شرق: «ورشکستگی ذوب‌آهن اصفهان با ضرر هزارو ٥٠٠ میلیاردی»؛ خبری که در لحظه اول، بسیار شوک‌آور است. هرچند این خبر از سوی مراجع رسمی بیان نشده و کاملا غیررسمی و تأییدنشده است؛ اما آنچه از این خبر بهت‌آور، فهمیده می‌شود، بلایی است که در شرایط رکودی و تعطیلی پروژههای عمرانی بر سر واحدهای تولیدی حتی واحدهای مادر صنعتی ایران آمده است. در این خبر غیررسمی آمده: «شرکت سهامی ذوب‌آهن اصفهان که در ابتدای جاده ورودی آن، نوشته شده «خط مقدم جبهه صنعت» اکنون ماهانه ۱۰۰ میلیارد تومان ضرر می‌دهد و با زیان انباشته هزارو ٥١٣ میلیارد، تابلوی مجسم نابودی صنعت فولاد در کشور شده است». به گزارش موج، ذوب‌آهن اصفهان که نزدیک به ۶۰ سال است در جنوب اصفهان به ساخت انواع محصولات فولادی مشغول است و شناسنامه فولاد کشور محسوب می‌شود با مشکلات بسیار عظیم مالی روبه‌روست. بررسی عملکرد مالی این مجموعه نشان می‌دهد تنها در سه ماهه ابتدای امسال، نزدیک به ۳۰۰ میلیارد تومان ضرر و زیان به این مجموعه وارد شده، به تعبیر دقیق‌تر، ۲۷۶میلیاردو ۳۳۸میلیون‌و ۷۰۰ هزار تومان در سه ماه، ضرر و زیان این مجموعه بوده است. ذوب‌آهن اصفهان با سرمایه ثبت‌شده ۷۸۶میلیاردو ۸۰۰ میلیون تومان یکی از واحدهای بزرگ صنعتی در کشور است که در شرایط فعلی با زیان انباشته هزارو ٥١٣ میلیاردی، یعنی نزدیک به دو برابر سرمایه ثبت‌شده خود روبه‌روست. این مجموعه با داشتن رکورد ٢هزارو ٩٨٣ میلیارد تومان وام، یکی از بدهکارترین مجموعه‌های صنعتی کشور هم شمرده می‌شود که با داشتن بدهی ۶۵۸میلیاردی چشم‌انداز مشخصی برای پرداخت این تسهیلات وجود ندارد. این همه در حالی است که فعالان صنعتی بر این عقیده‌اند که نمی‌توان به این آسانی برچسب ورشکستگی را بر پیشانی شرکتی با این قدمت و گستره چسباند، اما این به آن معنا نیست که صنعت فولاد ایران زمین‌گیر نشده است.
تعطیلی پروژههای عمرانی، فولادی‌ها را زمین زد
محمدرضا مرتضوی، دبیرِ خانه صنعت، معدن و تجارت ایران در گفت‌وگو با «شرق» با اشاره به اینکه تمام شرکت‌های فولادی و سیمانی به خاطر کاهش ساخت‌وساز به طور عمومی، به‌ویژه تعطیلی پروژههای عمرانی دچار مشکلات جدی شده‌اند، می‌گوید: عرضه صنایع مرتبط با پروژههای عمرانی و فعالیت‌های ساختمانی بسیار محدود شده و بیشترین مشکل اکنون در صحنه تحریک تقاضاست. شرکت‌های فولادیِ مادر، مثل کارخانه فولاد مبارکه و ذوب‌آهن اصفهان دراین‌میان بیشترین آسیب را دیده‌اند. مرتضوی در ادامه می‌افزاید: ورشکستگی ناشی از سوءمدیریت یا ناشی از به‌هم‌خوردن بازارهای بین‌الملل هم می‌تواند یکی از گزینه‌ها باشد، هرچند ورشکستگی این واحدها هنوز تأیید نشده است. به گفته او، انباشت مشکلات مدیریتی در زمانی‌که ذوب‌آهن دولتی بوده تا امروز و سپس ورود به عرصه بازاری که تقاضایی در آن وجود ندارد، موجب انباشت میلیون‌ها تن تولید در انبار شده و اکنون برگشت پول وجود ندارد. علاوه بر آنکه نرخ تأمین منابع مالی برای شرکت‌هایی که جریان فروش آنها کٌُند است، چند برابر است؛ زیرا ضمن اینکه فروش ندارید باید به طور روزشمار بهره به بانک‌هایی که منابع مالی شما را تأمین کرده‌اند بدهید.
ورشکستگی در انتظار بزرگان فولاد
دبیرِ خانه صنعت، معدن و تجارت ایران در قالب بیان راهکار می‌گوید: نقش دولت در این شرایط بسیار مؤثر است. اکنون بودجه عمرانی کشور فقط در سطح نگهداری است و دیگر هیچ هزینه‌ای صرف پروژههای جدید عمرانی نمی‌شود؛ بنابراین در آینده، اسم‌های بزرگ و بزرگ‌تری را که مشکلات مشابه ذوب‌آهن دارند، خواهید شنید. او با بیان اینکه اکنون مشکلات فولادی‌ها، دخالت دولت را می‌طلبد، می‌افزاید: حداقل کاری که دولت برای حفظ و نگهداری این شرکت‌ها می‌تواند انجام دهد، تقبل سود بهره‌های روزشمار بانکی آنها یا فریزکردن این بهره است. باید در نظر داشت تولید این شرکت‌ها فریز شده است و اگر چنین نکنیم، هیچ راه‌حل دیگری برای نجات این صنایع مادر وجود نخواهد داشت. مرتضوی با اشاره به اینکه تحریک تقاضا در اندازه‌های کوچک در مگاپروژه‌ها و شرکت‌های بزرگ مؤثر نیست، می‌گوید: باید در قالب طرح‌های عمرانی برای این شرکت‌های مادر، تحریک تقاضا شود و قبل از اینکه آنها وارد پروسه ورشکستگی شوند، نرخ بهره روزشمار آنها در سیستم بانکی به وسیله دولت فریز شود. او با بیان اینکه اکنون فشار بزرگی روی صنایع فولاد وجود دارد، ادامه می‌دهد: تولیدکنندگان فولاد در ایران در شرایط رکودی، باید به فکر فروش محصولات خود به کشورهای همسایه باشند. اکنون نمی‌توانیم فولاد تولید داخل را در CIS (کشورهای مستقل مشترک‌المنافع) بفروشیم؛ زیرا فولاد در این کشورها ارزان‌تر از ایران است، اما می‌توانیم توجه ویژه‌ای به بازارهای همسایه، مانند عراق و پاکستان داشته باشیم. مرتضوی با اشاره به اینکه گاهی شرکت‌های بزرگ هم به ناچار وارد پروسه ورشکستگی می‌شوند، تصریح می‌کند: گاهی اوقات شرکت‌ها برای اینکه در حاشیه دفاع قانونی بروند، وارد طرح ورشکستگی می‌شوند تا مورد حمایت قانونی قرار گیرند. این در شرایطی است که راه‌حل دیگری وجود ندارد و مشکلاتی که برای شرکت به وجود آمده، به دلیل سوءمدیریت نیست و از شرایط رکود اقتصادی نشئت گرفته است.
خریدار خارجی دست به نقد وجود ندارد
دبیرِ خانه صنعت، معدن و تجارت ایران در پاسخ به این پرسش که آیا سرمایه‌گذاران خارجی در چنین شرایطی خریدار این شرکت‌های بزرگ خواهند بود یا خیر، می‌گوید: سرمایه‌گذاران خارجی، اگر خریدار این شرکت‌ها شوند در شرایط ویژه‌ای این کار را می‌کنند، اما با توجه به اینکه در جهان هم افزایش تقاضا برای فولاد وجود ندارد و از طرفی فروش چنین شرکت‌های بزرگی، با انباشت مشکلات همراه است، خریداران دوبار به خریدشان فکر می‌کنند؛ بنابراین درحال‌حاضر در بین شرکت‌های بین‌المللی، خریدار دست‌به‌نقد و آماده برای خرید کارخانه ذوب‌آهن اصفهان مشاهده نمی‌شود. مرتضوی باز هم تأکید کرد: تنها راه نجات کارخانه ذوب‌آهن به عنوان یکی از قطب‌های صنعتی کشور، دخالت دولت است.
بانک‌ها ضریب تحمل خود را بالا ببرند
به گفته او، شرکت ذوب‌آهن اصفهان ٢٠ سال است به بانک‌ها سود داده و اکنون که متحمل زیان است، بد نیست بانک‌ها، ضریب تحمل خود را بالا ببرند و یک سال هم زیان آن را تحمل کنند تا پس از اینکه پروژههای عمرانی راه افتاد و هزینه‌های دولت نیز کم شد این شرکت‌ها دوباره بتوانند سر پا شوند. او در پایان تأکید کرد آنچه بر سر این صنعت آمده، ناشی از هشت سال واردات بی‌رویه فولاد چینی و قیمت‌های ارزان و رکود حاکم بر اقتصاد ایران است که این شرکت‌ها را تحت فشار قرار داده است. وقتی رشد اقتصادی کاهش می‌یابد، بودجه‌های عمرانی تعطیل می‌شود و این شرکت‌ها تحت فشارهای فزاینده قرار می‌گیرند. از طرفی نظام بانکی ایران، نظام اعتباری نیست و نظام پرداخت پول نقد و دریافت بهره است. جمع جبری این مشکلات، شرکت‌ها را به سمت ویرانی برده است.
فولادی‌ها باید خیلی پوست‌کلفت باشند
رسول خلیفه‌سلطان، دبیر انجمن تولیدکنندگان فولاد هم در گفت‌وگو با «شرق» می‌گوید: صنایع فولاد در شرایط رکودی کنونی باید خیلی پوست‌کلفت باشد که هنوز توانمند باقی مانده باشد. این کارخانه‌ها ممکن است بتواند دو، سه سال تحمل کند، اما بیشتر از آن قطعا آسیب خواهند دید. او با بیان اینکه اکنون نیمی از واحدهای میله‌نوردی و فولادسازی بخش خصوصی در حالت تعطیل یا نیمه‌تعطیل است، می‌گوید نمی‌توان گفت این واحدها ورشکسته شده‌اند اما مشکلات این صنعت را نمی‌توان نادیده گرفت. کشوری مانند ایران که رتبه ١٣ را از میان تولیدکنندگان بازار فولاد دارد، از زاویه دامپینگ و فشار صادراتی کشوری مانند چین دچار آسیب می‌شود. اگر چین به کشور غیرتولیدکننده فولاد، فولاد ارزان صادر کند، به نفع آنهاست، اما اگرکشوری مانند ایران که خود فولاد تولید می‌کند، فولاد ارزان چین با قیمت پایین‌تر از حد انتظار بازار وارد کند، تولیدکننده‌های ما ضرر می‌کنند.
ادغام شرکت‌های فولادی
در همین رابطه یک عضو انجمن تولیدکنندگان فولاد ایران نیز به ایرنا گفته بود: شرایط رکودی فعلی مانع از تداوم فعالیت شرکت‌های فولادی می‌شود، بنابراین دولت به‌عنوان اولویت نخست خود، تأمین سرمایه در گردش را برای واحدهای تولیدی در دستور کار قرار دهد. بهمن قاسمی می‌گوید: ظرفیت پیش‌بینی‌شده واحد فولادی تحت مدیریتش دو‌میلیون تن است و اکنون با توجه به وضعیت اقتصادی کشور و افت فعالیت‌های عمرانی با ظرفیت تولید ١٠ تا ١٥درصدی به فعالیت خود ادامه می‌دهد. قاسمی افزود: شرایط کنونی در بعد داخلی و خارجی برای فعالیت فولادسازی موجب شد تا در اندیشه ادغام یا مشارکت این واحد باشیم، اما با وجود استقبال از واگذاری ٥١درصدی سهام این واحد تولیدی، تاکنون استقبال لازم نشده است. قاسمی ادامه داد: نرخ سود تسهیلات که از سوی بانک مرکزی برای اجرا به سیستم بانکی ابلاغ می‌شود، با نرخ عملکرد آنها متفاوت است و بانک‌ها به شیوه‌ای عمل می‌کنند که تا ٣٠درصد نرخ سود محاسبه می‌شود. وی خواستار اعمال تعرفه‌های لازم از سوی دولت به‌منظور حمایت از تولیدات فولادی کشور شده بود و به لزوم افزایش تعرفه واردات در این بخش تأکید کرد.