در بیانیه‌ای شکایت‌های خود را از دو سال اخیر اعلام کردند و خواستار رسیدگی وزیر علو و تحقیقات به این موارد شدند. در قسمتی از بیانیه آمده است:
«در این دوره، استادان از اخراج، تعلیق و بازنشستگی اجباری همکاران خود گله‌مند، از جذب افراد نالایق، دل‌خون و از وضعیت حاکم بر دانشکده‌ها، دل‌سرد شده‌اند. زیرا که افرادی کژاندیش، ناتوان و دون شأن دانشگاه بر امور دانشگاهیان مسلط شده‌اند و از هیچ‌گونه برخورد سلیقه‌ای و فراقانونی دریغ نمی‌دارند.»
علم و صنعت و خواجه نصیر: مجازات تکمیلی با افزایش سنوات
دانشجویان دانشگاه علم و صنعت با وجود لغو احکام قضایی و کمیته انضباطی به شکل دیگری مجازات شده‌اند؛ حذف نشدن اثر سنواتی دوره‌ای که تعلیق شده بودند. آنها به همین دلیل پس از بازگشت به دانشگاه باید برای استفاده از خدمات دانشجویی و تحصیل شهریه بپردازند.
دانشجویان این دانشگاه گفتند با اینکه در سازمان امور دانشجویی گزارش رسیدگی به احکامشان را ثبت کردند، اما وزارت علوم با آنها تماسی نگرفته است.
در دانشگاه خواجه نصیر نیز گزارش کردند در حالی که وزارت علوم با بازگشت یکی از دانشجویان موافقت کرده است اما دانشگاه از پذیرش این حکم «سر باز زده است».
به گفته دانشجویان این دانشگاه:
دستگاه سرکوب دانشگاه خواجه نصیر پا را از این فراتر گذاشته و یکی از دانشجویان را مجبور به اخذ مرخصی کرده است؛ این دانشجو بدون حکم کمیته از تحصیل محروم شده و این روند به مدت سه ترم ادامه داشته و امروز در حال پیگیری از کمیسیون موارد خاص دانشگاه است که به تحصیل برگردد.
دانشگاه گیلان: ۴۰۰ دانشجو محروم از تحصیل
استان گیلان از جمله مناطقی بود که سرکوب در آن خشن و گسترده‌تر گزارش شد. به گزارش هم‌میهن «تعداد ۴۰۰ دانشجو در سال ۱۴۰۱ تعلیق شدند و در شهریورماه در یک دانشکده حدود ۲۰ تا ۴۰ دانشجو با همین احکام روبه‌رو شدند.»
دانشجویان این دانشگاه گفتند «تعدادی از دانشجویان اخراجی و محکومان انضباطی دانشگاه گیلان، با دلایل آموزشی مثل اتمام سنوات، تخلفات آموزشی اما در واقع با دلایل انضباطی، محروم و اخراج شدند».
یک دانشجوی دانشگاه گیلان گفت:
طبق گفته‌های تعداد زیادی از دانشجویان دانشگاه گیلان، پس از عفو عمومی رهبری، تعداد زیادی بخشیده شدند اما پس از این عفو همان نفرات بنا به دلایل من‌درآوری، دوباره به کمیته انضباطی و حراست احضار و محروم از تحصیل برای یک الی دو ترم شده‌اند.
دانشگاه علوم پزشکی مشهد و شیراز: بازگشت به تحصیل به شرط «توبه»
حامیان مسعود پزشکیان مدعی بودند در دانشگاه‌های علوم پزشکی با دستور مستقیم وزیر بهداشت تمام دانشجویان تعلیق شده به تحصیل بازگشته‌اند. روایت دانشجویان دو دانشگاه پزشکی در مشهد و شیراز اما این ادعا را رد می‌کند.
در مشهد به گفته دانشجویان، «موارد جدیدی از احضار و محکومیت هم به‌دلیل فعالیت مجازی دانشجویان وجود دارد» و مسئولان دانشگاه اما «همراه با امضای تعهدات و به‌اصطلاح توبه‌نامه احکام را صادر می‌کنند که به بی‌عملی و ترس در فضای دانشگاه منجر شده است».
دانشجویان دانشگاه علوم پزشکی شیراز نیز گفتند با برخی از دانشجویان پزشکی تماس گرفته شد و آنها توانستند انتخاب واحد کنند اما «دانشجویانی که احکام مشروطی داشتند، باید منتظر انتخابات نهادها و تشکل‌های دانشجویی باشند تا بدانند این احکام مشروطی ملغی شده و افرادی که شامل این احکام بودند، تأیید صلاحیت می‌شوند یا خیر؟»
وزارت علوم: ۳۵۰ پرونده را بررسی کردیم
آمار دقیقی از دانشجویانی که به دلیل شرکت در اعتراض‌های سال ۱۴۰۱ با احکام قضایی و انضباطی مجازات شدند، منتشر نشده است اما برآوردها نشان می‌دهد صدها دانشجو به صورت موقت یا دائم از تحصیل محروم شده باشند.
سعید حبیبا، رئیس سازمان امور دانشجویان وزارت علوم ۲۶ مهر ۱۴۰۳ شمار پرونده‌های ارسال شده به این سازمان را ۳۵۰ مورد اعلام کرد و گفت که پس از فراخوان برای ارسال پرونده حدود۱۴۰ تا ۱۵۰ پرونده به دست وزارت علوم رسیده است.
به گفته او یک گروه حقوقدان این پرونده‌ها را که مشکل شکلی و ماهوی داشتند، بررسی و ایرادات را به وزیر علوم گزارش کردند.
حبیبا بدون بیان جزئیات در باره شمار دانشجویانی که به دانشگاه بازگشته‌اند، گفت اکثر پرونده‌ها ایرادات شکلی را داشته‌اند.
دولت چهاردهم از آغاز به کار چند مرتبه وعده کرد با همکاری قوه قضائیه پرونده دانشجویان محروم از تحصیل را دوباره بررسی و امکان بازگشت آنها به دانشگاه را فراهم کند.
زمانه