وزیر خارجه جمهوری اسلامی گفته است، اگر غرب خطوط قرمز ایران را رعایت کند او برای نهایی کردن توافق به وین می‌رود. امیرعبداللهیان یکی از این خطوط را دریافت “تضمین موثر اقتصادی” خواند که شکل تعدیل شده خواسته قبلی ایران است.
حسین امیرعبداللهیان در گفت‌وگوی تلفنی با جوزپ بورل، مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا اعلام کرد که ایران برای “نهایی کردن توافق خوب و فوری” در مذاکرات احیای برجام آمادگی دارد.
به گزارش خبرگزاری ایسنا، وزیر خارجه جمهوری اسلامی در این گفت‌وگو که جمعه ۱۳ اسفند انجام شد، همچنین تاکید کرد: «اما شتاب و عجله طرف غربی نمی‌تواند مانع رعایت خطوط قرمز ایران شود.»
مذاکرات وین که هدف نهایی آن احیای توافق هسته‌ای و برنامه جامع اقدام مشترک (برجام) تعیین شده، از میانه فروردین سال جاری آغاز شد و دور هشتم آن هم اکنون در جریان است.
آمریکا، که به طور غیرمستقیم در این مذاکرات مشارکت دارد، و سه کشور اروپایی طرف توافق هسته‌ای بارها اعلام کرده‌اند که فرصت برای رسیدن به توافق نهایی در وین در حال خاتمه یافتن است و ایران باید هر چه سریع‌تر در مورد پیشنهادهای ارائه شده تصمیم‌گیری کند.
تعدیل خطوط قرمز و خواسته‌های حداکثری؟
به گزارش ایسنا، امیرعبداللهیان ضمن استقبال از نهایی شدن توافق و اعلام آمادگی برای حضور در وین گفته است: «لازمه حضور وزرای خارجه در وین و اعلام توافق نهایی منوط بر رعایت کامل خطوط قرمز اعلامی ایران و از جمله موضوع تضمین موثر اقتصادی است.»
خطوط قرمز ایران که علی خامنه‌ای، رهبر جمهوری اسلامی نیز قبلا آنها را ترسیم کرده، از جمله شامل رفع یک‌جا و تمامی تحریم‌ها، راستی‌آزمایی آن و تعهد آمریکا مبنی بر عدم خروج مجدد از توافق هسته‌ای و اعمال دوباره تحریم‌ها می‌شود.
برخی از این خطوط قرمز با توجه به ساختار سیاسی آمریکا و حیطه اختیارات دولت اصولا قابل تحقق نیستند. آنتونی بلینکن، وزیر خارجه آمریکا پیش از این درخواست دادن تعهد را غیرواقع‌بینانه عنوان کرده و گفته بود، دولت جو بایدن نمی‌تواند برای دولت‌های بعدی تعیین تکلیف کند.
بر این اساس، اشاره امیرعبداللهیان به “تضمین موثر اقتصادی” به عنوان یکی از خطوط قرمز ایران و پیش‌شرط توافق بر سر احیای برجام می‌تواند به معنای تعدیل خواسته‌های حداکثری جمهوری اسلامی تعبیر شود.
در روزهای گذشته و به خصوص پس از سفر علی باقری کنی، مذاکره‌کننده ارشد ایران به تهران و بازگشت او به وین برخی منابع از نهایی شدن توافق‌نامه احیای برجام در روزهای آینده خبر دادند.
سعید خطیب‌زاده، سخنگوی وزارت خارجه پنج‌شنبه شب در واکنش به این گمانه‌زنی‌ها گفت، اکنون همه طرف‌ها “بر گام های کلیدی نهایی متمرکز شده‌اند” اما کسی نمی‌تواند بگوید توافق نهایی شده است.
پایان یک ماراتون طولانی و دشوار؟
میخائیل اولیانوف، نماینده روسیه در مقر سازمان‌های بین‌المللی در وین و سرپرست مذاکره‌کنندگان روسی شب گذشته با انتشار تصویری در صفحه توئیتر خود نوشت، با علی باقری “دیدار بسیار سودمندی” داشته و درباره اقدام‌های لازم برای نهایی شدن مذاکرات وین رایزنی کرده است.
اولیانوف در یک پیام توئیتری دیگر با اشاره به این که دوم مارس، ۱۱ ماه از آغاز گفت‌وگوهای وین گذشت، این روند را یک “ماراتون دشوار و طولانی” خواند که به گفته او تقریبا پایان یافته است.
تاکید همه طرف‌ها به نزدیک بودن توافق
انریکه مورا، معاون جوزپ بورل و هماهنگ‌کننده مذاکرات وین نیز در یک پیام توئیتری از ورود به مراحل پایانی گفت‌وگوهای احیای برجام خبر داد و افزود، هنوز پرونده برخی مسائل باز است و موفقیت در چنین مذاکرات پیچیده‌ای هرگز تضمین شده نیست.
جالینا پورتر، معاون سخنگوی وزارت امور خارجه آمریکا نیز روز جمعه در یک نشست خبری از “پیشرفت‌های چشمگیر” در مذاکرات وین سخن گفت و خاطر نشان کرد، هنوز برخی مسائل سخت حل نشده باقی مانده که اگر ایران جدیت نشان دهد می‌توان ظرف چند روز به تفاهم رسید.
یک روز پیشتر استفانی القاق، سرپرست هیئت بریتانیایی در مذاکرات وین در توئیتی به زبان فارسی نوشته بود: «ما خیلی نزدیک به یک توافق هستیم. همه طرف ها به طور سازنده تحت رهبری انریکه مورا، هماهنگ کننده اتحادیه اروپا مذاکره کرده‌اند. اکنون باید چند قدم نهایی را برداریم.»
جوزپ بورل هم در گفت‌وگوی تلفنی با امیرعبداللهیان اعلام کرده که از نظر هماهنگ کنندگان مذاکرات وین “عمده درخواست‌های جمهوری اسلامی ایران در توافق پیش رو مورد توجه قرار گرفته” و گفت‌وگوهای احیای برجام “در مسیر پیشرفت و رسیدن به نتیجه نهایی” قرار دارند.
در مورد مسائل مورد اختلاف باقی‌مانده که تاکنون مانع نهایی شدن احیای برجام شده‌اند، گمانه‌زنی‌های مختلفی وجود دارد. گفته می‌شود یکی از درخواست‌های ایران مختومه شدن پرونده وجود ذرات اورانیوم یا مواد رادیواکتیو در برخی مرکز اعلام نشده جمهوری اسلامی است که بازرسان آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در بازرسی‌های خود یافته‌اند.
درخواست احتمالی برای بایگانی پرسش‌های آژانس
ایرنا، خبرگزاری رسمی جمهوری اسلامی به تازگی به نقل از مذاکره‌کنندگان ایرانی گزارش داده بود که در زمان حضور باقری کنی در تهران مصوبه‌ای از شورای عالی امنیت ملی به او ابلاغ شده مبنی بر این که ایران خواستار بایگانی شدن پرسش‌های آژانس درباره منشاء ذرات اورانیوم شده است تا اجرای برجام در آینده مستلزم پاسخ به این سوال‌ها نشود.
سه کشور اروپایی طرف توافق هسته‌ای اعلام کرده‌اند، حاضر به مصالحه در مورد وظایف نظارتی آژانس و پاسخگویی ایران به ابهام‌ها در مورد ماهیت برنامه‌های اتمی آن نیستند.
در همین حال قرار است رافائل گروسی، مدیر کل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی روز شنبه (۱۴ اسفند/ پنجم مارس) برای ملاقات و گفت‌وگو با برخی مقام‌های ایرانی به تهران سفر کند.
گمانه‌زنی درباره هدف سفر گروسی به تهران
ایران پس از کاهش اجرای تعهدات خود مطابق برجام، برای فعالیت‌های نظارتی آژانس در تاسیسات هسته‌ای خود محدودیت‌هایی قائل شده و احتمال می‌رود یکی از برنامه‌های گروسی در تهران مذاکره بر سر همین مسئله باشد.
سایت خبری نورنیوز، نزدیک به شورای عالی امنیت ملی ایران، به تازگی درباره سفر گروسی به تهران نوشته بود: «احتمال دارد سفر مدیرکل آژانس به تهران با ابتکار وی برای دستیابی به نقشه راه مشترک برای حل و فصل موضوعات پادمانی مطرح میان ایران و آژانس مرتبط باشد.»
آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در تازه‌ترین گزارش خود به شورای حکام این نهاد اعلام کرد، میزان ذخیره اورانیوم کم‌غلظت ایران به حدود ۱۵ برابر حد مجاز در توافق هسته‌ای رسیده و این کشور طی سه ماه گذشته ذخیره اورانیوم با غنای ۶۰ درصد را دو برابر کرده است.
کشورهای غربی معتقدند، با توجه به افزایش اورانیوم غنی شده با غلظت بالا در ایران، این کشور به نقطه گریز هسته‌ای و زمان دسترسی به مواد لازم برای تولید بمب اتمی نزدیک‌تر شده و اگر مذاکرات وین هر چه سریع‌تر به نتیجه نرسد ادامه آن بی‌معنا خواهد بود.