آنچه در نیشکر هفت تپه، هپکوی اراک، فولاد اهواز و… سربرآورد، اکنون در جنوبی ترین نقطه کرمان ظهور کرده است. بیش از ۱۲۰۰ کارگر معدن آسمینون منوجان که از حمایت خانواده‌هایشان و مردم محلی برخوردارند گرچه با دستان خالی، مصممانه در برابر کارفرمای خصوصی و حامیان دولتی او ایستاده‌اند.
کارگران اعتصابی معدن آسمینون پس از سه روز بستن جاده بندرعباس به کهنوج و تحصن در تونل منوجان پنجشنبه ۳۰ اردیبهشت به همراه خانواده‌هایشان و گروهی از مردم در منوجان راهپیمایی کردند. اکنون خواست برکناری مدیرعامل شرکت نیز به خواست امنیت شغلی افزوده شده است. مسئولان استان تمام‌قد پشت کارفرما ایستاده‌اند. استاندار کرمان در واکنش به چهار روز اعتصاب و تحصن کارگران، از کارفرمای معدن حمایت کرد و گفت کارگران به دلیل بستن جاده تحت پیگیرد قرار می‌گیرند.
مدیران شرکت می‌گویند هزینه‌های شرکت دو برابر درآمد آن است و بدون «اصلاح ساختاری» قادر به ادامه تولید نیست. آن‌ها بازگشایی شرکت را منوط به کاهش بهره مالکانه و مالیات از یک سو و کاهش هزینه نیروی کار از سوی دیگر کرده‌اند. در همین راستا کارگران را وادار کرده‌اند از طریق شرکت پیمانکاری با قرارداد یک‌ماهه کار کنند. قرار است پس از پایان قرارداد یک‌ماهه مدیریت با «تشخیص سره از ناسره» کاهش هزینه‌ها به چرخه تولید بازگردد.
کارگران معدن کرومیت آسمینون که به عقد قرارداد یک ماهه با پیمانکاران، نبود امنیت شغلی، حذف سرویس ایاب و ذهاب و شرایط برده‌وار کار معترضند از ۲۸ اردیبهشت جاده بندرعباس به کهنوج را مسدود کرده و در تونل منوجان تحصن کرده‌اند. نیروهای یگان ویژه پلیس کرمان برای جلوگیری از ادامه حرکت کارگران در محل ایست بازرسی گذاشتند و آنجا مستقر شده‌اند. کارگران با ریختن تکه‌های سنگ در جاده، راه پیشروی یگان ویژه را سد کرده‌اند.
کار در معدن: بردگی مدرن
معدن آسمینون در منوجان در جنوبی‌ترین استان کرمان قرار دارد. این معدن که گفته می‌شود از بزرگ‌ترین ذخایر کرومیت در خاورمیانه است سال ۸۸ به بخش خصوصی واگذار شد و در حال حاضر توسط شرکت معدن فاریاب بهره‌برداری می‌شود. بیش از ۱۲۰۰ کارگر هر یک با ۸ تا ۱۸ سال سابقه کار در معدن شاغلند.
یکی از کارگران می‌گوید: «قردادهای ما را از شش ماه به سه ماه و سپس به دو ماه رساندند، الان هم یک‌ماهه شده است. کجای دنیا با کارگری با سابقه ۱۵سال را یک‌ماهه می‌بندند؟»
کارگران هنگام امضای قرارداد موظفند تعهد عدم اعتراض بدهند. پیش‌شرط تمدید قرارداد کارگران شرکت تعهدنامه، سفته، عدم سوء پیشینه و عدم اعتیاد است.
از رانندگان خودروهای سنگین سفته گرفته می‌شود. کارگرانی که روی دستگاه‌ها کار می‌کنند وادار به امضای ضمانت‌نامه بانکی به میزان ۱۰ درصد بهای دستگاه‌ها هستند. ضمانت‌نامه‌ها در مواردی به ۵۰۰ میلیون تومان می‌رسد.
سرانه نهار کارگران به هزار تومان تا ۱۵۰۰ تومان کاهش‌یافته که تنها برای خرید یک عدد نان کفایت می‌کند. در پی حذف سرویس رفت و آمد، کارگران ناگزیرند جان خود را به خطر بیندازند و با موتورسیکلت در جاده ترانزیت بین‌المللی عبور کنند.
ایمنی معدن پائین است و کارگران امنیت جانی ندارند. سال گذشته پس از آن که ریزش معدن به مرگ چند تن از کارگران و مصدوم شدن چند کارگر انجامید، مسئولان وعده بهبود وضعیت را دادند که عملی نشد. یکی از کارگران می‌گوید تونل‌های معدن فاقد ایمنی هستند: «رفتنمان به معدن با خودمان است و برگشتنمان با خدا».
کار در معادن در زمره کارهای سخت و زیان‌آور است و ساعات کار کارگران کمتر از ساعات کار عادی (۱۴۴ ساعت در برابر ۱۷۶ ساعت). مدیران معدن اما برای بهره‌کشی بیشتر از کارگران، قوانین دلخواه خود را ابداع کرده‌اند: کار سخت ۱۵۷ ساعت و کار عادی ۱۹۲ ساعت.
کارگران در روزهای تعطیل با حقوق روزهای عادی هفته به کار گرفته می‌شوند و دستمزدشان اندک است. اسماعیل محمودی یکی از نمایندگان کارگران می‌گوید: «با توجه به سختی کار حقوق دریافتی کارگران ۳ و نیم الی ۴ میلیون تومان است که هنوز نیمی از آن به صورت معوق مانده و هنوز پرداخت نشده است».
به این مشکلات باید عدم اجرای طرح طبقه‌بندی مشاغل، حذف ملحقات مزد از قبیل حق اولاد تعویق پرداخت حقوق و حق بیمه را افزود.
هر چند که شورای تامین استان در پی اعتراضات کارگران، کارفرما را موظف به پرداخت حقوق معوقه کارگران کرد اما دستگاه قضایی برای کارگرانی که برای مطالبات معوقه خود دست به اعتراض زده بودند، پرونده تشکیل داد. ۱۶ تن از کارگران با شکایت مدیران معدن احضار شدند.
مشکلات مدیران: مالیات و حقوق کارگران!
کارگران معدن آسمینون که دو ماه حقوق معوقه داشتند و نیمی از عیدی خود را هم نگرفته بودند، صبح ۱۴ فروردین به محل کار رفتند اما با درهای بسته شرکت روبه‌رو شدند. مدیریت در اسفندماه بدون این که کارگران در جریان باشند، در نامه‌ای به وزارت کار اعلام کرده بود شرکت از اول فروردین موقتا تعطیل می‌شود.
کارگران در اعتراض به شهرستان منوجان رفتند و مقابل فرمانداری تجمع کردند. روز بعد ۱۵ فروردین، کارگران به مدت ۱۰ ساعت جاده ترانزیتی مقابل شرکت را مسدود کردند. رئیس هیات مدیره معدن اعلام کرد مطالبات معوقه کارگران را تا اردیبهشت پرداخت و شرکت «پس از رفع مشکلات با کارگران مورد نیاز» تولید را از سر خواهد گرفت.
فرماندار منوجان در جمع کارگران حاضر شد و وعده داد مطالبات معوقه پرداخت و معدن بازگشایی شود. کارگران به اعتصاب پایان دادند.
اما این پایان کار نبود. پیش از بازگشایی معدن مدیرعامل جدید معدن آسمینون در برابر کارگرانی که به امید تحقق وعده‌ها دست از اعتصاب کشیده بودند، با شمشیر آخته ظاهر شد.
محمد علیمحدی، ۱۸ فروردین در یک مصاحبه مطبوعاتی گفت بهره‌وری شرکت پائین است. ترازوی هزینه‌های شرکت به مراتب سنگین‌تر از درآمد شرکت است. شرکت به مثابه بیماری رو به موت است – قلب، کلیه و شش او کار نمی‌کند و دیالیز هم می‌شود و در حال مرگ است. او چاره کار بیمار را کاهش بهره مالکانه و مالیات و کاستن از «هزینه نیروی کار» اعلام کرد.
مدیر عامل شرکت که معدن را به بهانه کمبود سیمان تعطیل کرده بود، از افزایش بهره مالکانه و مالیات گلایه کرد و خواستار بازتعریف وضعیت کارگران توسط اداره کار شد. علیمحدی گفت: «اداره کار هر کس را که از گیت فاریاب عبور کرده است تحت سرفصل کار سخت و زیان آور قلمداد کرده است… این منصفانه نیست… این هم باید اصلاح شود».
مدیرعامل شرکت تاکید کرد:
«تا این وضعیت درست نشود و فشار از روی شرکت برداشته نشود این شرکت نمی‌تواند دوباره به چرخه تولید برگردد. ممکن است این شرکت به مدت ۲ الی ۳ ماه تعطیل شود تا اصلاح ساختار شود تا مسئولان بتوانند سره را از ناسره تشخیص دهند وزارت کار و تامین اجتماعی شغل‌ها را تعریف کنند اگر کار راننده شرکت سخت و زیان‌آور است به درد ما نمی‌خورد».
معاون اداره کل صمت جنوب کرمان در واکنش گفت در خصوص خواست هیات مدیره شرکت معادن فاریاب منوجان مبنی بر کاهش و یا حذف تعرفه گمرکی و نیز کاهش بهره مالکانه دولت رایزنی‌هایی از سوی اداره کل صمت جنوب کرمان در حال انجام است. او بازبینی وضعیت شغلی کارگران را نیز به اداره کار احاله کرد.
بازگشایی؛ با پیش شرط‌های مدیریت
ششم اردیبهشت رئیس صمت استان کرمان از آغاز به کار مجدد معدن خبر داد. کارگران در بازگشت به شرکت دریافتند که قرار است از اول خرداد به جای قرارداد مستقیم با شرکت، با پیمانکاران زیرمجموعه شرکت قرارداد یک ماهه ببندند. در مقابل امتناع کارگران، کارفرما تهدید کرد شرکت را تعطیل می‌کند.
در پی یک هفته اعتراض در درون معدن، کارگران دوشنبه ۲۷ اردیبهشت اعتراض را به سطح شهر کشاندند. صدها کارگر اعتصابی در منوجان راهپیمایی کردند و مقابل فرمانداری گرد آمدند. آن‌ها شعار می‌دادند: «فرماندار حیا کن، صندلی رو رها کن.»
سه‌شنبه کارگران جاده کهنوج به بندرعباس را مسدود و در تونل منوجان تحصن کردند. نیروهای یگان ویژه پلیس کرمان با استقرار در محل ایست بازرسی برای سرکوب کارگران صف‌آرایی کردند. شورای تامین استان برای پایان دادن به حرکت از پیماتکار خواسته مطالبات کارگران را برآورده کند. مدیریت پیشنهاد قراردادهای دوماهه را داد که از سوی کارگران پذیرفته نشد. تحصن ادامه یافت.
پنجشنبه امام جمعه شهر و «شورای کارگری استان» نهاد وابسته به استانداری و وزارت کشور پا به میدان گذاشتند.
راهپیمایی کارگران و خانواده‌هایشان در منوجان و همبستگی مردم با کارگران نشان داد که کارگران مصمم‌اند. تهدید کارگران توسط استاندار کرمان و هشدارهای نخ‌نمای استاندار درباره «نفوذ افراد ناباب در میان کارگران» هم خبر از زمینه‌سازی دور دیگری از سرکوب و تعقیب قضایی کارگرانی است که برای دفاع از حق خود مبارزه می‌کنند.
زمانه