مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی هشدار داد که محدودیت‌هایی که ایران برای بازرسان ایجاد کرده باعث شده که “تصویری بسیار مبهم” از فعالیت‌های هستهای این کشور در دست باشد، زیرا غنی‌سازی در سطح تولید سلاح به نظر می‌رسد.
رافائل ماریانو گروسی، مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در گفت‌وگویی تفصیلی با خبرگزاری آسوشیتدپرس گفت، اگر جمهوری اسلامی ایران می‌خواهد “کشوری قابل احترام در جامعه بین‌الملل باشد”، راهی ندارد جز آن‌که به بازرسان آژانس اجازه دسترسی به فعالیت‌های هستهای ایران را بدهد.
گروسی که برای دیدار از نخستین نیروگاه اتمی امارات متحده عربی به ابوظبی، پایتخت این کشور سفر کرده بود، در رابطه با فعالیت هستهای ایران به تأکید گفت: «ما باید با یکدیگر همکاری داشته باشیم. من تلاش خواهم کرد تا آن‌ها بفهمند که ما هم‌پیمان آن‌ها هستیم.»
تأکید گروسی مبنی بر این‌که آژانس بین‌المللی انرژی اتمی مستقر در وین همچنان برای جهان یک “بازرس” باقی خواهد ماند، پس از آن ابراز می‌شود که دور هشتم مذاکرات وین به منظور بازگشت به تعهدات برجام به بن‌بست خورده است.
ساعاتی پیش از این اظهارات مدیرکل آژانس، رئیس سازمان انرژی اتمی ایران به تأکید گفته بود که کشورش اجازه دسترسی به سانتریفیوژهای حساس را به آژانس نخواهد داد.
در تأسیسات غنی‌سازی کرج در ماه ژوئن سال جاری حادثه‌ای رخ داد که به گفته مقامات ایران یک خرابکاری بوده است. تهران مسئولیت این “خرابکاری” را متوجه اسرائیل می‌داند.
از زمانی که آمریکا به فرمان دونالد ترامپ، رئیس‌جمهوری وقت ایالات متحده از توافق‌نامه برجام خارج شده است، جنگی در سایه میان اسرائیل و جمهوری اسلامی ایران درگرفته که رو به گسترش است.
مسئولان ایران از زمان حادثه تأسیسات کرج، دسترسی آژانس به این سایت غنی‌سازی را به بهانه جایگزین کردن دوربین‌های از کار افتاده مسدود کرده‌اند و از احتمال سخن گفته‌اند که هک دوربین‌های آژانس امکان حمله به این تاسیسات را فراهم آورده باشد.
گروسی گفت: «در صورتی که جامعه بین‌الملل از طریق ما، از طریق آژانس بین‌المللی، نتواند به وضوح از تعداد سانتریفیوژها و یا ظرفیتی که آن‌ها می‌توانند داشته باشند، مطلع شوند… تصویری که به دست شما می‌دهد بسیار مبهم است.»
مدیرکل آژانس در مورد عدم دسترسی بازرسان برای نظارت بر میزان غنی‌سازی ایران و اهمیت بازرسی‌ها افزود که بی‌اطلاعی از مقیاس غنی‌سازی اورانیوم در تأسیسات کرج «تصویری تخیلی از یک تصویر واقعی به شما می‌دهد. اما این تصویر، واقعی نیست. همین دلیل نشان می‌دهد که مسئله تا چه اندازه مهم است.»
گروسی ادعای ایران مبنی بر این‌که خرابکاران از دوربین‌های آژانس برای حمله به سایت سانتریفیوژها استفاده کرده‌اند را رد کرد و بسیار “پوچ” خواند. او گفت که تهران هیچ مدرکی دال بر ادعای خود ارائه نداده است و این خود یکی از موارد اصطکاک میان بازرسان و ایران بوده است.
در پی خروج آمریکا از برجام در سال ۲۰۱۸، مقامات ایران سطح غلظت غنی‌سازی اورانیوم با سانتریفیوژهای هر چه پیشرفته‌تر را به ۶۰درصد افزایش دادند و با چند گام فنی دیگر قادر خواهند بود به غنی‌سازی ۹۰درصد با قابلیت تولید سلاح هستهای دست یابند. به کارگیری سانتریفیوژهای پیشرفته ناقض مفاد برجام بوده است.
بر اساس مفاد برجام، ایران تنها مجاز به غنی‌سازی اورانیوم با غلظت ۳،۶۷درصد است و این میزان برای کاربرد آن در نیروگاه‌های اتمی کافی است.
ذخیره اورانیوم غنی‌شده ایران روز به روز رو به افزایش گذارده و بسیار فراتر از محدودیت قید شده در برجام رفته است.
“با ایرانی دیگر سروکار داریم”
گروسی تصریح کرد که نقشی در مذاکرات وین ندارد، اما ایران پیشرفت‌هایی داشته است؛ بنابراین معلق‌شدن برجام، تغییر در توافق‌نامه اولیه آن را الزامی می‌سازد.
مدیرکل آژانس اظهار داشت: «واقعیت این است که ما با ایرانی به کلی دیگر سروکار داریم. سال ۲۰۲۲ چنان متفاوت از ۲۰۱۵ است که تغییرات انطباقی را الزامی می‌سازد تا واقعیت‌های جدید را نیز شامل شوند، تا بازرسان ما بتوانند آنچه که کشورها روی میز سیاسی توافق می‌کنند را بازبینی کنند.»
در حالی که جمهوری اسلامی ایران اصرار می‌ورزد که برنامه هستهای این کشور در خدمت اهداف صلح‌آمیز است، سازمان‌های اطلاعاتی و مخفی آمریکا به آژانس بین‌المللی اطلاع داده‌اند که ایران از سال ۲۰۰۳ به طور سازمان‌یافته به دنبال برنامه هستهای تسلیحاتی بوده است و این برنامه تا سال‌ها ادامه داشته است.
گروسی درباره اهداف برنامه هستهای ایران به خبرنگار آسوشیتدپرس می‌گوید: «هیچ کشوری در دنیا وجود ندارد که به این میزان از غلظت اورانیوم برسد، مگر آن‌که بخواهد سلاح اتمی تولید کند.»
گروسی افزود: «من بارها گفته‌ام که این بدان معنا نیست که ایران سلاح اتمی در اختیار دارد. اما این سطح از غنی‌سازی تلاش زیادی از راستی‌آزمایی را ضروری می‌سازد.»
آسوشیتدپرس می‌نویسد که نمایندگی ایران در سازمان ملل نسبت به درخواست این خبرگزاری برای موضع‌گیری در قبال اظهارات مدیرکل آژانس واکنش سریع نشان نداده است.
اما در وین نگرانی‌شدید در میان کشورهای اروپایی شرکت‌کننده در مذاکرات وین رو افزایش است.
سه کشور اروپایی بریتانیا، آلمان و فرانسه که در دور هشتم مذاکرات توافق هستهای برجام در وین حضور دارند روز دوشنبه ۲۲ آذر (۱۳ دسامبر) اعلام کردند که «مواضع ایران در مذاکرات وین مغایر با توافق برجام یا فراتر از آن است و همین امر باعث می‌شود که وقت گران‌بها را از دست بدهیم.»
این دیپلمات‌ها می‌گویند: «ما ساعت‌ها تعامل داشته‌ایم و همه هیات‌ها به ایران فشار آورده‌اند تا منطقی عمل کند. اما تا این لحظه هنوز نتوانسته‌ایم به مذاکرات واقعی برسیم.»
علی باقری روز سه‌شنبه ۲۳ آذر (۱۴ دسامبر) در توئیتی درباره مذاکرات جاری در وین میان ایران و گروه ۱+۴ (آلمان، فرانسه، بریتانیا، چین و روسیه) نوشت: «بعضی بازیگران به جای دیپلماسی واقعی به عادت مقصرنمایی خود پافشاری می‌کنند. ما سریعا پیشنهادهای‌مان را ارائه کردیم و به نحوی سازنده و منعطف تلاش کردیم تا اختلافات کم شود.»
باقری در ادامه با تاکید بر این که دیپلماسی، خیابانی دو طرفه است نوشت اگر اراده‌ای برای جبران خطای مقصر باشد، راه برای توافق خوب سریع هموار می‌شود.