بحران آب در رودهای خوزستان، پس از کرخه، به رود دز رسیده که روزگاری رودی خروشان بود. فعالان زیستمحیطی و اهالی حاشیه پاییندست رودخانه حق مردم از این رود را مطالبه میکنند.
رودخانه دز از کوههای زاگرس در استانهای لرستان، چهارمحال و بختیاری و سرچشمه میگیرد و با عبور از شهرستانهای اندیمشک، دزفول، شوش، شوشتر در بالادست اهواز به رودخانه کارون میپیوندد و کارون بزرگ را تشکیل میدهد. تاکنون سه طرح انتقال آب از سرشاخههای دز به قم و اراک (طرح قمرود یک و قمرود ۲ و سد کمال صالح) با حجم ۳۶۵ میلیون مترمکعب اجرا شده است. همچنین افزایش برداشت آب کشت و صنعتهای نیشکر شامل کشت و صنعت نیشکر هفت تپه، میانآب، دهخدا و شعیبیه در فصل تابستان این رودخانه را با کم آبی روبه رو میکند.
در روزهای اخیر فعالان محیط زیست و اهالی حاشیه پایین دست رودخانه دز در بخش شعیبیه از توابع شوشتر در شمال خوزستان، با انتشار ویدیوهایی فاجعه زیستمحیطی رودخانه دز را به تصویر کشیدند. آنها با انتقاد از کاهش خروجی سد دز در بالادست این رودخانه، هشتگ ” #حقابه_دز_را_آزاد_کنید ” را راهاندازی و جاری شدن آب در رود دز را مطالبه کردند.
بخش شعیبیه از توابع شوشتر بیش از ۵۰ روستا دارد که حدود ۱۰ روستای پایین دست آن از جمله روستاهای «چویس»، «ابوطیور» و «بیت فنیان» با خشکی کامل رودخانه روبرو شدهاند.
فاطمه کرمالهچعب، مدیر انجمن محیط زیستی «رمانه» در این باره به ایرنا گفت:
«حدود یک هفته است که رودخانه دز در روستاهای پایین دست بخش شعیبیه کاملا خشک شده و کف رودخانه مشخص است. چند سال است که با کمبود آب روبهرو هستیم و آب رودخانه دز در ماههای اخیر هم بسیار کاهش یافته است اما این نخستین بار است که رودخانه کاملا خشک میشود.»
فاطمه کرمالهچعب شرایط رودخانه دز را یک فاجعه محیط زیستی توصیف کرد که به گفته او ناشی از سوءمدیریت در بخش آب است. فاطمه کرمالهچعب از قطع شدن آب لولهکشی روستاهای این بخش در روزهای اخیر نیز انتقاد کرد و گفت:
«با خشک شدن رودخانه، پمپهای آب روستایی امکان برداشت آب ندارند و در این روزها مردم مجبور شدهاند برای شستشو و بهداشت از همین اندک آبی که در کف رودخانه است استفاده کنند.»
او در ادامه افزود:
«آب لولهکشی روستاها به خوبی تصفیه نمیشود و قابل شرب نیست اما مردم برای شستشو از آن استفاده میکردند.»
در همان حال در شرایط بحرانی کنونی ممنوعیت کشت تابستانه اعلام نشده و بعضی از کشاورزان نیز در حال آمادهسازی زمینهای خود هستند. کرمالهچعب در ادامه مصاحبه با ایرنا گفت:
«ممنوعیت کشت شلتوک اعلام شده اما در بالادست برخی کشاورزان اقدام به کشت شلتوک کردهاند، زیرا کشت این منطقه شلتوک است؛ کشاورزان سالیان درازی است که شلتوک میکارند و با آن خو گرفتهاند و فقط همین کشت را بلد هستند. از سوی دیگر جهاد کشاورزی برای معرفی کشتهای جایگزین مناسب منطقه و آموزش کشاورزان اقدامی نکرده است.»
این عضو شورای روستای رمانه گفت:
«کشاورزان برای کشت، اقتصاد و تجربه خود را درنظر میگیرند و هر منطقهای با یک نوع کشت سازگار است، به همین دلیل مردم این منطقه فقط کشت شلتوک را مناسب میدانند.»
با بحرانی شدن شرایط رودخانه کرخه برای دومین سال متوالی، قرار شده بود طرح آبرسانی به شهرها و روستاهای خوزستان (طرح غدیر) از رودخانه دز تامین شود.
در سال آبی جاری آورد رودخانه دز حدود ۴۰ درصد نسبت به متوسط بلندمدت کاهش داشته است.
سازمان آب و برق خوزستان هیچ توضیحی درباره وضعیت این رودخانه و علت خشکیدگی آن ارایه نکرده است.