مداخله خارجی در آمازون، راهبردهای مقابله با جرائم سازمان‌یافته و توسعه پایدار در منطقه، پیشنهاد از سرگیری «فوری» همکاری‌ها و ایجاد «ناتوی آمازون» از جمله محورهای روز نخست اجلاس سران آمازون در برزیل بود.
به گزارش روز چهارشنبه ایرنا به نقل از خبرگزاری افه، لولا داسیلوا رئیس‌جمهوری برزیل در افتتاحیه این اجلاس دو روزه بر از سرگیری «فوری» همکاری‌ها در منطقه آمازون تاکید کرد و گفت: از سرگیری همکاری‌ها برای مقابله با چالش‌های بزرگ‌ترین جنگل گرمسیری کره زمین در شرایط وخامت بحران آب‌وهوایی، هرگز به این اندازه فوری نبوده است.
داسیلوا در بیان اهمیت این گردهم‌آیی در شهر بلم (Belém) برزیل تاکید کرد که اجلاس آمازون، یک نقطه عطف در تاریخ منطقه خواهد بود.
رئیس‌جمهوری برزیل به عنوان میزبان این نشست گفت: آمازون گنجینه‌ای برای غارت نیست؛ که بتوان در آن، از منابع به نفع تعداد معدودی استفاده کرد. وی در بیان جایگاه آمازون، آن را به مثابه «گذرنامه» ای برای کشورهای منطقه در راستای برقراری رابطه نوینی با جهان دانست.
داسیلوا در آستانه اجلاس آمازون نیز تصریح کرد که آمازون باید برای ساکنانش اشتغال و ثروت ایجاد کند و یک پناهگاه طبیعی دست نخورده نباشد.
وی افزود که تا به حال، این جهان بود که نظر خود را در مورد بزرگ‌ترین جنگل روی کره زمین اعلام می‌کرد و از این پس، این آمازون است که صدای خود را برای صحبت با جهان بلند می‌کند.
رئیس‌جمهوری برزیل با مروری تاریخی، از اینکه یک سیستم بین‌المللی تحمیلی از خارج علیه کشورهای آمریکای لاتین به عنوان تولیدکنندگان مواد خام وجود دارد، ابراز تاسف کرد؛ وی همچنین از اینکه در آمازون، چرخه‌های اقتصادی پی در پی موجب رونق برای عده‌ای و فقر برای بسیاری شده و به تخریب محیط زیست انجامیده است، انتقاد کرد.
وی برای تغییر این سناریو تاکید کرد که «حل‌وفصل مشکل آمازون بدون حل مشکلات ساختاری» که محل زندگی ۵۰ میلیون نفر است، ممکن نیست؛ مشکلاتی مانند کمبود آب آشامیدنی، گرسنگی و ناامنی ناشی از سازمان‌های جنایتکاران فراملی.
داسیلوا همچنین حمایت خود از به کارگیری منابع سازمان پیمان همکاری آمازون برای احیای پارلمان آمازون و مشارکت جوانان، زنان و مردم بومی در فرآیندهای تصمیم‌گیری را اعلام کرد.
دفاع حتی با سلاح
گوستاوو پترو رئیس‌جمهوری کلمبیا پیشنهاد داد یک دادگاه بین‌المللی محیط زیست برای رسیدگی و قضاوت در مورد اقدامات غیر قانونی در این منطقه و نوعی «ناتوی آمازونی» (OTAN amazónica) برای دفاع «با سلاح» از آن ایجاد شود.
پترو تشریح کرد این دادگاه محیط زیست با «به رسمیت شناختن حقوق» زیست‌بوم که در سال‌های اخیر شاهد گسترش شبکه‌های قاچاق مواد مخدر در قلمرو خود بوده است، به «قضاوت جنایات» علیه بزرگ‌ترین جنگل استوایی روی کره زمین کمک خواهد کرد. جرائمی از جمله جنگل‌زدایی، استخراج غیرقانونی معادن و خشونت علیه مردم بومی.
وی یادآور شد که ایده ایجاد دادگاه عدالت زیست محیطی پیشتر توسط رافائل کوره‌آ رئیس جمهوری سابق اکوادور (۲۰۰۷-۲۰۱۷) در سطح جهانی اعلام شده بود، اما آنچه پترو پیشنهاد می‌کند محدود کردن آن به کشورهای آمازونی متشکل از بولیوی، برزیل، کلمبیا، اکوادور، گویان، پرو، سورینام و ونزوئلاست.
رئیس‌جمهوری کلمبیا همچنین پیشنهاد ایجاد یک «پیمان نظامی» در منطقه آمازون مشابه سازمان پیمان آتلانتیک شمالی (ناتو) را مطرح کرد تا از این طریق بتوانند با جنایت‌هایی که در این منطقه رخ می‌دهد، مقابله کنند.
رد مداخله آمریکا و اروپا
لوئیس آرسه رئیس‌جمهوری بولیوی در این راستا، نظام سرمایه‌داری را به شدت مورد انتقاد قرار داد؛ نظامی که به گفته او «انسانیت و طبیعت را در معرض خطر قرار می‌دهد».
وی گفت: اشکال تعامل آن‌ها (در نظام سرمایه‌داری) به گونه‌ای است که می‌خواهند از نیروی کار، بیشترین بهره را ببرند و گویی طبیعت، بی نهایت است.
آرسه انگیزه آمریکا و اروپا برای مداخله در آمازون را محکوم کرد و احترام به حاکمیت کشورهایی که بخشی از این زیست‌بوم هستند را خواستار شد.
به گفته رئیس‌جمهوری بولیوی، کشورهای عضو سازمان پیمان همکاری آمازون باید نسبت به انگیزه‌های کشورهای اروپایی هوشیار باشند زیرا آن‌ها تلاش می‌کنند به روش‌های مختلف بر منطقه مسلط شوند.
دینا بلوآرته رئیس‌جمهوری جدید پرو که شرکت در این اجلاس در چارچوب نخستین سفر بین‌المللی او از زمان روی کار آمدن محسوب می‌شود، ایجاد یک اتحاد «محکم و روشن» برای مهار جنایت‌های زیست‌محیطی در جنگل‌های آمازون را پیشنهاد کرد.
لولا داسیلوا به عنوان میزبان این رویداد از «سه پیشنهاد عمده» در دستورکار این نشست خبر داد. مورد نخست، ترویج «چشم‌انداز جدید توسعه پایدار در منطقه» که حفاظت از طبیعت با «جایگاه‌های شغلی شایسته» و «دفاع از حقوق» حدود ۵۰ میلیون ساکن این زیست‌بوم را شامل می‌شود.
وی همچنین بر اهمیت «مبارزه با جرایم سازمان‌یافته» تاکید کرد که در سال‌های اخیر فعالیت‌های خود را گسترش داده و جنگل را به مسیری استراتژیک برای قاچاق مواد مخدر تبدیل کرده است.
پیشنهاد دیگر، اقداماتی برای تقویت پیمان همکاری آمازون را شامل می‌شود؛ سازمان منطقه‌ای که در سال ۱۹۹۵ ایجاد شد و تنها بلوک جهان با چشم‌انداز اجتماعی- زیست‌محیطی است.
آمازون که ریه‌های سیاره زمین در نظر گرفته می‌شود، قلمرویی به وسعت ۶ میلیون و ۳۰۰ هزار کیلومتر است. این منطقه بزرگ‌ترین ذخایر آب شیرین را داراست، ۱۰ درصد از تمام گونه‌های جانوری و گیاهی روی زمین و حدود ۵۰ میلیون نفر را در خود جای داده است؛ در میان این جنگل‌ها، بیش از ۴۰۰ قوم بومی وجود دارند.
جامعه علمی هشدار داده است که تخریب آمازون در مرحله خطر رسیدن به نقطه بی‌بازگشت یا نقطه اوج اکولوژیکی قرار دارد که در صورت رسیدن به این نقطه، بیش از توانایی جذب، دی اکسید کربن منتشر می‌کند.
به موجب این شرایط هشدار، ۵۰ سازمان غیر دولتی در نامه‌ای از اعضای اجلاس خواسته‌اند که از حالا تا دو سال آینده، یک پروتکل حفاظتی ویژه برای جلوگیری از رسیده به نقطه بی‌بازگشت ایجاد کنند.