سیستان و بلوچستان که همیشه در رده‌های پایینی جدول ابتلا و مرگ و میر کرونا در کشور قرار داشت، این بار به دلیل بی‌توجهی مردم و مسئولان با بحران کرونا مواجه شده است.
کرونای دلتا از جنوب به شمال سیستان و بلوچستان در حرکت است. بیمارستان‌ها پر شده. راهروها مملو از بیمار است، مرگ‌ومیر افزایش یافته و ابتلا به بیماری هرروز بیشتر می‌شود. ۱۱۷۰ مورد ابتلا در یک روز عدد ترسناکی برای استانی مثل سیستان و بلوچستان است که در یک سال گذشته همیشه پایین‌ترین رقم ابتلا و مرگ‌ومیر را داشت. حالا تعطیلی بازارها و مشاغل هم کارگر نیست، زیرا ویروس جدید همه را با هم بیمار می‌کند. مردم و پزشکان چشم به مسئولان دارند و مسئولان مردم را به‌دلیل رعایت نکردن پروتکل‌ها سرزنش می کنند. کرونا اما در سیستان و بلوچستان سرریز کرده است، همه‌جا هست و باید برای آن کاری کرد.
کسی به فکر نیست، خودمان کاری کنیم
مردم سیستان و بلوچستان از ویروس ترسیدهاند و افزایش ابتلا به بیماری همه را درگیر خود کرده است. یک فعال رسانهای اهل زاهدان درباره وضعیت شیوع کرونا در استان به همشهری می‌گوید: همه مشکلاتی که درباره شیوع کرونا می‌گویند، درست است، اما مردم استان هم اصلا رعایت نمی‌کنند و هیچ‌کس ماسک نمیزند. مسئله این است که وقتی مسئولان کاری نمی‌کنند، خودمان باید به فکر خودمان باشیم و کاری کنیم.
محمد شکوهیفر ادامه می‌دهد: از سوی دیگر، هر یک از نیازهای اساسی مردم باید با ماندن در صفهای طولانی تامین شود. همه‌چیز از مرغ گرفته تا واکسن و تست کرونا و… صفی است. استان ما برای شرایط حاد آمادگی ندارد و مشکلات به سرعت تبدیل به فاجعه می‌شوند.
وی درباره نبودن آمار دقیق از مبتلایان و فوتی های استان هم می‌افزاید: نظارتی بر روستاهای استان وجود ندارد و این مناطق عموما جزو آمار حساب نمی‌شوند. این مردم ممکن است کرونا بگیرند یا بر اثر آن فوت کنند، اما نه جایی ثبت می‌شوند و نه کسی می‌فهمد که بیمارند یا به چه دلیلی فوت کرده‌اند.
مردم ماسک نمی‌زنند
یکی از موضوعاتی که به‌عنوان عامل شیوع کرونا در سیستان و بلوچستان مطرح می‌شود، استفاده نکردن مردم از ماسک است؛ گرچه این موضوع هم مانند بسیاری دیگر از موارد میتواند از نبود آگاهی و توان اقتصادی اندک مردم نشأت گیرد. دبیر قرارگاه عملیاتی ستاد ملی مقابله با کرونا می‌گوید: براساس گزارش نمایندگان وزارت بهداشت، میانگین رعایت پروتکل‌های بهداشتی در کشور در بازه زمانی ۲۶ خرداد تا ۲تیر ۶۱/۷۹ درصد بوده است. سیستان‌وبلوچستان با ۴۹ درصد و آذربایجان غربی با ۶۰ درصد و مازندران با ۶۲ درصد کماکان مانند ماه‌های گذشته در انتهای جدول رعایت پروتکل‌های بهداشتی هستند.
به‌گفته بابک دین‌پرست، سمنان با ۸۳ درصد، زنجان با ۸۱ درصد و یزد و خراسان جنوبی به‌طور مشترک با ۸۰ درصد رعایت دستورالعمل‌های بهداشتی در صدر این جدول قرار دارند.
اطلاع‌رسانی کنید
عامل هر چه هست، وضعیت در بیمارستان‌های سیستان و بلوچستان وخیم شده. این را همه کسانی که از استان خبری دارند، تکرار می‌کنند. فوق‌تخصص ریه و پزشک بیمارستان علی‌ابن‌ابیطالب (ع) زاهدان در این‌باره به همشهری می‌گوید: هرچند زاهدان تازه پیک سوم را پشت سر می‌گذارد، اما مسئله این است که ما به سرعت به قله پیک رسیده‌ایم. سوش جدید بیماری که الان درگیر آن هستیم به‌احتمال بسیار زیاد دلتا کروناست و به‌دلیل قدرت واگیر زیادی که دارد به سرعت همه را درگیر کرده است.
نزارعلی مولایی با بیان این که به محض ابتلای یک نفر همه اعضای خانواده او بیمار می‌شوند، می‌افزاید: سقف درمانی بیمارستان‌ها پر شده و هنوز بیماری افزایشی است. این موضوع چالش بزرگی است که باید رفع شود. وی درباره ویژگیهای کرونای دلتا هم توضیح می‌دهد: دلتا شدت واگیر زیاد و از هفته دوم، بروز تنفسی دارد. در واقع این ویروس تعداد افراد بیشتری را درگیر می‌کند و همچنین در میان بیماران مبتلا به آن، درگیری ریوی بیشتر از انواع قبلی است. الان به جز نیازهای درمانی به اطلاع‌رسانی و هشدار وسیع به مردم نیاز داریم، زیرا آی‌سی‌یوها پر شده و فقط با ایجاد قرنطینه های سخت است که میتوانیم ماجرا را کنترل کنیم. این فوق‌تخصص ریه با بیان این که سیستان و بلوچستان در حال انفجار است، می‌گوید: ویروس از ایرانشهر و چابهار به سمت زاهدان حرکت کرده و هنوز به زابل و هیرمند نرسیده است. برای شمال استان باید فکری کرد تا به ویروس مبتلا نشود و این کار فقط با مراقبت شدید شدنی است.
درخواست افزایش تست
مردم بیمارند، اما مشکل فقط پر شدن بیمارستان یا بود و نبود دارو نیست. سیستان و بلوچستانی‌ها اطلاعات کمی از بیماری دارند و برای آنکه آنها را با آنچه پیش آمده و آنچه پیش خواهد آمد آشنا کنیم به کارهای میدانی و تخصصی بیشتری نیاز است. یک پزشک عمومی اهل زاهدان درباره وضعیت استان در مواجهه با سوش جدید بیماری به همشهری می گوید: ۲ هفته است وضعیت شهرهای استان قرمز شده درحالی‌که این شرایط قابل پیش‌بینی بود و می‌شد از آن جلوگیری کرد. اواخر خرداد وضعیت چابهار با ۷/۰ سرانه تخت بیمارستانی قرمز شد و این شهر حالا شرایط بحرانی را می‌گذراند.
مجتبی جهان‌تیغ با بیان این که پس از پایان انتخابات و درحالی‌که تجمعات انتخاباتی متعددی در شهرهای استان برگزار شده بود، روند انفجاری دلتاویروس در استان آغاز شد، می‌افزاید: تنها چیزی که درباره استان گفته می شود این است که مردم پروتکل ها را رعایت نمی‌کنند. مردم را مقصر شرایط نشان می‌دهند درحالی‌که آنها را رها کرده‌اند و فقط به بهبود شرایط درون بیمارستان‌ها توجه دارند. وی با بیان این که مردم شهرهای فقیر و کارگرنشین سیستان و بلوچستان نمیتوانند کار نکنند و در خانه بمانند، می‌گوید: کاری که باید در استان انجام می‌شد و هنوز هم برای آن دیر نیست، تست‌گیری گسترده است. مراکز تست‌گیری در استان از سرانه کشوری بسیار کمتر است و مثلا زاهدان با ۶۰۰ هزارنفر جمعیت فقط ۶ مرکز غربالگری دارد. این میزان را مقایسه کنید با آران و بیدگل که با ۳۰۰ هزار نفر جمعیت ۱۲ مرکز تست‌گیری دارد. این پزشک عمومی با بیان این که استان به یک تعطیلی فراگیر و مقتدر نیاز دارد، می گوید: راهبرد دوم استان، شناسایی بیماران است. باید در مکان های عمومی تست‌گیری انجام شود. مردم با گفته پزشک باور نمی کنند کرونا دارند، فکر می‌کنند سرما خورده‌اند و به همه جا می‌روند و ویروس را گسترش می‌دهند. باید جامعه مبتلا را بشناسیم تا چرخه بیماری کند شود.
تعطیلی بازار ایرانشهر و چابهار
قرمزشدن شهرهای سیستان و بلوچستان دوباره محدودیت ها را افزایش داده است. در آخرین تصمیمی که برای شرایط بحرانی شهرهای استان گرفته شده، بازار چابهار به‌مدت ۲ هفته و ایرانشهر به‌مدت ۱۰ روز تعطیل شد. به‌گفته معاون استاندار و فرماندار ویژه ایرانشهر با توجه به شرایط فوق قرمز این شهرستان و برای جلوگیری از شیوع این ویروس و حفظ سلامت و جان مردم، همه صنوف به جز داروخانه‌ها، نانوایی‌ها، قصابی‌ها، سوپرمارکت‌ها و میوه و تره‌بار از امروز به‌مدت ۱۰ روز تعطیل شد. علی شعبانی می‌افزاید: فعالیت باشگاه‌ها و کلوپ‌های ورزشی، مراکز فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی و پاساژها که موجب شکل‌گیری تجمع و ازدحام می‌شود، ممنوع است. همچنین براساس تصمیم ستاد مقابله با کرونا شهرستان، مرکز بهداشت موظف است از همه مطب‌های پزشکان، کلینیک‌ها، آزمایشگاه‌ها و داروخانه‌های شهر بازدید و درصورت تجمع مشتریان و ازدحام و رعایت‌نکردن پروتکل‌ها و دستورالعمل‌های ستاد مبارزه با کرونا، این مراکز نیز با هماهنگی قضایی پلمب شوند. تردد در شهر هم از ساعت ۲۱ تا ۴ بامداد ممکن نیست و ورود و خروج خودروها بدون مجوز هم به ایرانشهر ممنوع است.
***
مرگ مردم سیستان و بلوچستان را تهدید می‌کند و از این استان راه خود را به دیگر نقاط کشور باز کرده است. این یک هشدار نیست، آژیر قرمز مرگ است که صدایش از همه جای ایران می آید.
استفاده از اکسیژن‌سازهای کانتینری
سیستان و بلوچستان همواره از نداشتن امکانات و تجهیزات کافی در زمینه‌های مختلف به‌ویژه پزشکی رنج برده است و این موضوع در دوران همه‌گیری کرونا بیش از گذشته مطرح می‌شود. با شیوع ویروس دلتا و پرشدن بیمارستان‌ها این مسئله اهمیت بیشتری یافته است. به‌گفته رئیس دانشگاه علوم پزشکی زاهدان از ۳ هفته گذشته تاکنون روند بیماری کرونا در سیستان و بلوچستان مثل سایر مناطق جنوبی کشور به شکل انفجاری افزایش یافته است و در نتیجه، نیاز چند برابری بیماران به اکسیژن با استفاده از اکسیژن‌سازهای کانتینری سیار و کپسول تامین می‌شود.
سیدمحمد هاشمی شهری با بیان این که استان در بازوی بالارونده پیک قرار دارد و هنوز به قله پیک نرسیده است، به همشهری می‌گوید: رعایت‌نکردن شیوه‌نامه‌های بهداشتی و نبود توجه به توصیه‌های مکرر قبلی در کنار شیوع انواع جهش‌یافته ویروس کرونا موجب شد سیستان‌وبلوچستان نیز همانند دیگر استان‌های همجوار به موج جدید همه‌گیری کرونا وارد شود به‌طوری که در شبانه‌روز گذشته ۱۱۶۰ مورد مثبت جدید در استان شناسایی شدند. وی با بیان این که تعداد بیماران نسبت به موج‌های قبلی ۴ برابر شده است، می‌افزاید: کمبودی در داروهای ضدویروس و تجهیزات مورد نیاز بیماران کرونایی نداریم. البته برای تحلیل بهتر وضعیت بهداشت و درمان در سیستان و بلوچستان، این که بگوییم ضعیف‌ترین زیرساخت‌ها را داریم کفایت نمی‌کند بلکه باید ببینیم از کجا به کجا رسیده‌ایم و الان سرعت رشد ما چقدر است؟ به‌گفته هاشمی شهری، تعداد تخت‌های بیمارستانی در کشور از ابتدای انقلاب تاکنون ۳ برابر و در استان ۶ برابر شده است، اما هنوز شاخص دسترسی به تخت بستری در سیستان‌وبلوچستان نصف متوسط کشوری است.
رئیس دانشگاه علوم پزشکی زاهدان ادامه می‌دهد: در یک سال اخیر، موفق شدیم بیمارستان ۲۲۰ تختخوابی ایرانمهر سراوان و ۳۲۰ تختخوابی علی‌ابن‌ابیطالب (ع) زاهدان را برای خدمت‌رسانی به مردم استان تکمیل و آماده بهره‌برداری کنیم. همچنین یکی از بهترین اورژانس‌های کشور به بیمارستان علی‌ابن‌ابیطالب (ع) زاهدان تعلق دارد. از سوی دیگر بخش‌های اورژانسی که در خاش و سراوان افتتاح شده است و دستگاه‌های سی‌تی‌اسکنی که در ۲ تا ۳ سال اخیر خریداری و نصب شد، توان پاسخگویی ما به بیماران را افزایش داد.
وی درباره افزایش دستگاه‌های اکسیژن‌ساز موجود در زاهدان نیز می‌گوید: تعداد دستگاه‌های اکسیژن‌ساز دانشگاه از ۱۰ دستگاه به بیش از ۲۰ دستگاه افزایش یافته، ظرفیت تولید اکسیژن در دانشگاه علوم پزشکی زاهدان به ۴۰۰۰ لیتر در دقیقه افزایش یافت که برای پاسخگویی به حجم معمول بیماران عادی کفایت می‌کرد.
رئیس دانشگاه علوم پزشکی زاهدان می‌افزاید: با شروع همه‌گیری کووید-۱۹ و نیاز فزاینده بیماران مبتلا به کرونا، خرید و نصب دستگاه‌های اکسیژن‌ساز به‌صورت جهادی در دستور کار قرار گرفت و تاکنون با صرف اعتبار بیش از ۱۲۰ میلیارد ریال، ظرفیت تولید اکسیژن در مراکز درمانی تحت پوشش دانشگاه علوم پزشکی زاهدان به ۱۱۵۰۰ لیتر افزایش یافته است.
هاشمی‌شهری درباره آمار کرونای استان می‌گوید: نسبت مبتلایان، بستری‌شدگان و موارد مرگ ناشی از کرونا در دانشگاه علوم پزشکی زاهدان به کل جمعیت از متوسط کشوری کمتر است. نسبت موارد مثبت به ۱۰۰ هزار نفر جمعیت در دانشگاه علوم پزشکی زاهدان ۲۲۰۳ نفر و متوسط کشوری این شاخص ۳۷۱۵ نفر است. نسبت موارد بستری به ۱۰۰ هزار نفر جمعیت در دانشگاه ۶۷۰ نفر و میانگین کشوری ۷۵۴ نفر است. نسبت موارد فوت به ۱۰۰ هزار نفر جمعیت در محدوده تحت پوشش دانشگاه علوم پزشکی زاهدان ۷۰ و در کشور ۹۸ نفر است.