«بودجه نداریم» این تنها جمله‌ای است که در پاسخ به مطالباتِ پرستاران داده می‌شود. برای جذب پرستاران و تبدیل وضعیتِ آن‌ها، برقراریِ فوق‌العاده خاص و پرداختِ حقوقشان، از نبود اعتبار لازم صحبت می‌کنند اما در مقابل، هر روز تدبیری برای افزایشِ حقوق پزشکان می‌بینند.
به گزارش خبرنگار ایلنا، اواخر سال ۹۸ زمانی که خبر ورود کرونا به ایران به طور رسمی اعلام شد، روندِ معمولِ زندگی تغییر کرد. در آن زمان خیلی‌ها از ترسِ مبتلا شدن حتی برای خریدِ نان هم از خانه بیرون نمی‌رفتند. هر کس تا جایی که می‌توانست و تا جایی که شرایط و شغلش اجازه می‌داد خود را از مهلکه‌ی کرونا دور می‌کرد اما همان زمان پرستاران و کادر بهداشت نه تنها نمی‌توانستند خود را از این مهلکه دور کنند بلکه به سببِ ارتباطِ مستقیم‌شان با بیماران کرونایی بیش از هر فردِ دیگری در معرضِ ابتلا به کرونا بودند. آن‌ها در این دو سال لحظات سختی را گذراندند؛ سخت به این معنا که هم کارشان زیاد بود و هم محیط کارشان پُرمخاطره. برخی جان خود را از دست دادند و تعداد زیادی هم مبتلا شدند.
آن زمان زیاد می‌شنیدیم و می‌دیدیم که برخی از پرستاران به دلیلِ کمبود نیرو، درحالیکه خود مبتلا شده بودند به بیماران خدمات ارائه می‌دادند. تصویر پرستارانی که سرم به دست، مبتلایان را ضبط و ربط می‌کردند بارها و بارها از رسانه‌های مختلف به تصویر کشیده شد. کمبودِ پرستار با وجود اینکه وزارت بهداشت در آن برهه بسیاری را در قالب‌های مختلف به کار فراخوانده بود، سبب شده بود بسیاری از پرستاران روزها و شبها پشت سرِ هم، با کمترین زمانِ استراحت، کار کنند.
این شرایطِ سخت دو سال تمام طول کشید و حالا بعد از این دو سال، در حالی که انتظار می‌رود سختی و تلخیِ این دوران، با پاسخ به مطالباتِ بر زمین مانده‌ی پرستاران و کادر بهداشت جبران شود، اوضاع به گونه‌ای دیگر رقم می‌خورد…
اخراج پرستاران یا همان عدم تمدید قراداد
اوایل امسال محمد میرزابیگی، رئیس سازمان نظام پرستاری ایران، از بیکاری پنج هزار پرستار شاغل در بیمارستان‌های دولتی بعد از فروکش کردنِ پاندمیِ کرونا خبر داد. اگرچه مسئولان وزارت بهداشت اخراج پرستاران را تکذیب کردند اما واقعیت این است که تکذیبِ آن‌ها نتیجه‌ی تعریفِ متفاوتِ آن‌ها از «بیکاری» بود.
در طول مدتِ شیوع کرونا وزارت بهداشت به منظورِ جبران کمبود نیروی پرستار مجبور به جذبِ نیروهای تازه نفس در قالبِ طرح‌های مختلف بود. برای این کار پرستارانِ تمدید طرح و پرستارانِ ۸۹ روزه وارد بخش کرونایی بیمارستان‌ها شدند تا در دوره‌های بحرانی و پیک کرونا به کمکِ کادر درمان بیایند. حالا وقتی رئیس سازمانِ نظام پرستاری ایران از اخراج این گروه از پرستاران می‌گوید و وقتی مسئولان وزارت بهداشت می‌گویند «تعدیلی در کار نیست» هر دو منظورشان این است که مهلتِ قرارداد این نیروها به پایان رسیده است. اما اول می‌گوید؛ باید این گروه‌ها را جذب کرد و دومی می‌گوید؛ چون دیگر خبری از دوره‌های سخت و پیک‌های مکرر نیست، امکانِ تمدید قراداد یا طرح هم وجود ندارد.
برخورد با پرستاران مثل کارگران فصلی، محلِ انتقاد فعالان این حوزه به وزارت بهداشت است. آن‌ها می‌گویند وزارت بهداشت نمی‌تواند هر زمان که نیاز داشت پرستاران را به خدمت بگیرد و بعد آن‌ها را کنار بگذارد. چنین برخوردی با نیروهایی که در این دو سال در سخت‌ترین شرایط کار کردند و جسم و روحشان تحلیل رفته، بیانصافی است.
وزارت بهداشت اما با حواله کردنِ کار به سازمانِ امور استخدامیِ کشور، مسئولیت آن را نمی‌پذیرد. البته در همین خصوص، عباس عبادی (معاون پرستاری وزارت بهداشت) پیشتر به ایلنا گفته بود: «در اسفندماه سال گذشته وزارت بهداشت درخواست کرد تا ۱۰۰ هزار نفر از نیروهای همکار در تمامی رده‌ها با انواع قراردادها، مانند شرکتی، ۸۹ روزه و… تبدیل وضعیت شوند که این منوط به تصویب نهادهای فراتر از وزارت بهداشت مانند سازمان امور استخدامی و تأیید ستاد ملی کرونا است.»
سازمان امور استخدامی کشور نیز در پاسخ به درخواست تبدیل وضعیتِ پرستاران و چراییِ تعدیل این نیروها، چنین پاسخ می‌دهد: «به کارگیری این پرستاران در برهه شیوع کرونا با مصوبات ستاد ملی مقابله با کرونا بوده نه سازمان اداری و استخدامی کشور و حقوق آن‌ها هم از محل‌هایی همچون درآمدهای مراکز درمانی پرداخت شده نه بودجه کشور و حالا همان مراکز با اتمام دوره کرونا، اقدام به تعدیل یا عدم تمدید قرارداد آن‌ها کرده‌اند.» این بخشی از صحبت‌های صدرایی (سخنگوی سازمان امور استخدامی کشور) است. او البته در ادامه به امتیازاتِ ویژه‌ی سازمان امور استخدامیِ کشور برای این پرستاران اشاره می‌کند که اگرچه تبدیلِ وضعیتِ پرستاران برایشان مقدور نیست اما «سازمان اداری و استخدامی کشور برای قدردانی از پرستاران و اعضای کادر درمان که به صورت مستقیم در آن برهه با بیماری کرونا مقابله کرده‌اند، امتیاز ویژه‌ای در آزمون استخدامی در نظر گرفته است.» سخنگوی این سازمان در مورد این امتیاز ویژه می‌گوید: «دو درصد از امتیاز کل به امتیاز مکتسبه فرد در مرحله آزمون کتبی استخدام وزارت بهداشت و موسسات زیرمجموعه‌ی آن افزوده می‌شود…»
با این اوصاف از نگاه فعالان پرستاری؛ بحث تبدیل وضعیتِ نیروهایی که در دوسال کرونا در «خط مقدمِ مبارزه با کرونا» جنگیدند، با در نظر گرفتنِ تنها «دو درصد از کلِ امتیاز فرد در آزمونِ استخدامی» عملا منتفی است.
کدام تعرفه‌گذاری؟
اواسط اردیبهشت ماه امسال عبادی (معاون پرستاری وزارت بهداشت) از نهایی شدنِ آیین‌نامه‌ی اجرایی تعرفه‌گذاری خدمات پرستاری خبر داد و گفت این قانون بالاخره بعد از ۱۵ سال تعلل اجرایی می‌شود.
قانون تعرفه‌گذاری خدمات پرستاری در سال ۸۶ در مجلس به تصویب رسید تا با این کار بخشی از فاصله‌ی کذاییِ بین دستمزدِ پرستاران و پزشکان جبران شود. این قانون یکی از مطالباتِ اصلیِ پرستاران در طول این سال‌ها بود که با وجود وعده‌های بسیار در دوره‌های مختلف اجرایی نشد تا اوایل امسال خبرِ تصویب آیین‌نامه‌ی اجرایی آن تیتر اخبار شد. خبری که نه تنها باعث خوشحالیِ پرستاران نشد بلکه برعکس به گفته‌ی آن‌ها هیئت وزیران با تصویب این آیین‌نامه یکی از اصلی‌ترین مطالبات پرستاران را دفن کرد.
پرستاران بعد از ۱۵ سال، انتظار داشتند آیین‌نامه‌ی تعرفه‌گذرای به گونه‌ای باشد که همچون قانون تعرفه‌گذاریِ پزشکان بخش زیادی از خدماتِ آن‌ها را دربربگیرد. به گفته‌ی شریفی مقدم (دبیرکل خانه پرستار)، آیین‌نامه‌ای که هیئت وزیران مصوب کرده است تنها ۱۵ تا ۲۰ خدمت تعرفه‌گذاری است، این در حالیست که در قانون تعرفه‌گذاری پزشکان برای ۷هزار خدمت تعرفه وجود دارد.
پرستاران می‌گویند معلوم نیست هیئت دولت در تصویب این آیین‌نامه‌ای چه متر و معیاری را برای تعرفه‌گذاری قرار داده اما آنچه مسلم است اینکه عده‌ای با اجرای ناقصِ این آیین‌نامه می‌خواهند صدای پرستاران را خاموش کنند.
فوق‌العاده خاصِ مغفول‌مانده‌ی کادر سلامت
برقراریِ فوق‌العاده خاص در بندهای (۱۵) و (۱۶) ماده (۵۴) آیین نامه اداری و استخدامی کارکنان غیر هیئت علمی پیش‌بینی شده است. این مطالبه بعد از شیوع کرونا رنگ و بوی جدی‌تری گرفت تا جاییکه نه تنها کادر سلامت بلکه مسئولانِ نیز بیان کردند که به منظور جبران زحماتِ این دو سالِ سخت و ایجاد انگیزه باید فوق‌العاده خاصِ کارکنان حوزه‌ی سلامت را برقرار کرد.
برقراریِ فوق‌العاده خاص کادر سلامت اما با وجود موافقت وزارت بهداشت هنوز محقق نشده است. قرار بود حتی اگر وزارت بهداشت نمی‌تواند اعتبارات لازم برای تحقق این مطالبه را برقرار کند، وظیفه‌ی تأمین اعتبارِ فوق‌العاده خاص را سازمانِ امور استخدامیِ کشور برعهده بگیرد اما این سازمان نیز به دلیل کمبودِ بودجه هنوز زیر بار پذیرشِ این مسئولیت نرفته است.
پرداختِ با تأخیرِ حقوق با احکام قبلی
درحالیکه هنوز بسیاری از مطالباتِ پرستاران بر زمین مانده، آن‌ها ماه گذشته با مشکلِ دیگری مواجه شدند؛ حقوق خردادماه کادر سلامت دانشگاه‌های علوم پزشکی چند روز دیرتر در ششم و هفتم مرداد ماه و با احکام سال ۱۴۰۰ واریز شد و پرستاران بعد از گذشت سه ماه از سال مشمول افزایش ده درصدیِ حقوق نشدند. در آن زمان سازمانِ امور استخدامیِ کشور اعلام کرد که به دلیل مشکل تأمین اعتبار، افزایش حقوق برای خردادماه اعمال نخواهد شد و این اتفاق ناامیدی و نگرانیِ کادر درمان را برای رسیدنِ به مطالباتشان بیشتر کرد. آن‌ها برای رسیدن به مطالباتِ خود نه تنها حرکتی رو به جلو نداشته‌اند بلکه به نظر می‌رسد چند قدم هم عقب‌تر رفته‌اند.
برای مطالباتِ پرستاران بودجه نداریم…
«بودجه نداریم» این تنها جمله‌ای است که در پاسخ به مطالباتِ پرستاران داده می‌شود. برای جذب پرستاران و تبدیل وضعیتِ آن‌ها، برقراریِ فوق‌العاده خاص و پرداختِ حقوقشان، از نبود اعتبار لازم صحبت می‌کنند اما در مقابل، هر روز تدبیری برای افزایشِ حقوق پزشکان می‌بینند. پرستاران می‌گویند در این دو سالِ سخت کرونا از ما «بیگاری کشیده‌اند» و در عوض حقوق وزارت کاری داده‌اند و حالا بعد از دو سال، آش همان است و کاسه همان. آن‌ها معتقدند در نظامِ پزشک‌سالارِ ایران، جایی برای مطالباتِ پرستاران و سایر گروه‌های کادر سلامت وجود ندارد.
گزارش: زهرا معرفت