یك استاد جامعه شناسی دانشگاه تهران، گفت: اصلا شما نمی‌توانید جامعه ای در آینده ایران فرض کنید که به حاکمیت، حتی گروه حاکم، تن بدهد بدون اینکه رأی داده باشد. اینجا است که ما با یک نوع پیروز شکست خورده روبرو هستیم که اکثریت آراء شرکت کنندگان را آورده ولی اکثریت کسانی که باید رأی بدهند را به دست نیاورده است.
دکتر تقی آزاد ارمکی، در تحلیل میزان مشارکت مردم در انتخابات 1400 و آراء نامزدهای این انتخابات، اظهار داشت: انتخابات 28 خرداد 1400 یک انتخابات خیلی ویژه است. به دلیل اینکه چند مشخصه قبل از انتخابات، چند مشخصه جریان انتخابات و چند مشخصه هم بعد از انتخابات دارد که از امروز به بعد با آن روبرو هستیم.استاد جامعه شناسی دانشگاه تهران تصریح کرد: مشخصات قبل از شکل گیری انتخابات بر می‌گردد به بحرانی که ما در مدیریت کشور پیدا کرده ایم؛ اینکه دولت و کل نظام سیاسی در ایران دچار یک شوک بنیادی در مدیریت کشور شد که تحریم، کرونا و اختلال در نظام تولید و مصرف در این امر اثرگذار بود. ما با یک جامعه نسبتا بحرانی روبرو بودیم که می‌توانست راه حلش یک دموکراسی فراگیر با مشارکت همه مردم و گروه‌های سیاسی باشد که این اتفاق نیفتاد؛ و نیز با توجه به تصمیم و اراده ای که شورای نگهبان انجام داد و انتخابات را به سمت یک سویه شدن برد.
وی افزود: جریان انتخابات هم خیلی خاص است و وقتی ما نگاه می‌کنیم می‌بینیم که یک شرایط عدم تمایل به مشارکت اکثریت و فرماندهی اقلیتِ پیروز داشتیم. ولی در گذر زمان حتی این اقلیت پیروز هم دید که با شرمساری باید پیروزی را کسب کند و به همین دلیل به طور ضمنی دعوت به مشارکت کرد؛ با هدف اینکه بتواند جمعیت بخش خاموش جامعه را دعوت به مشارکت کند. اگر گفت و گوهای جریان پیروز را قبل از انتخابات ببینید، با بخش خاکستری گفت و گو می‌کرد، تا با گروهی که قدرت فعال سازی بخش خاکستری را در جامعه دارد.
آزاد ارمکی تأکید کرد: اینجا دیگر رقیبی وجود ندارد که شما دعوت کنید مشارکت را بالا ببرد و او به همراه جریان پیروز در انتخابات بتوانند بخش خاکستری جامعه را فعال کنند تا مشارکت 60 تا 70 درصدی در جامعه وجود داشته باشد. چنین اتفاقی نمی‌افتد و فی الواقع گروه پیروز در انتخابات سعی می‌کند خودش با جامعه و بخش خاکستری وارد گفت و گو شود. ولی اتفاق عجیبی که دوره جدید افتاده سهم نقش آفرینی علوم اجتماعی و جامعه شناسی است که نیروی افشاگر در این انتخابات بود و مشارکت را کمتر از 40 درصد هم نشان می‌داد.
وی یادآور شد: گروه پیروز هم پذیرفته بود که مشارکت پایین است و باید فکری اندیشیده شود. به همین دلیل تمام تلاشش را گذاشت برای اینکه یک ذره به گروه منتقد یا گروه رقیب در شکل آقای همتی اجازه بدهد تا بخش خاکستری فعال شود. تمدید رأی گیری تا نیمه‌های شب هم حکایت از این است که تا جایی که می‌تواند بتواند خودش را به کف انتخابات، یعنی 50 درصد مشارکت، برساند.
عضو هیأت علمی دانشگاه تهران گفت: به نظرم این انتخابات از این نظر خیلی مهم است که درس بزرگی برای همه آدم‌ها است؛ هم کسانی که کنشگر مدنی هستند و بحث آنها دموکراسی و جمهوری خواهی است و هم کسانی که بحث آنها غلبه بر سلطه است. در جامعه جدید اگر بخواهید دوگانه «توده – حاکمیت» داشته باشید باید توده برای تن دادن به حاکمیت مجاب شود. یکی از راه‌های آن انتخابات است. اصلا شما نمی‌توانید جامعه ای در آینده ایران فرض کنید که به حاکمیت، حتی گروه حاکم، تن بدهد بدون اینکه رأی داده باشد. اینجا است که ما با یک نوع پیروز شکست خورده روبرو هستیم که اکثریت آراء شرکت کنندگان را آورده ولی اکثریت کسانی که باید رأی بدهند را به دست نیاورده است.وی افزود: من به آقای رئیسی تبریک می‌گویم ولی ایشان را متذکر می‌شوم که برای تبدیل 17 میلیون نفر به 30 میلیون خیلی تلاش کند و رقبایی که آمدند و دیگرانی که نیامدند را به مشارکت در عرصه سیاسی دعوت کند. نظام سیاسی ما دو راه بیشتر ندارد؛ یکی اینکه بر اساس نظام توده و حاکمیت، سیاست را پیش ببرد و در حذف گروه‌های منتقد عمل کند. به نظر من این روش نمی‌تواند با این بهانه که به خواسته‌های توده مثل مسکن، شغل، یارانه و غیره پاسخ می‌دهم، پیش رود ؛ چرا که اینها نیازهای اساسی است و توده می‌تواند دچار یک دگردیسی شود، دین معنا که از نیازهای اساسی عبور کند و به نیازهای دیگری در جامعه جدید متوسل شود. آن وقت هزینه مدیریت این دوگانه حاکمیت و توده بیش از چیزی است که فرض می‌شود. به نظر می‌آید بحران‌های فراگیر شهری، نه به معنای دموکراسی خواهی و توسعه، بلکه به معنای فقر و نابرابری را در پی دارد. به نظر من این مسأله ای است که دولت جدید باید به آن توجه کند که چگونه نارضایی‌هایی توده ای جامعه مدنی را می‌خواهد پاسخ دهد.
وی اظهار داشت: سناریو دوم این است که از همه گروه‌های ملی، حتی شکست خورده، هم دعوت شود و اینجا است که یک با جمهوری خواهی و دموکراسی خواهی بعد از چنین انتخاباتی روبرو هستیم. یعنی آقای رئیسی تبدیل می‌شود به کسی که از همه دعوت کند. آن وقت این «همه» چالش‌ها و مشکلات دیگری در پی خواهد داشت.
استاد جامعه شناسی دانشگاه تهران با اشاره به نتایج این انتخابات نیز گفت: جالب است که بالغ بر چهار میلیون رأی باطله داریم. یعنی تقریبا یک هفتم از این 28 میلیون نفر آمده اند و رأی باطله اعلام کرده اند. کسانی که نیامده اند هم حدود 50 درصد هستند. یعنی 34 میلیون رأی شرکت نکرده داریم. حدود هفت میلیون رأی هم به رقبای آقای رئیسی داده شده است.
وی با بیان اینکه من در این انتخابات چند عامل را مهم می‌دانم، تصریح کرد: یکی پیروزی «مصمم‌ها»؛ که آمده بودند و خودشان را پیروز می‌دانستند. دوم جمعیت بلاتکلیف، سوم جمعیت مشارکت خواه و چهارم منتقدان و معترضان هستند. گروه چهارم انتخابات را تحریم کردند که من آنها را به «تحریمی‌های معاند» و «تحریمی‌های منتقد» تقسیم کرده ام. بنده به معاندین کاری ندارم که از اول جمهوری اسلامی را قبول نداشته اند. اگر سناریو دوم دنبال شود باید به نیامده‌های منتقد ارزش بسیار زیادی داده شود تا دموکراسی خواهی در ایران یک نفس جدید بگیرد.
آزاد ارمکی ادامه داد: اینجا است که هم اصولگرایی و هم اصلاح طلبی دچار بازنگری خواهد شد. یعنی فضای بعد از انتخابات با میل به سناریوی دوم می‌تواند کمک کند ورژن جدیدی از اصولگرایی و اصلاح طلبی داشته باشیم که دغدغه‌های مشترکشان بحث امنیت ملی، منافع ملی، دموکراسی خواهی، بقای جمهوری اسلامی و توسعه و عدالت باشد. اگر این سناریو دنبال نشود و سناریوی اول دنبال شود ما مجموعه ای از بحران‌های خطرناک را داریم که چیزی جز تقابل میان مردم و جامعه را در پی نخواهد داشت.
وی با اشاره به چهار میلیون رأی باطله ای که به صندوق‌های این دوره از انتخابات ریخته شده است، تأکید کرد: اینها اصلا تحریم کننده انتخابات نیستند. اینها کسانی هستند که مشارکت و دموکراسی را قبول دارند ولی رئیسی و رقبایش را قبول ندارند. یعنی دنبال کس دیگری هستند که اگر می‌آمد، این چهار میلیون هشت میلیون دیگر هم با خودش می‌آورد و آقای رئیسی رئیس جمهور نمی‌شد. اینها می‌توانستند نیایند؛ آمده اند که انتخابات باقی بماند و فرصتی برای کنش بعدی آنها فراهم شود.
عضو هیأت علمی دانشگاه تهران اظهار داشت: هیچ وقت ما این قدر رأی باطله نداشته ایم که نفر دوم انتخابات شود. این نشانه خوبی برای کسانی است که مدیریت سیاسی کشورمان را دنبال می‌کنند.
مرجع : سایت جماران