زرینه رود و سیمینه رود میاندوآب رگ حیاتی و نگین خروشان آذربایجان غربی هستند که در گذشته یکی از تأمین کنندگان آب دریاچه ارومیه بودند، اما در چند سال اخیر به دلیل تغییر اقلیم و خشکیدگی ایران و کاهش بارش‌ها در استان، نه تنها خود‌شان با بحران کم آبی مواجهند که توانی هم برایشان باقی نمانده .
در این سال‌ها سیمینه رود و زرینه رود میاندوآب با مشکلات زیادی مانند آلودگی‌های زیست محیطی و ورود فاضلاب‌های خانگی و صنعتی در آن، برداشت غیر قانونی شن و ماسه توسط سودجویان، تجاوز به حریم و بستر و… روبرو است.
در این بین توجه به زرینه رود در ابعاد مختلف نه تنها می‌تواند زیان‌های احتمالی ناشی از خشکیدن دریاچه را کاهش دهد بلکه با توجه و حفظ آب کافی در بستر آن، به طور مستقیم محاسن اقتصادی و فرهنگی نیز حاصل می‌شود که از آن جمله می‌توان به تقویت سفره‌های زیر زمینی آب در منطقه، حفظ اکوسیستم زرینه رود، حفظ و ایجاد زیبایی طبیعی و امکان احیا تالاب‌های پایین دست و حتی تقویت طبیعت گردی منطقه، تلطیف آب و هوای منطقه و ایجاد زیبایی بصری و شادابی اجتماعی، ایجاد روحیه امید و رفع نگرانی از نابودی کشاورزی منطقه اشاره کرد.
جهت کاهش تبخیر آب در دریاچه برنامه‌ای وجود ندارد
پروفسور ناصر آق عضو هیأت علمی دانشگاه ارومیه دلیل وضعیت بحرانی دریاچه ارومیه را به طور عمده ناشی از افزایش دمای جهانی، کاهش بارش‌ها، سدسازی‌های بی‌رویه در حوزه آبریز آن، توسعه بی‌رویه کشاورزی و برداشت بیش از حد آب در مناطق اطراف و دستکاری‌های غیرکارشناسی در ساختار دریاچه و برنامه‌ریزی نادرست و مدیریت غلط دانسته و می‌گوید: این موضوعی است که تحلیلگران محیط زیست بر آن اتفاق نظر دارند.
آق ادامه می‌دهد: در طول این سال‌ها که ستاد احیای دریاچه ارومیه ایجاد شد، پروژه‌های زیادی برای احیای دریاچه ارومیه اجرا شده، اما برای کاهش تبخیر آب در دریاچه برنامه‌ای وجود ندارد. پیشنهاد من که از سال ۱۳۸۵ آن را ارائه دادم، «کوچک کردن سطح دریاچه ارومیه» بود. چون فقط با کوچک کردن دریاچه می‌توان میزان تبخیر را کم کرد. متاسفانه از همان دوره با این پیشنهاد مخالفت شد. دلیل‌شان هم این بود که باید دریاچه را به همان شیوه سابق احیا کنیم.
این پژوهشگر با تاکید بر اینکه ستاد احیای دریاچه ارومیه در دولت قبل، تراز اوکولوژیکی و احیای الکولوژیک دریاچه ارومیه را تعریف کرد که بر اساس آن دریاچه حدود ۴ هزار و ۳۰۰ کیلومترمربع وسعت و حدود ۱۵ میلیارد متر مکعب آب خواهد داشت، ادامه می‌دهد: برای اجرای این طرح برنامه‌ریزی و پروژه‌های زیادی هم شروع شد. اما از همان ابتدا روشن بود که این پروژه‌ها جوابگوی قطعی احیای دریاچه ارومیه نخواهند بود چون به تغییرات ژئومورلوژیکی بستر دریاچه توجه نشده بود.
پروفسور آق می‌گوید: کف دریاچه ارومیه به خاطر رسوبات بسیار زیاد به خصوص رسوبات نمک خیلی بالا آمده است. قدیم وقتی این دریاچه بزرگ بود و عمق متوسط ۶ متر داشت، کف آن لجن بود و ما در کف، نمک نداشتیم درحالی که هم اکنون حدود ۷ میلیارد تن رسوبات نمک بستر دریاچه را پوشانده است.
وی افزود: هم اکنون عمق متوسط دریاچه ارومیه حدود یک متر است که این عدد از سال گذشته هم کمتر است، ما در سال ۱۴۰۰ بارندگی خیلی کمی داشتیم و ورود آب به دریاچه خیلی کم بود. وقتی بارندگی کم باشد، ذخیره آب پشت مخازن سدها هم خیلی کم می‌شود.
این استاد دانشگاه می‌افزاید: به دلیل چاه‌های زیادی که در منطقه حوزه آبریز دریاچه ارومیه (از ناحیه آذربایجان غربی و شرقی) حفر شده و نیز پایین رفتن تراز آب‌های زیرزمینی باعث شده که آب شیرینی که وارد دریاچه ارومیه می‌شود، شور شده و چاه‌های اطراف هم شور شوند.
پروفسور آق در ادامه می‌افزاید: در حال حاضر بیش از ۹۰ درصد آب در بخش کشاورزی مصرف می‌شود. ستاد احیای دریاچه ارومیه خیلی تلاش کرد تا این میزان را به ۴۰ درصد برساند. این که طرح تا چه حد موفقیت‌آمیز بوده، من خبر ندارم اما اگر موفقیت‌آمیز بوده، اثرات آن را باید روی دریاچه مشاهده می‌کردیم و وضعیت دریاچه باید بهتر می‌شد.
زرینه‌رود و سیمینه‌رود رگ‌های حیاتی دریاچه ارومیه
مهدی عیسی زاده افزود: زرینه رود (جغاتو) و سیمینه رود (تاتائو) میاندوآب رگ‌های حیاتی دریاچه ارومیه بوده و خروش زرینه و سیمینه رود میاندوآب، نوید بخش زنده شدن دریاچه ارومیه و کم آبی و از نفس افتادن این زینت‌های میاندوآب، به مثابه نابودی دریاچه ارومیه است.