بیش از یکسال است که از بحران نام آشنای کرونا میگذرد. تأثیرات آن بر زندگی همگان انکارناپذیر و هویداست. تعطیلی دانشگاهها از اتفاقات مهمی بود که در بحران کرونا شاهد آن بودیم. پیشتر به معضلات تعطیلی دانشگاه، سیاست پشت آن و مواردی نظیر آن پرداختهایم. اما در شرایط کنونی شاید بیش از هر زمان دیگری مسئلهی بازگشایی دانشگاهها مطرح شده است. در این نوشتار قصد داریم به این موضوع بپردازیم که در شرایط بازگشایی دانشگاهها چه مشکلاتی روبهروی ما قرار دارد. آگاهی به این مشکلات به ما این امکان را میدهد که در برابر تصمیمات تبعیضآمیز احتمالی مسئولان دانشگاه از خود، کنشی مناسب نشان دهیم و به عبارتی دیگر «آماده باشیم.»
در قدم نخست آن چه که محتمل به نظر میرسد، بازگشایی دانشگاهها برای دانشجویان بومی باشد. به عبارتی دیگر امکان دارد که با ترکیبی از آموزش حضوری و مجازی روبهرو شویم. معضلات چنین طرحی چیست؟ بحرانهایی که به واسطهی آموزش مجازی ایجاد شدند، ناکارآمدی و همینطور تبعیضآمیز بودن آموزش مجازی که به اشکال مختلف آشکار شده است. در چنین طرحی دانشجویان غیر بومی به ناگزیر با دو انتخاب مواجه میشوند:
۱- ماندن در شهرهای خود و ادامه دادن با آموزش مجازی
۲- آمدن به دانشگاه که مساوی است با خوابگاههای خصوصی و هزینههای گزاف آن.
در هر دو حالت تبعیض شدیدی علیه دانشجویان غیر بومی را شاهد هستیم. راهکاری که میتوان در برابر آن گذاشت که ما را به مشکل دوم میرساند تخصیص دادن خوابگاههای دانشگاه.
در خصوص خوابگاهها مشکل عمدهای که به چشم میآید مسئلهی سلامت دانشجویان و تعداد خوابگاههای تخصیص یافته است. دانشگاه تهران به طور مشخص در این مدت با بازگشایی مراکزی مانند باشگاه تیراندازی(!) که خبرش نیز از همین مجرا منتشر شد، نشان داده است که زمینهای متعددی دارد که با ساختن خوابگاههای جدید در آنها و اختصاص دادن آنها به دانشجویان، میتوان از تجمع دانشجویان به سیاق گذشته که خطری برای گسترش کرونا به شمار میآمد، جلوگیری کرد. بدین معنا یکی از اصلیترین خواستههایی که باید آن را پی گرفت تخصیص این زمینها برای ایجاد خوابگاهها است.
اما با اجرایی شدن تمامی این موارد نیز، هنوز هم مسائلی جدی وجود دارد که به عنوان خواستهها و حقوق اولیه باید بازپس گرفته شوند. مسائلی نظیر قیمت غذاهای سلف، افزایش تعداد دوربینهای محوطهی دانشگاه و موارد بسیاری که در این مجال نمیگنجد. باید دانست که بازگشایی دانشگاه نه به معنای درست شدن همه چیز است و نه حتی اندکی موجب کاهش فشارها و تبعیضها میشود.
با بازگشایی دانشگاهها، باید مبارزه برای بازپسگیری حقوق اولیه و تلاش برای گرفتن خواستههایی که از تبعیضآمیز بودن آموزش جلوگیری میکند، شدت بیشتری بیابد. به یک معنا بازگشایی دانشگاهها تازه اول کار است.