شورای حکام آژانس بین‌المللی انرژی اتمی که هیات مدیره این نهاد متشکل از ۳۵ عضو است از روز دو شنبه تا جمعه در وین تشکیل نشست فصلی دارد و موضوع برنامه اتمی ایران هم در دستور کار آن قرار دارد.به دلیل شیوع ویروس کرونا برخی از اعضای شورای حکام از طریق ویدئو کنفرانس در نشست این هفته حاضرند و مقررات بهداشتی مقابله با همه‌گیری همچنان رعایت می شود.
منابع غربی می گویند که دو مرکز از سه مکانی که آژانس در آن کار با موارد رادیواکتیو پیدا کرده یکی اطراف تهران و دیگری اطراف اصفهان است که بیشتر از یک دهه پیش احتمالا با هدف از بین بردن آثار کار با مواد رادیواکتیو تخریب شده اند.گفته می شود یکی از این مکان ها تورقوزآباد در جنوب تهران است که پیش از این بنیامین نتاتیاهو نخست وزیر اسرائیل از وجود آن خبر داده بود.ایران و آژانس سال گذشته درباره دسترسی به بازرسان آژانس برای نمونه برداری از مراکز توافق کرده بودند. پس از اجرایی شدن این توافق آژانس از وجود ذرات اوارنیوم در سه محل مختلف خبر داد.مدیرکل آژانس اخیرا از ایران خواسته که پاسخ قانع کننده‌ای در این باره ارائه کند و گفته است که بلاتکلیف ماندن این پرونده برای اعتبار ایران به عنوان یکی از اعضای آژانس مناسب نیست.علی اکبر صالحی رئیس سازمان انرژی اتمی ایران در واکنش به این اظهارات گفته بود: “ایران تاکنون بیشترین تلاشش را برای همکاری واقعی با آژانس انجام داده و شفاف سازی‌ها و پاسخ های لازم را ارائه کرده و برای همکاری بیشتر آمادگی دارد”.
مدیرکل آژانس در گزارش خود میزان تقریبی ذخایر اورانیوم غنی شده ایران را ۳۲۴۱ کیلوگرم اعلام کرده که تقریبا ۱۶ برابر میزان مجاز در توافق هسته ای برجام است. گروسی در مصاحبه با رسانه ها گفته بود که غنی سازی اورانیوم در ایران در سطح “کشورهای سازنده بمب” انجام می شود.این گزارش میزان اورانیوم غنی شده تا حد ۲۰ درصد را ۶۲.۸ کیلوگرم و اورانیوم غنی شده ۶۰ درصد را ۲.۴ کیلوگرم برآورد کرده است.خبرگزاری رویتزر پیش از این گزارش داده بود که کشورهای غربی عضو شورای حکام تصمیم دارند که در پایان اجلاس فصلی، قطعنامه ای علیه ایران صادر نکنند.هدف از این تصمیم جلوگیری از تحت تاثیر قرار دادن مذاکرات احیای توافق هسته ای برجام است که تاکنون ۵ دور از آن در وین انجام شده است.
این مذاکرات به شکل غیرمستقیم میان ایران و آمریکا با حضور کشورهای ۱+۴ یعنی روسیه، چین، بریتانیا، فرانسه و آلمان انجام می‌شود و هدف از برداشتن تحریم های ایالات متحده علیه ایران در ازای اعمال مجدد محدودیت‌های اتمی علیه این کشور است.انتظار می رود دور ششم مذاکرات احیای برجام اواخر هفته همزمان با جلسات شورای حکام آژانس در وین برگزار شود. برخی از طرف های مذاکره گفته اند که احتمال دارد در این دور طرفین به توافق نهایی دست پیدا کنند.برنامه اتمی ایران به غیر از این که در دستور کار نشست شورای حکام در برنامه این ماه شورای امنیت سازمان ملل هم قرار دارد.
بر اساس برنامه ای که اعلام شده، گزارش دبیرکل سازمان ملل متحد به اعضای شورای امنیت درباره نحوه اجرای توافق هسته ای برجام قرار است در این ماه ارائه شود.
شورای امنیت اختیار دارد بر اساس این گزارش درباره واکنش به ایران تصمیم گیری کند.
پیشرفتی درباره ایران نداشتیم
مدیرکل آژانس اتمی در جلسه شورای حكام با بیان شفاف نبودن اعلامیه‌های پادمانی تهران،گفت: این مسئله بر توانایی آژانس جهت اطمینان حاصل‌کردن از ماهیت صلح‌آمیز برنامه هسته‌ای ایران تأثیر می‌گذارد. «رافائل گروسی» گفت: «نبود پیشرفت برای شفاف‌سازی درخصوص سوالات آژانس حول صحت و کامل‌بودن اعلامیه‌های پادمانی ایران، بر توانایی آژانس اتمی برای مطمئن‌شدن از ذات صلح‌آمیز برنامه هسته‌ای ایران، تأثیر جدی می‌گذارد».وی همچنین گفت: جلسات گفتگو با ایران احتمالا نتیجه مثبتی نداشته باشد.
همچنین وبگاه اطلاع‌رسانی آژانس اتمی، مشروح بیانیه مقدماتی گروسی در جلسه شورای حکام را منتشر کرد که بخش مربوط به ایران به شرح ذیل است:
«گزارش من درباره راستی‌آزمایی و نظارت در جمهوری اسلامی ایران در راستای قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت سازمان ملل، فعالیت‌های مرتبط آژانس در چند ماه قبل را پوشش داد.
تا تاریخ ۲۳ فوریه ۲۰۲۱، آژانس بر اجرای تعهدات مرتبط هسته‌ای ایران ذیل برجام را راستی‌آزمایی و نظارت کرد. با این حال، از تاریخ ۲۳ فوریه، آن‌چنان که در گزارش من نیز تصریح شده، فعالیت‌های راستی‌آزمایی و نظارتی آژانس در نتیجه تصمیم ایران برای توقف اجرای تعهدات مرتبط هسته‌ای ذیل برجام، از جمله پروتکل الحاقی، تحت تأثیر قرار گرفته است. ماه قبل، من و [علی اکبر]صالحی (رئیس سازمان انرژی اتمی ایران) به توافقی رسیدیم که آژانس بتواند آگاهی لازم [بر فعالیت‌های هسته‌ای ایران]را تا ۲۴ ژوئن ۲۰۲۱ حفظ کند. من به‌شکل مناسب، به ارائه گزارش ادامه خواهم داد.شما همچنین گزارش من با عنوان توافق پادمانی ان‌پی‌تی با جمهوری اسلامی ایران را دریافت کردید که اقدامات آژانس برای شفاف‌سازی سوالات مرتبط با صحت و کمال اعلامیه‌های ایران ذیل توافق پادمانی و پروتکل الحاقی را تشریح می‌کرد. گزارش من یافته‌های آژانس در ارتباط با ۴ مکان اعلام‌نشده در ایران و پاسخ‌های ایران به درخواست‌های آژانس برای شفاف‌سازی را نشان داد. از زمان گزارش قبلی من، ایران هیچ اطلاعات جدیدی در رابطه با یکی از مکان‌ها ارائه نداده، به هیچکدام از سوالات آژانس پاسخ نداده و اطلاعاتی درباره دو مکان دیگر ارائه نکرده، و البته یک بیانیه مکتوب درباره مکان چهارم آنهم بدون مستندات ارسال کرده است. وجود ذرات متعدد اورانیوم با منشأ انسانی در سه مکان در ایران که به آژانس اعلام نشده بود، همچنین وجود ذرات تغییریافته ایزوتوپی در یکی از این مکان‌ها، نشانه واضحی است از اینکه مواد اتمی یا تجهیزات هسته‌ای آلوده به مواد اتمی در این مکان‌ها وجود داشته است.
بعد از چندین ماه، ایران هنوز هم توضیحات لازم برای وجود ذرات مواد اتمی در یکی از این سه مکان را که آژانس به آن‌ها دسترسی تکمیلی داشت، ارائه نکرده است. در نبود چنین توضیحی از سوی ایران، عمیقاََ نگران هستم که مواد اتمی در یکی از سه مکان اعلام‌نشده در ایران وجود داشته و مکان‌های کنونی آن مواد اتمی اکنون برای آژانس نامعلوم است. ایران همچنین سوالات درباره مکان اعلام‌نشده دیگر را پاسخ نداده و مکان فعلی اورانیوم طبیعی به شکل دیسک فلزی را شفاف‌سازی نکرده است.
من نگران این هستم که مباحثات فنی بین آژانس و ایران تاکنون نتایج مورد نظر را نداشته و به تبع آن، پیشرفتی در شفاف‌سازی این مسائل پادمانی حاصل نشده است. نبود پیشرفت برای شفاف‌سازی درخصوص سوالات آژانس حول صحت و کامل‌بودن اعلامیه‌های پادمانی ایران، بر توانایی آژانس اتمی برای مطمئن‌شدن از ذات صلح‌آمیز برنامه هسته‌ای ایران، تأثیر جدی می‌گذارد».
مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی هفته گذشته (۱۰ خردادماه)، دو گزارش فصلی خود را برای ارائه به نشست این هفته شورای حکام آژانس منتشر کرد که یکی از آن گزارش‌ها مربوط به راستی آزمایی اجرای برجام در ایران می‌شد و گزارش دیگر نیز درباره چند موضوع باقیمانده پادمانی که مورد اختلاف ایران و آژانس بود.