🔸خط فقر مطلق سرانه در سال 1401 حدود دو ميليون و 561 هزار تومان است. با استفاده از داده‌های تورم در سال گذشته، خط فقر سرانه برآوردی برای پايان سال 1402 در حدود سه ميليون و 740 هزار تومان است. خط فقر خانوار سه نفره برای سال 1401 حدود پنج ميليون و 634 هزار تومان و برای سال گذشته، هشت ميليون و 232 هزار تومان برآورد شده است.
🔸نرخ فقر در ايران از ابتدای دهۀ 90 تا سال 1396 روند ثابتی داشته، اما از سال 1396 تا 1398 حدود ده درصد افزايش يافته و از سطح 20 درصد به 30 درصد رسيده است. افزايش 10 درصدی نرخ فقر به معنی افزايش حدود 8 ميليون نفر به تعداد فقرا در كشور است. به عبارت ديگر بعد از سال 1396 حدود 50 درصد نسبت به گذشته به جمعيت فقرای كشور افزوده شده است. از سال 1398 به بعد نرخ فقر نوسان بسيار اندكی داشته و همواره در حدود سطح 30 درصد باقی مانده است.
🔸شكاف فقر نيز تا سال 1396 روند ثابتی داشته و عدد شكاف فقر تا قبل از سال 1396 در حدود 0.23 است به اين معنی كه فقرا در اين سال‌ها به‌طور متوسط در حدود 77 درصد خط فقر درآمد داشته‌اند. اما بعد از سال‌های 1396 و 1397 شكاف فقر افزايش داشته است. يعني همزمان با افزايش نرخ فقر در كشور، وضعيت فقرا نيز وخيم‌تر شده است و اين روند صعودی همچنان ادامه دارد. شكاف فقر در سال‌های 1400 و 1401 در حدود 0.27 است و تفسير آن اين است كه فقرا 73 درصد خط فقر درآمد دارند و نسبت به سال‌های قبل از 1396 شرايط معيشتی سخت‌تری را تجربه میكنند.
🔸روند شاخص فاصله غيرفقرا به خط فقر كم و بيش تا سال 1397 ثابت بوده هر چند يك شيب نزولی بسيار خفيف ديده می‌شود. تا قبل سال‌های 1396 و 1397 اين شاخص به‌طور ميانگين در حدود 0.80 نوسان داشته است. به بيانی ديگر غيرفقرا به‌طور ميانگين حدود 1.8 برابر خط فقر درآمد داشته‌اند. بعد از سال 1397 رفاه غيرفقرا افت شديدی داشته و عدد شاخص به حدود 0.6 كاهش داشته است. يعني غيرفقرا در سال‌های بعد از سال 1397 به صورت ميانگين حدود 1.6 برابر خط فقر درآمد داشته‌اند و به خط فقر نزديك شده‌اند. احتمال ورود غيرفقرا به زير خط فقر افزايش داشته و لذا ظرفيت تأمين منابع بودجه از جمعيت غيرفقرا كم شده است.
🔸روند نسبت بودجۀ عمومی كشور به توليد ناخالص داخلی به قيمت‌های جاری و نرخ فقر در طي يك بازه زمانی سيزده ساله اهميت پيدا می‌كند. اين نسبت از ابتدای دهۀ 90 تاكنون يك روند نزولی را تجربه كرده و آهنگ تغييرات روند نزولی از سال 1397 شدت گرفته است. همزمانی افزايش شدت روند نزولی شاخص مذكور با افزايش خط فقر نكتۀ قابل تأملی است. همراه با كاهش رفاه خانوار و افزايش ميزان فقر در كشور، بودجۀ عمومي نيز به‌شدت تحت تأثير شرايط نامطلوب اقتصادی قرار گرفته است و ظرفيت فقرزدايي را از دست داده است. نسبت بودجۀ عمومي به توليد ناخالص داخلي از حدود 20 درصد در سال 1394 به 10 درصد در سال 1402 كاهش يافته و با توجه به ارقام برآوردي برای توليد ناخالص داخلی براي سال 1403 و بودجۀ امسال اين رقم به زير 10 درصد كاهش می‌يابد. روند نزولی قدرت سياست‌گذاری بودجۀ عمومی در مقابل با افزايش وسعت فقر و پايداری آن در چهار سال اخير همراه شده است يعني با وجود افزايش فقر در جامعه، دولت امكانات كمتری برای سياست‌گذاری در جهت كاهش فقر در اختيار دارد.
🔸از ابتدای دهۀ 90 شاخص سرانۀ بودجۀ عمومی به ترتيب روند نزولی، صعودی، نزولی و سپس صعودی داشته است. پايين‌ترين مقدار اين شاخص در دهۀ 90 مربوط به سال 1399 بوده است يعنی بودجه در اين سال حدود 2.2 ميليون تومان براي هر ايراني هزينه كرده است. بعد از سال 1399 بودجه نسبت به جمعيت رويكرد انبساطی داشته تا در نهايت بر اساس داده‌های برآوردی در سال 1403 به سطح سال 1390 خواهد رسيد به عبارت ديگر بودجۀ عمومی برای هر ايرانی در حدود 5 ميليون تومان در سال 1403 هزينه خواهد كرد. اما به‌لحاظ سياست‌گذاری برای كاهش فقر در حالی سرانۀ بودجه عمومی در سال 1403 به سطح 1390 خواهد رسيد كه جمعيت فقرا در كشور حدود 10 ميليون نفر بيشتر از سال 1390 است.