جایزه صلح نوبل سال ۲۰۲۴ به گروه بازماندگان بمب‌های اتمی ژاپن، معروف به Nihon Hidankyo، برای کمپین طولانی‌مدت آنها در جهت خلع سلاح هسته‌ای جهانی اهدا شد. این جایزه در آستانه هشتادمین سالگرد بمباران‌های اتمی هیروشیما و ناکازاکی و در زمانی که نگرانی‌ها از احتمال استفاده از سلاح‌های هسته‌ای رو به افزایش است، به این گروه اهدا شد.
کمیته نوبل با اشاره به نقش حیاتی Nihon Hidankyo در ترویج جهانی خلع سلاح هسته‌ای، اعلام کرد: «این گروه به دلیل تلاش‌هایش برای رسیدن به جهانی عاری از سلاح‌های هسته‌ای و برای پافشاری بر این که سلاح‌های هسته‌ای هرگز نباید دوباره استفاده شوند، شایسته دریافت جایزه صلح نوبل شناخته شد.»
کمیته نروژی نوبل همچنین تاکید کرد شهادت بازماندگان بمباران‌های اتمی هیروشیما و ناکازاکی – که به “هیباکوشا” معروف هستند – نقش کلیدی در تقویت مخالفت جهانی با سلاح‌های هسته‌ای ایفا کرده است. این کمیته در بیانیه‌ای نوشت: «شهادت‌های هیباکوشا از طریق داستان‌های شخصی، کمپین‌های آموزشی مبتنی بر تجربیات خود، و هشدارهای فوری علیه گسترش و استفاده از سلاح‌های هسته‌ای، کمک بزرگی به ارتقای آگاهی جهانی کرده است.»
هیباکوشا، بازماندگان حملات اتمی
هیباکوشا بازماندگان حملات اتمی هستند که خاطراتشان به‌عنوان شواهد زنده از وحشت و رنج بی‌پایان ناشی از استفاده از سلاح‌های هسته‌ای محسوب می‌شود. آنها کمک کرده‌اند تا جهان به‌طور عمیق‌تری به فکر نابودی کامل این سلاح‌ها بیافتد. کمیته نوبل درباره شهادت این افراد گفت: «هیباکوشا به ما کمک می‌کنند تا چیزی که نمی‌توان آن را به درستی توصیف کرد، درک کنیم، چیزی که خارج از تصور است را به فکر بیاوریم و به نوعی درد و رنج غیرقابل فهم ناشی از سلاح‌های هسته‌ای را به تصویر بکشیم.»
در حالی که از پایان جنگ جهانی دوم تاکنون از سلاح‌های هسته‌ای استفاده نشده، کمیته نوبل هشدار داد «تابوی» استفاده از این سلاح‌ها در حال شکسته شدن است.
کمیته نوبل در بیانیه‌ای گفت: «در این لحظه از تاریخ بشر، ارزش دارد یادآوری کنیم سلاح‌های هسته‌ای چه هستند: مخرب‌ترین سلاح‌هایی که جهان تاکنون به خود دیده است.» بین ۶۰,۰۰۰ تا ۸۰,۰۰۰ نفر بلافاصله پس از انفجار بمب هسته‌ای ۱۵ کیلوتنی بر روی هیروشیما در ۶ اوت ۱۹۴۵ توسط بمب‌افکن آمریکایی انولا گی کشته شدند. تا پایان سال ۱۹۴۵ این رقم به ۱۴۰,۰۰۰ نفر رسید. سه روز بعد، آمریکایی‌ها یک بمب پلوتونیومی بر روی ناکازاکی انداختند که منجر به کشته شدن ۷۴,۰۰۰ نفر دیگر شد.
امروزه تعداد افرادی که به طور رسمی به عنوان قربانیان حملات اتمی شناخته شده‌اند، در هیروشیما به ۳۴۴,۳۰۶ نفر و در ناکازاکی به ۱۹۸,۷۸۵ نفر رسیده است. میانگین سنی ۱۱۴,۰۰۰ بازمانده حمله هیروشیما حدود ۸۴ سال است.
واکنش هیباکوشا به دریافت جایزه نوبل
توشیوکی میماکی، رئیس مشترک Nihon Hidankyo که خود ۸۱ سال دارد، در یک کنفرانس مطبوعاتی در هیروشیما ابراز خوشحالی کرد و اعلام کرد که این جایزه به تلاش‌های این گروه برای نشان دادن امکان‌پذیر بودن خلع سلاح هسته‌ای قوت بیشتری خواهد بخشید. او گفت: «این یک نیروی بزرگ خواهد بود تا به جهان بگوییم که خلع سلاح هسته‌ای ممکن است. سلاح‌های هسته‌ای باید به طور کامل حذف شوند.»
میماکی تاکید کرد که این ایده که سلاح‌های هسته‌ای صلح را به ارمغان می‌آورند، یک افسانه است. او گفت: «گفته شده است که به خاطر سلاح‌های هسته‌ای، جهان در صلح است. اما سلاح‌های هسته‌ای می‌توانند توسط تروریست‌ها نیز استفاده شوند. به عنوان مثال، اگر روسیه از آنها علیه اوکراین استفاده کند، یا اسرائیل علیه غزه، این پایان ماجرا نخواهد بود. سیاستمداران باید این مسائل را بدانند.»
او همچنین اشاره کرد که بازماندگان حملات اتمی همیشه درباره وحشت این سلاح‌ها هشدار داده‌اند و آنها را تهدیدی برای همه مردم جهان دانسته‌اند.
مسئله سلاح‌های هسته‌ای در جهان امروز
موضوع سلاح‌های هسته‌ای در سال‌های اخیر بار دیگر به یکی از اصلی‌ترین نگرانی‌های جهانی تبدیل شده است. کره شمالی همچنان به آزمایش‌های هسته‌ای و توسعه موشک‌های بالستیک با قابلیت حمل کلاهک‌های هسته‌ای ادامه می‌دهد و ولادیمیر پوتین، رئیس‌جمهور روسیه، در جریان جنگ با اوکراین از استفاده احتمالی از سلاح‌های هسته‌ای سخن گفته است. این تهدیدات باعث نگرانی‌های گسترده‌ای در میان جوامع بین‌المللی شده است.
همزمان، کشورهای عضو ناتو و متحدان آمریکا به حمایت از سیاست‌های هسته‌ای ایالات متحده ادامه می‌دهند، در حالی که جنبش‌های جهانی برای ممنوعیت کامل سلاح‌های هسته‌ای همچنان به تلاش‌های خود برای دستیابی به این هدف ادامه می‌دهند. پیمان ممنوعیت سلاح‌های هسته‌ای که در سال ۲۰۲۱ به تصویب رسید، یکی از مهم‌ترین دستاوردهای این جنبش‌ها محسوب می‌شود، اما هنوز بسیاری از کشورهای اصلی جهان از جمله ژاپن و آمریکا این پیمان را نپذیرفته‌اند.
انتقادات از دولت ژاپن
یکی از جنبه‌های مهم این جایزه، انتقاد غیرمستقیم از دولت محافظه‌کار ژاپن است که به شدت به چتر هسته‌ای آمریکا وابسته است و خود هیچ برنامه‌ای برای پیوستن به پیمان‌های جهانی خلع سلاح هسته‌ای ندارد. این مسئله به ویژه در حالی اهمیت پیدا می‌کند که ژاپن خود یکی از قربانیان اصلی استفاده از سلاح‌های هسته‌ای در تاریخ است.
سیاست‌های دولت ژاپن در زمینه هسته‌ای همواره با انتقادات زیادی از سوی گروه‌های صلح‌طلب داخلی و بین‌المللی مواجه بوده است. مخالفان این سیاست‌ها معتقدند که ژاپن به عنوان کشوری که تجربه تلخ بمباران‌های اتمی را پشت سر گذاشته، باید در صف مقدم تلاش‌ها برای ممنوعیت کامل سلاح‌های هسته‌ای باشد و نه اینکه به سیاست‌های هسته‌ای آمریکا وابسته بماند.
تاثیر جایزه نوبل بر جنبش‌های صلح‌طلب
دریافت جایزه صلح نوبل توسط Nihon Hidankyo به احتمال زیاد تأثیر قابل‌توجهی بر جنبش‌های صلح‌طلب در سراسر جهان خواهد داشت. این جایزه نه تنها به عنوان یک شناسایی جهانی برای تلاش‌های بی‌پایان این گروه تلقی می‌شود، بلکه ممکن است به عنوان یک انگیزه جدید برای گروه‌های مشابه در دیگر کشورها عمل کند.
گروه‌های صلح‌طلب در سراسر جهان با استقبال از این جایزه امیدوارند توجه بیشتری به موضوع خلع سلاح هسته‌ای جلب شود و دولت‌ها تحت فشار بیشتری قرار گیرند تا اقدامات ملموس‌تری در این زمینه انجام دهند. در حالی که بسیاری از کشورهای جهان هنوز به سلاح‌های هسته‌ای به عنوان یکی از ابزارهای اصلی دفاعی خود نگاه می‌کنند، این جایزه می‌تواند پیامدهای سیاسی و اجتماعی گسترده‌ای در پی داشته باشد.
منبع: گاردین