بیش از یکصد تن از سینماگران برجسته ایران از نیروهای امنیتی حکومت خواستند که در دور تازه اعتراضات مردمی که در واکنش به فاجعه متروپل آبادان آغاز شده و از هفته گذشته تاکنون به بسیاری از شهرهای ایران سرایت کرده اسلحه‌هایشان را زمین بگذارند. همزمان رئیس سازمان سینمایی از خانه سینما خواست که سینماگران ایرانی در جشنواره فیلم کن را به دلیل حمایت از مردم ابادان و انتقاد از بحران معیشتی به «شورای اخلاق جرفه‌ای» ارجاع دهد.
همدردی با مردم داغدیده آبادان
بیش از یکصد تن از سینماگران برجسته ایران یکشنبه ۲۹ مه/ ۸ خرداد در یک بیانیه کوتاه اثرگذار از نیروهای امنیتی حکومت خواستند سلاح بر زمین بگذارند و به آغوش ملت بازگردند. در این بیانیه سینماگران نوشته‌اند:
«فوج خروشان مردم ستم‌دیده از جای‌جای ایران، فریاد همراهی و همدلی با مردم دردمند آبادان سرداده‌اند. اکنون که خشم عمومی از فساد، دزدی، ناکارآمدی، سرکوب و خفقان، امواج هم‌بسته‌ای از اعتراضات مردمی را به دنبال داشته است، از همه‌ی افرادی که در یگان‌های نظامی تبدیل به عامل سرکوب مردم شده‌اند، می‌خواهیم، سلاح‌های خود را زمین گذاشته و به آغوش ملت بازگردند.»
از امضاکنندگان این بیانیه می‌توان به مهناز افضلی، مجید برزگر، جعفر پناهی، لیلا حاتمی، پوران درخشنده، ابوالحسن داوودی، محمد رسول‌اف و کتایون ریاحی، مونا زندی، سامان سالور، علی مصفا و تهمینه میلانی اشاره کرد.
همدردی با مردم داغدیده آبادان در کلام و زبان فیلم‌سازان ایرانی حاضر در جشنواره فیلم کن نیز جایگاه ویژه‌ای داشت.
زر (زهرا) امیر ایراهیمی در هفتاد و پنجمین دوره جشنواره کن (از ۱۷ تا ۲۸ مه) برای بازی در فیلم «عنکبوت مقدس» برندهٔ جایزهٔ بهترین بازیگر زن از جشنواره فیلم کن ۲۰۲۲ شد. او اولین زن ایرانی‌ست که این جایزه را به دست می‌آورد. امیرابراهیمی گفت:
«خوشحالی و موفقیت برای من مفاهیم عمومی و جمعی هستند. هرچند در این لحظه خیلی خوشحالم، ولی بخشی از وجودم برای مردم ایران که هر روز گرفتار مشکلات زیادی هستند غمگین است. دل من با آبادان است. دل من با گوشه و کنار خاک ایران است. من اینجام اما دلم با زنان و مردان ایران است.»
سعید روستایی، کارگردان فیلم «برادران لیلا» نیز جایزه ویژه فدراسیون بین‌المللی منتقدان یا «فیپرشی» را در جشنواره فیلم کن به دست آورد. روستایی این جایزه را به مردم آبادان تقدیم کرد.
خشم مسئولان دولتی
رئیس سازمان سینمایی وزارت ارشاد اسلامی اما اهدای این جوایز مهم و افتخارآفرین برای سینمای ایران را به عنوان «ژست اپوزیسیونی و رفتار هنجارشکنانه هنرمندانِ ایرانی در جشنواره کن» درک کرد
محمد خزاعی، رئیس سازمان سینمایی در دیدار با سیدمهدی جوادی، مدیرعامل و رائد فریدزاده، معاون امور بین‌الملل و توسعه بازار خارجی بنیاد سینمایی فارابی و مدیر چتر سینمای ایران در بازار فیلم کن ۲۰۲۲ گفت:
«آیا شایسته نبود و نیست سینماگران ایرانی حاضر در جشنواره‌ها از جمله همین جشنواره کن صدای مظلومیت مردم و راوی گوشه‌ای از جفا و جنایت آمریکایی‌ها و اروپایی‌ها علیه کشور بزرگ ایران باشند؟»
در نظر رئیس سازمان سینمایی فاجعه متروپل نمود مظلومیت مردم نیست، بلکه وقایع جنگ هشت ساله را باید مورد توجه قرار داد. خزاعی گفت:
«آیا شایسته نیست به هشت سال جنگ تحمیلی، به بمب‌های شیمیایی که بر سر شهرهای‌مان با کمک همین کشورهای اروپایی ریخته شد و به جوانانی که در دوران دفاع مقدس پرپر شده اند؛ و نیز، به جنایت‌های اقتصادی که سال‌های بعد از جنگ تا به امروز به این ملت روا داشته‌اند، اعتراض کنید؟»
حمله ارگان رسمی دولت به سینماگران
در همان حال روزنامه ایران، ارگان رسمی دولت، در مطلبی تحت عنوان «تأملی بر تراژدی غمبار سلبریتیسم ناآگاه / کنار ملت ایران بمانید» سینماگران افتخارآفرین برای ایران در جشنواره فیلم کن را بی‌نصیب نگذاشت. پیمان معادی در نشست خبری فیلم «برادران لیلا» درباره وضعیت اقتصادی امروز ایران گفته بود:
«آدم‌هایی در ایران مجبورند به مسائل اقتصادی و تورم واکنش داشته باشند. درصدی از آدمها در ایران اگر یخچال خانه‌شان خراب بشود، طبقه اجتماعی‌شان عوض می‌شود. یعنی هزینه تعمیر یک یخچال می‌تواند طبقه اجتماعی شما را ببرد پایین‌تر و این آدمها به ناچار مجبورند اخبار سیاسی را به لحاظ مسائل معیشتی دنبال کنند.»
معادی در ادامه با اشاره به تأثیر مستقیم تحولات برجام بر نرخ ارز و اقلام مصرفی مورد نیاز مردم گفته بود:
«شما برای اینکه سبد کالا و رفاه خانواده‌ات را تا سر ماه تأمین کنی هر روز باید ببینی رئیسجمهورهای امریکا و فرانسه چه گفتند. همه تئوریسین شده‌اند اما چون نمی‌توانند در این مباحث عمیق بشوند در سطح می‌مانند و این کار را برای زندگی در ایران سخت می‌کند و تصمیمات آدمها ممکن است ویرانگر باشد. چیزی که از نظر تورم در ایران دارد اتفاق می‌افتد برای خیلی‌ها قابل درک نیست. چون شاید این اتفاق از جنگ بدتر ویرانگرتر است و امیدوارم یک اتفاقی بیفتد.» مقاله‌نویس ارگان رسمی دولت سیزدهم در انتقاد نوشته است:
«معادی که مدعی شده زندگی روزمره ایرانیان به اظهارات رئیسجمهورهای امریکا و فرانسه وابسته است، چگونه و بر پایه چه مستنداتی چنین سخن خنده‌دار و مفرحی را ایراد کرده است؟ بویژه آنکه در دوره کنونی که رئیس‌جمهور امریکا هر روز در رسانه‌های جهان مورد مضحکه عام و خاص قرار دارد.»
روزنامه کیهان هم با اشاره به دو فیلم موفق ایرانی در کن، ادعا کرد که مدیران جشنواره کن «با رویکرد سیاست زده و ضدنژادی اقدام به انتخاب فیلم‌ها و سینماگران ایرانی زد. به این ترتیب که آثاری توهین‌آمیز علیه ایرانیان و دین اسلام را به عنوان نماینده سینمای ایران انتخاب کرد.» نماینده ولی فقیه در کن از ترانه علیدوستی و پیمان معادی به عنوان «جرثومه‌های فشاد» نام برد. علیدوستی در نشست خبری «برادران لیلا» گفته بود:
«وقتی در کشوری همه‌چیز ممنوع باشد، یعنی شما از صبح که بیدار می‌شوید مشغول جنگیدن هستید، از لباسی که با آن به سرکار می‌روید گرفته تا موسیقی که در ماشین گوشی می‌دهید تا روابط شخصی و روابطی که با همکارانتان در محیط کار دارید تا آن زمان که شب به خانه می‌رسید، اینها سراسر یک مبارزه است. مبارزه با یکسری موانع که باعث می‌شود زیست شما حالت غیرعُرفی و غیرقانونی داشته باشد.»