تجارت زباله‌های خطرناک در حالی در سه دهه گذشته، ۵۰۰ درصد افزایش یافته است که به رغم فرصت‌سازی‌ها در ایجاد اشتغال و ثروت، سلامت شهروندان در ۲۸ کشور جهان را به خطر می‌اندازد.
به گزارش روز چهارشنبه ایرنا به نقل از روزنامه ال پائیس اسپانیا، در عصر جهانی شده‌ای قرار داریم که یک بیماری همه‌گیر می‌تواند منجر به کمبود تراشه تولید تایوان در کارخانه‌ای در وایادولید اسپانیا شود و جنگ در اوکراین، قفسه‌های فروشگاه‌های زنجیره‌ای منطقه آلیکانته اسپانیا را از زیتون خالی کند. اگر چه اکثر مردم و شهروندان از ارتباطات متقابل ایجاد شده از طریق تجارت بین‌المللی آگاه هستند اما محصولی وجود دارد که ممکن است در عرصه مبادلات تجاری، کمتر مورد توجه قرار گرفته باشد: زباله.
سالانه بین ۷ تا ۱۰ میلیارد تن زباله در جهان تولید می‌شود که از این حجم، تا ۵۰۰ میلیون تن، زباله‌های خطرناک است. زباله‌هایی که اگرچه به دلیل سمی بودن، قابل اشتعال بودن و یا دارا بودن خطرهای بیولوژیکی، خطرناک هستند اما حتی با آن‌ها نیز معامله می‌شود. در سه دهه گذشته، تجارت زباله‌های خطرناک، ۵۰۰ درصد افزایش یافته است و این مسئله هم فرصت‌ها و هم خطراتی را به همراه دارد.
یک تیم بین‌المللی به رهبری ارنستو استرادا از “موسسه فیزیک بین رشته‌ای و سیستم‌های پیچیده” اسپانیا (CSIC-UIB) به منظور درک بهتر این مسئله به تحلیل شبکه بین‌المللی تبادل زباله‌های خطرناک بر اساس داده‌های مربوط به ۲۰۰۱ تا ۲۰۱۹ پرداخته است. طبق این بررسی، ۲۸ کشور شناسایی شدند که با خطر بالای ازدحام زباله مواجه هستند. کشورهایی از جمله مکزیک، چین، موزامبیک و یا هند که ازدحام زباله‌ها نه فقط سلامت شهروندان این کشورها بلکه امنیت زیست‌محیطی سایر نقاط کره زمین را به خطر می‌اندازد.
بر اساس این گزارش، میزان خطری که هر کشور را تهدید می‌کند به حجم زباله دریافتی و همچنین توانایی آن در پردازش زباله بستگی دارد.
اگر چه می‌توان اینطور تصور کرد که کشورهای توسعه یافته‌تر از کشورهای کمتر توسعه یافته به عنوان محل دفن زباله استفاده می‌کنند اما لزوما اینطور نیست. با این حال به دلیل ظرفیت پردازش پایین برخی کشورها که عمدتا کشورهای آفریقایی و آسیای جنوبی هستند، این مناطق جهان، بیشتر در معرض خطر فروپاشی سیستم‌های خود قرار دارند.
درآمد حاصل از بازیافت زباله به اندازه‌ای چشمگیر است که در حال حاضر کشوری چون اسپانیا در کنار سوئد و کره جنوبی از واردکنندگان زباله هستند. در مقابل، مشکلات زیست‌محیطی قابل توجه چین به دلیل مدیریت پسماندهای خطرناک، این کشور را در سال‌های اخیر به صادرکننده این محصولات تبدیل کرده است.
بر اساس مطالعه انجام شده، ذخیره مناسب و دقیق زباله‌ها، فرصتی برای پول‌سازی و اشتغال برای کشورها است. به عنوان مثال، از زباله‌های الکترونیکی می‌توان تا ۵۶ فلز مختلف و عملا کل جدول تناوبی عناصر را استخراج کرد.
به رغم این فرصت‌سازی، در بسیاری از کشورها، پردازش زباله‌هایی مانند رایانه‌های دور ریخته شده یا باتری‌های مصرف شده که به طور غیررسمی انجام می‌شود، اثرات مخرب جبران ناپذیری به همراه دارد، چرا که گاز حاصل از سوزاندن این نوع زباله‌ها بسیار سمی است.
طبق این بررسی، نتایج تجزیه و تحلیل خون افرادی که از کشورهای مختلف آفریقایی مانند سنگال، نیجریه یا سیرالئون وارد جزایر قناری اسپانیا شده‌اند، سطوح بالایی از بی فنیل‌های پلی کلر را نشان می‌دهد. نوعی ترکیب سمی که طی پردازش زباله‌های الکترونیکی تولید می‌شود.
در نیجریه، سالانه ۴۰۰ هزار کامپیوتر یا قطعات دست دوم برای پردازش وارد می‌شوند و گزارش‌های متعددی نشان می‌دهد که سطوح بالایی از آلودگی فلزات سنگین در مناطقی که عملیات پردازش به طور غیررسمی انجام می‌شود، وجود دارد.
در سنگال، کشوری که از نظر خطر ازدحام زباله با نیجریه مشترک است، مرگ ۱۸ کودک با سطوح بالای سرب در مناطقی که برای بازیافت باتری‌ها استفاده می شوند، گزارش شده است.
چین از سال ۲۰۱۷، واردات برخی از زباله‌ها را ممنوع کرده است. منطقه Giyu، در جنوب این کشور، تا همین اواخر بزرگترین مرکز زباله‌های الکترونیکی در جهان بود و تنها ۲۵ درصد به طور رسمی پردازش می‌شد. در این منطقه، آسیب‌های جدی در نوزادان همراه با حضور فلزات سنگین در محیط نیز شناسایی شده است.
در نهایت اینکه همچون سایر سیستم‌های تجارت بین‌المللی، سیستم تجارت زباله نیز پویا است اما باید در نظر داشته باشیم که پیشرفته‌ترین کشورها وقتی زباله‌های خود را در کشورهایی قرار می‌دهند که توانایی مدیریت صحیح آن را ندارند، در قبال پیامدهای این امر مسئول هستند.
