حق بر محیط زیست و مبانی فلسفی آن، از قواعد حقوق بشر و حقوق طبیعی نشأت گرفته شده است. ابتدایی ترین حق طبیعی انسان در این کره خاکی، «حق حیات» است. اما طی دهه های اخیر به دلیل استفاده بی رویه از منابع طبیعی، عدم نظارت و توجه به مباحث زیست محیطی و الگوهای صحیح، محیط زیست طبیعی به شدت مورد صدمه واقع شده است. گزارش پیش رو حاصل ثبت ۴۸ واقعه محیط زیستی ایران است که در روزهای اخیر منتشر و به هدف آگاهی سازی گردآوری شده اند. در هفته ای که گذشت، دستکم ۴۵ صیاد و شکارچی غیرمجاز و ۱۰ قاچاقچی چوب بازداشت و به مراجع قضائی معرفی شدند. در همین زمینه، ماموران یگان حفاظت محیط زیست شهرستان فامنین در استان همدان اعلام کردند، گوشت یک راس قوچ وحشی را در منزل یک شکارچی غیرمجاز در این شهرستان کشف کرده‌اند. رئیس اداره حفاظت محیط زیست شهرستان فیروزکوه نیز، از کشته شدن یک خرس قهوه ای بالغ بر اثر شلیک شکارچیان متخلف در این شهرستان خبر داد. بعلاوه بنابر اعلام رئیس اداره منابع طبیعی و آبخیزداری شهرستان خلیل‌آباد در استان خراسان رضوی، از ابتدا سال جاری تاکنون در این شهرستان ۴۰ تن چوب قاچاق و بدون مجوز کشف و ۸ نفر در این رابطه دستگیر شدند. همچنین طی هفته اخیر، شاخص کیفی هوا در شهرهای اصفهان، مشهد، بوشهر، قم، اراک، شازند و ساوه در شرایط ناسالم برای گروه های حساس و یا ناسالم برای تمام گروه‌ها اعلام شد. علاوه بر این معاون محیط زیست انسانی اداره کل حفاظت محیط زیست استان مرکزی گفت، تعداد روزهای ناسالم اراک از ابتدای امسال تاکنون نسبت به مدت مشابه قبل، ۵۳ روز بیشتر شده است. در هفته ای که سپری شد، ۲۱ هکتار از مراتع و جنگلها در استان های خوزستان، کهگیلیویه و بویراحمد و سمنان طعمه حریق شدند و چندین فقره آتش سوزی دیگر در استانهای کردستان، فارس، و مرکزی به وقوع پیوستند که تاکنون آمار دقیقی از میزان خسارات آن از خبرگزاری های رسمی اعلان نشده است. همچنین به دنبال یک فقره آتش سوزی در استان سیستان و بلوچستان، ۲۰۰ نخل خرما در آتش سوختند. در حوزه پسماند نیز می‌توان به مختل شدن مدیریت شهری در شهرستان خرمشهر و انباشت حجم فراوان زباله در سطح این شهر اشاره کرد.
به گزارش خبرگزاری هرانا، ارگان خبری مجموعه فعالان حقوق بشر در ایران، آسیب رسانی به جنبه های مختلف محیط زیست در ایران کماکان ادامه دارد. از سویی شهروندانی وجود دارند که به دلیل عدم آموزش یا نیازهای مالی دست به تخریب و آسیب رسانی به محیط زیست می زنند و از سوی دیگر نهادهای متولی در تلاش هستند تا از حجم این آسیب ها بکاهند، هر چند این تلاش ها قابل تقدیر است اما به نظر نمی آید حجم آن با شرایط محیط زیستی ایران تطبیق داشته باشد.
حیات وحش
حیات وحش به کلیه جانداران از قبیل پستانداران، پرندگان، خزندگان و دوزیستان و تمام گیاهانی گفته می‌شود که به صورت وحشی و طبیعی بدون دخالت یا کمک انسان بر روی کره زمین زندگی کرده و آب و خوراک خود را خود تأمین می‌کند. اما دخالت و تصرف انسان در زیستگاه های طبیعی و مصرف بی‌رویه منابع طبیعی بسیاری از گونه های حیاط وحش را در معرض انقراض قرار داده است.
در هفته‌ای که گذشت، رییس اداره حفاظت محیط زیست شهرستان فامنین از توابع استان همدان از کشف گوشت یک راس قوچ وحشی در یک واحد مسکونی روستانی این شهرستان توسط ماموران یگان حفاظت محیط زیست، خبر داد.
همچنین در هفته گذشته بر اثر خشک شدن رودخانه گیوی چایی واقع در استان اردبیل شمار زیادی از ماهیان این رودخانه تلف شدند.
در خبری دیگر، رئیس اداره حفاظت محیط زیست شهرستان فیروزکوه با تایید مرگ یک قلاده خرس قهوه‌ای بالغ در این شهرستان، گفت: این خرس بر اثر اصابت ۲ گلوله شکاری از فاصله نزدیک کشته شده است.
همچنین در هفته‌ای که سپری شد، تعدادی از پرندگان مهاجر بدلیل مه غلیظ و برخورد با پست فشار قوی برق در منطقه گردشگری قینرجه مشگین شهر تلف شدند.
بازداشت و محکومیت متخلفان محیط زیست
یکی از موضوعات مورد بحث محیط زیست مسئله حمایت از منابع طبیعی بوده و از سوی دیگر، حفاظت از جنگلها،حیات وحش و جلوگیری از قاچاق چوب، شکار و صید بی رویه به عنوان بخشی از مقوله حفاظت از منابع طبیعی، و در نهایت حفظ محیط زیست تلقی می‌شود. بسیاری از حیوانات، به دلیل شکار غیرقانونی در معرض خطر قرار دارند.
طی هفته‌ای که گذشت، با تلاش محیط بانان و جنگل بانان، دستکم ۴۳ شکارچی و صیاد متخلف که حاصل جمع آوری ۲۱ گزارش منابع رسمی است، در استانهای اصفهان، خراسان شمالی، فارس، اردبیل، تهران، خوزستان، لرستان، مازندران، ایلام، همدان، خراسان رضوی و قزوین بازداشت و به مراجع قضایی ارجاع داده شدند.
در خبری دیگر، رییس اداره حفاظت محیط زیست اقلید فارس اعلام کرد: در شهریور ماه سال جاری تعداد ۱۸ نفر شکارچی متخلف دستگیر و به مراجع قضایی تحویل داده شدند.
دیر زمانی ست که در سایه نبود حمایت های قانونی، بسیاری از محیطبانان و جنگل بانان کشور، طی درگیری های متعددی که با شکارچیان متخلف و یا قاچاقچیان چوب دارند، بر اثر اصابت گلوله متخلفین مذکور جان خود را از دست می دهند و یا مورد ضرب و شتم قرار می گیرند. شایان ذکر است که در پی وخیم تر شدن اوضاع اقتصادی کشور و بدنبال آن افزایش تخلفات محیط زیستی اعم از شکار غیر مجاز و قاچاق چوب، میزان این ناملایمتی ها توسط متخلفین رشد چشم گیری داشته است. علیرغم وعده های مسئولین مبنی بر رسیدگی مجدد، تجدید نظر و اصلاح قوانین مربوط به حمایت از قشر محیط بانان، تاکنون در زمره عمل اقدامی در این خصوص صورت نگرفته است.
بر اساس گزارشها، در هفته گذشته یک محیط بان در شهرستان آستارا در پی درگیری با متخلفان محیط زیستی، با ضربات چاقو مورد ضرب و جرح قرار گرفت و به بیمارستان منتقل شد.
همچنین در پی درگیری مسلحانه شکارچیان غیرمجاز و متخلف با تعدادی محیط بانان پارک ملی گلستان در منطقه دره پودینه لی، یک تن از شکارچیان از ناحیه پایین تنه مجروح شد که بر اثر شدت جراحات وارده و خونریزی فوت کرد.
درخبری دیگر، رئیس اداره منابع طبیعی شهرستان فومن واقع در استان گیلان، از ضرب و شتم تعدادی از نیروهای جنگلبانی توسط متخلفان محیط زیستی خبر داد و گفت که سه تن از متهمان توسط ماموران شناسایی شده اند.
بر اساس گزارشات منابع رسمی در هفته ای که سپری شد ۷۹ تن چوب قاچاق که حاصل جمع آوری ۸ گزارش از منابع رسمی است در استانهای زنجان و چهار محال و بختیاری کشف و ۱۱ نفر در این خصوص بازداشت و به مراجع قضایی معرفی شدند.
همچنین بنابر اعلام رئیس اداره منابع طبیعی و آبخیزداری شهرستان خلیل‌آباد در استان خراسان رضوی، از ابتدا سال جاری تاکنون در شهرستان خلیل‌آباد ۴۰ تن چوب قاچاق و بدون مجوز کشف و ۸ تن در این رابطه دستگیر شدند.
حق تنفس و هوای پاک
بر اساس گزارشها، سالانه تعداد پر شماری از شهروندان بر اثر آلودگی هوا جان خود را از دست می‌دهند. این مشکل علتی جز سو مدیریت و عدم توجه به کنوانسیون‌ها و قراردادهای بین‌المللی در این زمینه ندارد.
طی هفته ای که گذشت شاخص کیفی هوا در شهرهای مشهد ۱۲۸، بوشهر ۱۰۱، اصفهان ۱۲۶، قم ۱۱۶، اراک ۱۵۲، شازند ۱۵۳ و در ساوه ۱۰۴ ناسالم برای گروه های حساس و یا ناسالم برای تمام گروه‌ها اعلام شد.
رییس اداره هواشناسی گچساران گفت: پدیده ریزگردها در این شهرستان امسال نسبت به مدت مشابه پارسال حدود سه برابر افزایش یافته است.
در هفته ای که گذشت ۲۱ هکتار از مراتع و جنگلها در استان های خوزستان، کهگیلیویه و بویراحمد و سمنان طعمه حریق شدند و چندین فقره آتش سوزی دیگر در استانهای کردستان، فارس، و مرکزی به وقوع پیوستند که آمار دقیقی از میزان خسارات آنها از خبرگزاری های رسمی اعلام نشده است.
همچنین به دنبال یک فقره آتش سوزی طی هفته اخیر در استان سیستان و بلوچستان ۲۰۰ نخل خرما در آتش سوختند.
بحران پسماند و آلاینده های محیط زیستی
بر اساس گزارش ها، بر اثر اختلاف در شورای شهر خرمشهر مدیریت شهری مختل شده و حجم زیادی از زباله داخل این شهر انباشت شده است.
همچنین رئیس اداره حفاظت محیط زیست اصفهان از شناسایی یک واحد متخلف تخلیه کننده پسماندهای صنعتی در طبیعت این شهرستان با اطلاع رسانی نیروهای مردمی خبر داد.در خبری دیگر، دفن غیراصولی روزانه ۱۰۰ تن زباله در سایت زباله شهر دهدشت در روزهای بسیار سخت و حساس کرونایی مشکلات زیادی برای اهالی روستای طولیان و سایر روستاهای اطراف سایت بوجود آورده و از تنفس روزانه دود صدها تن زباله‌های غیربهداشتی بشدت رنج برده و اعتراض دارند.
دفن غیر اصولی زباله‌های شهر دهدشت و سوزاندن آنها یک تهدید زیست محیطی بزرگ محسوب شده و انتشار گاز سمی حاصل از آن تأثیرات مخرب بسیار زیادی بر روی سلامت افراد و مردم دارد، تنفس گازهای سمی حاصل از آتش زباله‌ها بر روی ریه مردم اثرات منفی داشته و میزان سلامتی آنها را کاهش می‌دهد.