حضور و ورود روسیه در بحران سوریه، تصمیمی استراتژیک و از زاویه‌ی منافع و مصالح ملی ایرانیان و ایران، اتفاقی بسیار مهم بوده است. سقوط رژیم بشار اسد – با همه‌ی نقدهای موجهی که متوجه اوست – ما را با وضعیت بسیار مصیبت باری رویارو می‌کرد یا می‌کند.
به گزارش انصاف نیوز، دکتر عطاءالله مهاجرانی، وزیر دولت اصلاحات در یادداشتی در وبلاگ خود نوشت:
الف: مدتی ست در شبکه‌های اجتماعی و رسانه‌ها و نیز برخی شبکه‌های خبری به ویژه بی بی سی و وی-او-ای، در باره‌ی حضور هواپیماهای نظامی روسیه در پایگاه نوژه همدان، بحث و گفتگوی بسیاری می‌شود. انگار همگی نگران آسیب دیدن استقلال ایران و مخدوش شدن اصل حاکمیت ملی هستند. آیا به واقع چنین است؟
آمریکا و انگلستان که دولت ملی مصدق را با کودتای نظامی سرنگون کردند، نگران ایران و مخدوش شدن اصلی از اصول قانون اساسی ایران هستند؟
آمریکا تقریباً در تمامی کشورهای همسایه ایران پایگاه‌های متنوع نظامی دارد، که نمونه‌های اعلام شده‌ی آن‌ها از این قبیل‌اند:
یکم: پایگاه اینجرلیک در ترکیه
دوم: پایگاه بگرام در افغانستان
سوم: پایگاه شمسی در بلوچستان پاکستان
چهارم: پایگاه مناس در قرقیزستان
پنجم: پایگاه پرینس سلطان در عربستان
ششم: پایگاه علی سالم و پایگاه احد الجابر در کویت
هفتم: پایگاه الحدید در قطر
هشتم: پایگاه پنجم ناوگان دریایی امریکا و نیز پایگاه شیخ عیسی در بحرین
نهم: پایگاه الظفره در امارات
دهم: پایگاه بومرت در عمان
تا به حال نشنیده‌ایم که کسی نگران این همه پایگاه نظامی امریکا در منطقه‌ی خاورمیانه باشد. اگر نقشه‌ی منطقه‌ی جغرافیایی پایگاه را دقیق ببینید، مثل حلقه‌ی قرمزی کشور ما را محاصره کرده‌اند.
به گمانم مخالفت آمریکا و هم پیمانانش با پیشرفت استراتژیک سیستم موشک‌های دور برد ایران از همین زاویه قابل تفسیر است. تمامی این پایگاه‌ها در نقطه‌ی هدف سیستم موشکی ایران می‌توانند قرار بگیرند.
ب: کارشناسانی که نگران عبور هواپیماهای جنگنده‌ی روسیه از ایران و مخدوش شدن اصول قانون اساسی هم هستند! به اصل ۱۴۶ استناد می‌کنند. به گمانم استنادشان به اصل ۱۴۶ کاملاً بلاوجه و البته مغالطه آمیز است.
در پیش نویس قانون اساسی، در اصل ۱۲۲، در باره‌ی عبور و اقامت ارتش‌های خارجی در ایران و یا از ایران اشاره شده بود.
«اصل ۱۲۲ – هیچ افسر و سرباز خارجی به خدمت نظام در ایران مشغول نمی‌شود، عبور یا اقامت نیروی نظامی خارجی از کشور تنها با رعایت مصالح کشور و آن هم با تشخیص و تصویب سه چهارم کل نمایندگان مجلس شورای اسلامی ممکن است». نکته‌ی قابل توجه در پیش نویس، پذیرش اصل عبور و یا حتی اقامت یعنی استقرار نیروی نظامی خارجی بوده است.
این اصل در مجلس بررسی قانون اساسی رأی لازم را احراز نکرد.
در مورد اصل ۱۴۶ «استقرار هر گونه پایگاه نظامی خارجی در کشور هر چند به عنوان استفاده‌های صلح‌آمیز باشد ممنوع است».
در مجلس بررسی قانون اساسی بحث مفصلی صورت نگرفته است. تنها آقای ابوالحسن بنی صدر اشاره کرده‌اند که با توجه به این اصل اگر ما خواستیم به فلسطینی‌ها پایگاه نظامی بدهیم، نمی‌توانیم! دکتر «بهشتی» نایب رییس مجلس از ایشان می‌پرسند، پایگاه می‌خواهید، بدهید!؟ بنی صدر می‌گوید: می‌خواهیم در ایران تعلیمات نطامی ببینند آیا بدهیم یا ندهیم؟ (مشروح مذاکرات مجلس بررسی قانون اساسی، جلد دوم، جلسه ۵۰، صفحه ۱۳۷۵)
اسناد کمیسیون‌های مجلس بررسی قانون اساسی منتشر نشده است تا بدانیم از استقرار پایگاه، چه مرادی داشته‌اند.
به گمانم تعبیر «پایگاه نظامی» و واژه‌ی «استقرار»، مفهومی شبیه همان پایگاه‌های آمریکا در منطقه به ذهن متبادر می‌کند. یا همان پایگاه‌های نظامی و اطلاعاتی امریکا در ایران قبل از انقلاب. به عنوان نمونه آمریکایی‌ها برای رصد دریای مازندران و اتحاد شوروی در بهشهر، پایگاه اطلاعاتی داشتند. هیچ نظامی و یا ایرانی حق بازدید از آن پایگاه را نداشت. یک وقت شاه خواسته بود از آن پایگاه بازدید کند. به او گفته بودند، بایست از واشنگتن موافقت کسب شود!
ج: حضور و ورود روسیه در بحران سوریه، تصمیمی استراتژیک و از زاویه‌ی منافع و مصالح ملی ایرانیان و ایران، اتفاقی بسیار مهم بوده است. سقوط رژیم بشار اسد – با همه‌ی نقدهای موجهی که متوجه اوست – ما را با وضعیت بسیار مصیبت باری رویارو می‌کرد یا می‌کند. تصور کنید گروه‌هایی همانند جبهة النصره و احرار الشام و نورالدین زنگی و القاعده و داعش بر سوریه اگر حاکم شوند، گام بعدی سلطه‌ی آنان بر عراق و لبنان خواهد بود. به گمانم تصور چنان وضعیتی این تصدیق را به همراه دارد که همراهی روسیه در سرکوب گروه‌های تروریستی در سوریه، اقدامی مؤثر بوده است.
شاید هم همین تأثیر و بر هم زدن نقشه‌ی از پیش طراحی شده برای سوریه، موجب واکنش‌ها نسبت به استفاده‌ی روسیه از پایگاه نوژه شده است. به گمانم دریغ است که تا این حد نگران آسیب دیدن اصل ۱۴۶ باشند و اندوه بخورند. روس‌ها نه در همدان «پایگاه» دارند و نه «مستقر» شده‌اند.