جنگ در شمال و جنوب غزه بحران انسانی را تشدید کرده و دستاوردهای اخیر سازمان‌های امدادی در جلوگیری از قحطی و بیماری را از بین برده است.
در اوایل ماه جاری، غذا به مناطق قحطی زده شمال غزه رسیده و قیمت‌ها در کمپ پناهندگان جبالیا کاهش یافته بود. پزشکانی مانند یحیی عابد تلاش می‌کردند تا بیمارانی را که دچار سوء تغذیه بودند، نجات دهند. اما سپس «حمله دیگری» از راه رسید.
واشنگتن پست در گزارشی از غزه نوشته است: عملیات نظامی اسرائیل در این ماه علیه حماس در غزه – از آخرین پناهگاه‌های فلسطینی‌ها در شهر جنوبی رفح تا کمپ‌های ویران شده پناهندگان در شمال – نزدیک به یک میلیون نفر را بی‌خانمان کرده است. سازمان ملل متحد می‌گوید این جنگ ها دسترسی غزه به کمک‌های خارجی را بیشتر مسدود کرده و بحران انسانی در منطقه را تشدید کرده و دستاوردهای اخیر در جلوگیری از قحطی و بیماری را از بین برده است.
یحیی عابد پزشک فلسطینی در یک مصاحبه تلفنی گفت: «به جای مراقبت‌های پیش از زایمان برای خانم‌های باردار و درمان سوء تغذیه، اکنون باید جلوی خونریزی مجروحان را بگیریم… این وضعیت ادامه دارد، روز و شب.»
مصیبت های اخیر غزه در اوایل ماه می آغاز شد، زمانی که اسرائیل دستور تخلیه بخش‌هایی از رفح را صادر کرد که نشانه آغاز تهاجم طولانی مدتی بود. تهاجمی که ادعا می‌شد هدف آن نابودی باقی‌مانده‌های گردان‌های حماس است. سازمان‌های امدادی از ماه‌ها پیش هشدار داده بودند حمله به منطقه‌ای که بیش از یک میلیون نفر در آن پناه گرفته‌اند، فاجعه‌آمیز خواهد بود.
با تشدید جنگ در شرق رفح و بمباران و گلوله‌باران سراسر شهر توسط اسرائیل، بیمارستان‌ها و کلینیک‌ها بسته شدند. انبارهای مواد غذایی که هزاران تن مواد غذایی را ذخیره کرده بودند، غیرقابل دسترسی شدند. گذرگاه‌های مرزی که شریان حیاتی جنوب غزه بودند، بسته یا با دشواری های سختی مواجه شدند، و همه این ها باعث شد که غذا، مکمل‌های تغذیه‌ای و داروها نتوانند وارد غزه شوند و هزاران بیمار به شدت مجروح در داخل غزه بدون امکانات درمانی باقی بمانند.
مقامات امدادی با وحشت و ناباوری شاهد بودند نزدیک به نیمی از جمعیت غزه در عرض دو هفته مجبور به فرار شدند، خانواده‌های آواره تلاش می‌کنند تا تکه زمینی را برای سکونت پیدا کنند. گروه‌های بشردوستانه از چگونگی و مکان ارائه خدمات به گرسنگان، مجروحان و بیماران اطلاع چندانی ندارند.
ریکاردو پیرس، سخنگوی یونیسف، هفته گذشته گفت: «این شاید تاریک‌ترین فصل در این جنگ وحشتناک باشد که هفت ماه پیش آغاز شده است.»
بیش از ۸۰۰,۰۰۰ نفر از جنوب غزه فرار کرده‌اند و حداقل ۱۰۰,۰۰۰ نفر از بخش‌های شمالی آواره شده‌اند، جایی که اسرائیل حملات جدیدی علیه حماس انجام داده که در خلاء قدرت در حال قدرت گیری دوباره است.
خوش‌شانس‌ترین افراد در چادرهایی پناه گرفته‌اند که اکنون به قیمت صدها دلار فروخته می‌شوند. سایرین در ساختمان‌های متروکه مستقر شده‌اند. علاء حسن، ۳۱ ساله، با یک گاری از رفح فرار کرد زیرا توانایی پرداخت هزینه خودرو را نداشت. او با استفاده از پرده‌هایی از خانه متروکه‌اش جایی برای خود ساخته است، زیرا نمی‌توانسته هزینه چادر را بپردازد. او در مواسی، در ساحل، که اسرائیل آن را به‌عنوان «منطقه انسانی» معرفی کرده بود، مستقر شد.
سرهنگ دوم آویخای ادرعی، سخنگوی ارتش اسرائیل، روز چهارشنبه در یک پست در شبکه اجتماعی ایکس اعلام کرد که منطقه امن گسترش یافته و خدمات انسانی لازم به افراد آواره ارائه خواهد شد. اما حسن می گوید: «در مواسی هیچ آب آشامیدنی، بهداشت و حتی سرویس بهداشتی وجود ندارد.»
دولت بایدن ماه‌ها پیش اعلام کرده بود اسرائیل را از انجام یک عملیات بزرگ در رفح منصرف می‌کند و خواستار یک برنامه معتبر برای تخلیه و حفاظت از غیرنظامیان شده بود. اوایل ماه می، بایدن تهدید کرد در صورت ورود اسرائیل به مناطق مسکونی رفح، ارسال مهمات به اسرائیل را متوقف خواهد کرد. اما حمله اسرائیل این مناطق مسکونی را خالی ای جمعیت کرده است.
مشاور امنیت ملی آمریکا، جیک سالیوان، روز چهارشنبه گفت: «عملیات نظامی اسرائیل در آن منطقه هدفمند و محدود بوده است.»
ادم ووسورنو از آژانس بشردوستانه سازمان ملل روز سه‌شنبه گفت: «ما در حال تمام کردن واژگان برای توصیف آنچه در غزه اتفاق می‌افتد، هستیم. ما آن را یک فاجعه، کابوس، جهنم روی زمین توصیف کرده‌ایم. غزه همه این‌ها و حتی بدتر از آن است.»
رفح – حیاتی‌ترین گذرگاه کمک‌ها در مرز با مصر – بسته شده است. هزاران کامیون بیکار مانده‌اند، برخی کالاهای فاسدشدنی در گرمای تابستان خراب می‌شوند. تنها دو گذرگاه به‌طور اسمی باز هستند اما به دلیل جنگ یا قرار داشتن در مناطقی که اسرائیل خواستار تخلیه آن ها شده است، برای سازمان‌های امدادی غیرقابل استفاده هستند.
در نزدیکی کرم شالوم، یک گذرگاه اسرائیلی در جنوب غزه، وضعیت ناپایداری وجود داشت. اولگا چرونکو، سخنگوی آژانس بشردوستانه سازمان ملل، گفت: «انفجارها و جنگ جریان دارد.» گذرگاه «برای ما به هیچ وجه قابل استفاده نیست.»
یک اسکله شناور ساخته شده توسط ارتش آمریکا در مرکز غزه هفته گذشته محموله‌هایی را دریافت کرد، اما بخش بزرگی از غذاهایی که از اسکله خارج شد، توسط مردم گرسنه و ناامید به یغما رفت. مقامات امدادی بارها تاکید کرده‌اند که این اسکله جایگزین گذرگاه‌های زمینی نیست.
سالیوان روز چهارشنبه گفت: «کمک‌ها در حال جریان هستند، اما نه به میزانی که ما راضی باشیم، زیرا همیشه خواستار مقدار بیشتری هستیم.»
توزیع بسته‌های غذایی در جنوب غزه متوقف شده زیرا سازمان‌های امدادی دیگر به منابع دسترسی ندارند. نانوایی‌ها – که قبل از حمله در حال بازگشایی بودند – بسته شده‌اند یا به زودی بسته خواهند شد.
برنامه جهانی غذا می گوید همچنان به توزیع وعده‌های غذایی گرم در برخی نقاط غزه ادامه می‌دهد، اما سازمان ملل گفته است منابع سوخت در آشپزخانه‌های منطقه در حال اتمام هستند. مقامات امدادی گفتند برخی کالاها هنوز در بازارها موجود است – زیرا برخی محموله‌های تجاری همچنان وارد می شوند – اما کسی توانایی خرید آن‌ها را ندارد.
با توجه به کمبودها و محرومیت‌ها، بحران سوء تغذیه در غزه مطمئناً تشدید خواهد شد. در اوایل ماه می، مدیر برنامه جهانی غذا گفت شمال غزه در «قحطی کامل» قرار دارد. اکنون در جنوب نیز، فرض اینکه قحطی وجود دارد، بی‌اساس نیست.
پیرس، سخنگوی یونیسف، گفت: قبل از حمله به رفح «ما پیشرفت‌هایی در زمینه ورود کمک‌ها دیده بودیم». اما سیستم طراحی شده برای جلوگیری از قحطی، از جمله نقاط خدماتی که به ارائه غربالگری و مکمل‌های تغذیه‌ای می‌پرداخت، اکنون «به‌طور کامل فروپاشیده» و حدود ۶,۰۰۰ کودک در جنوب و مرکز غزه که تحت درمان قرار گرفتند، در معرض خطر هستند.
پیرس گفت: «وقتی کودکان دچار سوء تغذیه می‌شوند، تنها به کالری نیاز ندارند. آن‌ها به درمان نیاز دارند. بدون درمان، آن‌ها بهبود نخواهند یافت. آن‌ها بیمار خواهند شد و خواهند مرد.»
جانتی سوریپتو، رئیس سازمان «نجات کودکان» گفت زمانی که کودکان دچار سوء تغذیه به کلینیک‌ها می‌رسند، «گاهی اوقات خیلی دیر شده است.» به جای آن، این سازمان بر فرستادن داوطلبان و پرستاران به مناطق مختلف برای رسیدن به کودکان قبل از نیاز به مراقبت فوری تمرکز کرده است.
او گفت: «بدیهی است که انجام این کار زمانی که یک حمله به رفح در حال وقوع است، سخت‌تر است.»
در ماه مارس، زمانی که کمک‌های بیشتری به غزه وارد می‌شد، قحطی در برخی نقاط نوار غزه قریب‌الوقوع بود. «ما اکنون در ماه می هستیم و وضعیت از نظر منابع بدتر شده است.»
مراکز مراقبت تخصصی از غزه ناپدید شده‌اند یا مدت‌هاست از بین رفته‌اند. در سراسر نوار غزه، بیش از ۵۰ مرکز بهداشتی – که خدماتی مانند مراقبت‌های کودکان و مادران، دیالیز و سایر خدمات را ارائه می‌دادند – «اکنون غیرقابل دسترسی» هستند.
مراکز اولیه مراقبت باقی‌مانده در غزه نیز در حال تعطیلی هستند. بیمارستان العوده در جبالیا به مدت شش روز است توسط نیروهای اسرائیلی محاصره شده است. بیمارستان کمال عدوان در نزدیکی بیت لاھیا به طور کامل تعطیل شده است.
پیشروی‌های اسرائیل به سرعت بخش‌هایی از غزه را تغییر داد. «شما می‌بینید که زمین‌های خالی که پر از پناهگاه‌ها و چادرها بودند، اکنون رها شده‌اند.» چرونکو گفت. «دریای بی‌پایانی از مردم در خودروها، کامیون‌ها و گاری‌ها» دیده می‌شوند. و سپس، اردوگاه‌های مملو از چادر در ساحل غزه، با جزر و مد بالا.
مردم در جایی که مستقر شده اند، توالت‌های موقتی در زمین‌های شنی یا تپه‌های ساحلی حفر کرده اند. برخی چوب برای پخت و پز پیدا کردند؛ دیگران کیسه‌های پلاستیکی را سوزانده اند.
پیرس گفت: «مردم فقط خسته و وحشت‌زده‌اند. ترس تنها چیزی است که می‌شناسند. آن‌ها نمی‌توانستند تصور کنند که شرایط برای آن‌ها سخت‌تر خواهد شد.»
مهناد ناصر ابو هلال، ۲۹ ساله از رفح، گفت او خانواده‌اش را پس از دستور تخلیه به مواسی منتقل کرد، اما خودش نزدیک‌تر به خانه ماند: «ترک کردن محله، خاطرات و شهر خود، باعث درد زیادی می‌شود و زخمی به جا می‌گذارد.»
شهر دیگر شبیه به سابق نیست و خالی از «نشانه‌های زندگی روزمره» است. رفح مانند شهر ارواح شده است.
اخبار روز