سخنگوی وزارت خارجه آمریکا: منتظر پیشنهادی سازنده از طرف ایران هستیم
سخنگوی وزارت خارجه صبر ایالات متحده را در پرونده هسته‌ای ایران محدود خواند و تأکید کرد هر روزی که با این چالش می‌گذرد، نگرانی کشورش افزایش می‌یابد. صحبت‌های ند پرایس در واکنش به گزارش تازه آژانس است که بار دیگر به دست رویترز رسیده و از برخی فعالیت‌های هسته‌ای ایران خبر می‌دهد. سخنگوی وزارت خارجه آمریکا همچنین به ایده «محدودیت‌های دائمی» درباره برنامه هسته‌ای ایران نیز اشاره کرد؛ اما پرایس در ادامه اظهارات خود در آنچه به نظر می‌رسد واکنش او به صحبت‌های اخیر ظریف است، گفت آمریکا منتظر شنیدن پیشنهاد سازنده از سوی ایران است. این موضع‌گیری‌ها البته در‌حالی انجام می‌شود که دولت آمریکا همچنان حاضر به بازگشت به توافق هسته‌ای با ایران نشده و درخواست‌های دیگر اعضای برجام در این زمینه را نیز بی‌پاسخ گذاشته است. اخیرا و در پی مصوبه مجلس، ایران اجرای داوطلبانه پروتکل الحاقی را متوقف کرد اما با توافقی که در پی سفر مدیر کل آژانس به ایران برای نگهداری اطلاعات نظارتی به مدت سه ماه در تهران به دست آمد، از دید برخی کارشناسان عملا فرصت احیای توافق هسته‌ای سه ماه تمدید شد و به نظر می‌رسد در‌صورتی‌که در این سه ماه اقدامی شکل نگیرد، این امکان وجود دارد که برجام به وضعیتی غیرقابل‌احیا برسد.
پرایس: به خاطر ماهیت این چالش، صبر ما نمی‌تواند محدود باشد
سخنگوی وزارت امور خارجه در پاسخ به این سؤال که چه نظری درباره گزارش اخیر آژانس بین‌المللی انرژی اتمی دارد، گفت: «ما دراینباره گفته‌ایم که صبر ما نامحدود نیست و صبرمان به خاطر ماهیت این چالش نمی‌تواند نامحدود باشد. به خاطر ماهیت این چالش است که هر روزی که می‌گذرد و به آن پرداخته نمی‌شود، نگرانی‌مان افزایش می‌یابد». این اشاره به «صبر نامحدود» البته در حالی است که منتقدان سیاست دولت جدید ایالات متحده، آن را به هدردادن وقت در حل بحران ایران متهم می‌کنند. سیاست ایران در سال‌های پس از خروج ایالات متحده از توافق هسته‌ای در دوران رئیس‌جمهور پیشین از دید ناظران «صبر استراتژیک» توصیف شده است و در هفته‌های گذشته نیز با ادامه سیاست‌های دولت دونالد ترامپ توسط جو بایدن، همان سیاست ادامه داشته است.
واکنش پرایس به خبر مربوط به گزارش آژانس بین‌المللی انرژی هسته‌ای است که روز قبل از آن، یعنی دوشنبه منتشر شده است. طبق گزارش رویترز، در گزارش آژانس بین‌المللی انرژی اتمی که به رصد رویترز رسیده است، آمده که ایران غنی‌سازی اورانیوم با سومین آبشار سانتریفیوژهای پیشرفته IR-2M در نیروگاه زیرزمینی نطنز را آغاز کرده است. آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در این گزارش که البته بار دیگر برخلاف انتظارات و توافقات رسانه‌ای شده آورده است: «در هفتم مارس ۲۰۲۱، آژانس تأیید می‌کند که ایران تزریق UF6 طبیعی به سومین آبشار از سانتریفیوژهای IR-2M را آغاز کرده است». در این گزارش همچنین آمده است: «چهارمین آبشار سانتریفیوژهای IR-2M نصب شده‌اند اما هنوز UF6 طبیعی به آنها تزریق نشده است. پنجمین آبشار سانتریفیوژهای IR-2M در حال نصب بوده و نصب ششمین آبشار از سانتریفیوژهای IR-2M هنوز آغاز نشده است». مقامات ایران تابه‌حال چندین بار به رسانه‌ای‌شدن گزارش‌های آژانس به این شکل اعتراض کرده‌اند اما این روند همچنان و بعد از هر گزارش این نهاد بین‌المللی ادامه داشته است.
هدف نهایی ما محدودیت‌های دائمی است
پرایس ادامه داد: «به همین دلیل است که از روزهای اول این دولت، اقدام به رایزنی با شرکا و متحدانمان و اعضای کنگره کرده‌ایم تا دیدگاه‌ها را به اشتراک بگذاریم، رویکردها را همگام‌سازی کنیم و در نهایت طبق آن رویکرد عمل کنیم. ما این کار را چند هفته پیش در سطح تاکتیکی انجام دادیم، وقتی به‌وضوح گفتیم که آمریکا اگر اتحادیه اروپا پیشنهاد میزبانی نشستی را بدهد، همانطورکه پیش‌تر در چارچوب گروه ١+۵ انجام داده بود، آماده مذاکره مستقیم با ایران هستیم». پرایس بیان کرد: «ما هنوز بر این عقیده‌ایم که برنامه هسته‌ای ایران چالشی است که بهترین راه پرداختن به آن دیپلماسی است. از طرف ما یک دیپلماسی بابصیرت و اصولی، همگام با شرکا و متحدانمان به سمت هدف نهایی‌مان خواهد بود. این هدف نهایی وجود ممنوعیت دائمی و قابل راستی‌آزمایی محدودیت‌های دائمی و قابل راستی‌آزمایی برنامه هسته‌ای ایران برای اطمینان‌یافتن از این است که ایران هیچ‌گاه به یک سلاح هسته‌ای دست پیدا نمی‌کند». سخنگوی وزارت امور خارجه آمریکا علاوه بر این درباره برنامه هسته‌ای ایران گفت: «ما درباره اقداماتی که ایران در دو سال گذشته در فاصله‌گرفتن از توافق هسته‌ای انجام داده است، صحبت کرده‌ایم. طبعا، این اقدامات نگران‌کننده هستند. آژانس بین‌المللی انرژی اتمی همانطورکه رافائل گروسی، مدیر کل آژانس بین‌المللی انرژی، در مذاکراتی که با ایران انجام داد، این نگرانی‌ها را بیان کرده است. شورای حکام آژانس هم اخیرا به آن پرداخت. ما به مدیر کل آژانس اعتماد کامل داریم و در‌عین‌حال درِ دیپلماسی را هم باز نگه داشته‌ایم. دوباره می‌گویم که ما درباره شکل این مباحثات یا مذاکرات با تبادل اطلاعاتی که ممکن است رخ دهد، سرسخت نیستیم، چیزی که ما نسبت به آن سرسختیم، آن هدف نهایی است و آن محدودیت‌های دائمی قابل راستی‌آزمایی برای اطمینان‌یافتن از این است که ایران هیچ‌گاه به سلاح هسته‌ای دست پیدا نمی‌کند». اشاره ند پرایس به «محدودیت‌های دائمی» می‌تواند در راستای ایده‌ای باشد که برخی در واشنگتن برای تغییر در برجام به دنبال آن هستند. از زمان دولت ترامپ، تلاشی در ایالات متحده در جریان بوده است که بندهای معروف به «بندهای غروب» در توافق هسته‌ای که به پایان مرحله‌به‌مرحله محدودیت‌های هسته‌ای در ایران مربوط هستند، اصلاح شوند و این محدودیت‌ها دائمی شوند. این در حالی است که مقامات ایران همواره تأکید داشته‌اند توافقی که بعد از سال‌ها مذاکره توسط همه طرف‌های درگیر امضا شده و با قطع‌نامه شورای امنیت سازمان ملل متحد پشتیبانی می‌شود، جایی برای مذاکره مجدد ندارد و ایران حاضر نیست تغییر در آن، به‌خصوص از سوی آمریکایی که از توافق خارج شده را بپذیرد.
منتظر شنیدن پیشنهاد ایران هستیم
پرایس در‌عین‌حال درباره دیپلماسی با ایران گفت: «ما پیشنهاد کردیم که در مذاکراتی با حسن‌نیت و در چارچوب گروه ١+۵ شرکت کنیم. ما نظراتی علنی را از سوی ایران دراینباره شنیده‌ایم. منتظر پیشنهادی سازنده از طرف تهران هستیم». اشاره پرایس به «انتظار پیشنهاد سازنده» احتمالا واکنشی به موضع‌گیری اخیر وزیر خارجه ایران است. محمدجواد ظریف اخیرا در واکنش به اظهارات محسن رضایی، دبیر مجمع تشخیص مصلحت نظام در گفت‌وگویش با فایننشال‌تایمز که بازه زمانی یک‌ساله را برای لغو تحریم‌های آمریکا قابل‌قبول خوانده بود، نوشت: «عرصه سیاسی ایران پویاست و مقامات نظرات متنوعی مطرح می‌کنند. اما آن نظرات نباید با سیاست رسمی دولت اشتباه گرفته شود». ظریف در ادامه همین توییت برای اولین بار به طرحی اشاره کرد که در‌حال تنظیم است و به‌زودی ارائه خواهد شد: «من، به‌عنوان وزیر خارجه و مذاکره‌کننده ارشد هسته‌ای ایران، به‌زودی طرح اقدام سازنده و دقیق خودمان را ارائه خواهم کرد- البته از طریق کانال‌های دیپلماتیک مناسب». سخنگوی وزارت خارجه نیز در نشست خبری روز دوشنبه خود در پاسخ به سؤالی درباره این توییت ظریف گفت: «آنچه در حوزه برجام در جریان است، بسیار حساس است. گفت‌وگوهای بسیار نزدیکی با طرف‌های باقی‌مانده در برجام داریم و همانطورکه پیش‌از‌این گفتم، با آمریکا گفت‌وگو و مذاکره‌ای نداشته و نداریم». سعید خطیب‌زاده ادامه داد: «در داخل ایران برخی نکات در حال بررسی و تکمیل است. توییت چند روز پیش آقای ظریف در همین مسیر بود و مناسب است که رسانه‌ها اجازه دهند این موضوع مهم و حساس در بستر خود به جلو برود و زمانی که به نتیجه رسید، به رسانه‌ها اطلاع‌رسانی خواهد شد».
اولیانوف: وقت پایان سیاست بیهوده «فشار حداکثری» است
نماینده روسیه در سازمان‌های بین‌المللی در وین از تمایل آمریکا برای مذاکره با ایران استقبال و بر اهمیت احیای توافق هسته‌ای تأکید کرد. میخائیل اولیانوف در توییتر نوشت: «آمریکا سیگنال‌هایی مبنی بر آمادگی برای مذاکره در راستای احیای برجام می‌فرستد. این مورد استقبال است. زمان آن رسیده است که به سیاست بیهوده فشار حداکثری علیه ایران پایان داده شود و از فعال‌بودن عادی توافق هسته‌ای که مهم‌ترین بخش مقررات عدم اشاعه تسلیحاتی است، اطمینان حاصل شود». اشاره اولیانوف به پایان سیاست فشار حداکثری در حالی است که این سیاست، راهبرد رسمی اعلامی آمریکا در دولت پیشین بود و براساس همان تحریم‌های گسترده علیه ایران اعمال شد. تیم جو بایدن پیش از انتخابات انتقاداتی گسترده از رویکرد دولت ترامپ در این زمینه داشتند، به‌خصوص در شرایطی که تحریم‌های گسترده بر سر راه مقابله ایران با شیوع جهانی ویروس کرونا مانع ایجاد می‌کرد؛ اما در مدت‌زمانی که از آغاز این دولت گذشته، تحریم‌های پیشین همچنان برقرارند و این سیاست با دولت جدید نیز ادامه یافته است.
لاوروف: گام‌های هم‌زمان بردارید
در همین رابطه، وزیر امورخارجه روسیه گفت ایران و آمریکا می‌توانند برای بازگشت به برجام گام‌های هم‌زمان بردارند. به گزارش ایسنا، به نقل از خبرگزاری تاس، سرگئی لاوروف روز سه‌شنبه در کنفرانس خبری مشترک با همتای اماراتی خود با اشاره به وضعیت کنونی توافق هسته‌ای اظهار کرد: «از نظر ما برای حل‌وفصل این چالش، توسعه مراحل همگام، هم‌زمان و مرحله‌به‌مرحله که باید توسط ایرانیان و ایالات متحده انجام شود، کاملا امکان‌پذیر است؛ چراکه اگر به بحث درباره اینکه چه کسی باید قدم اول را برای بازگشت به تعهدات خود [در برجام] بردارد، ادامه دهیم، مذاکرات ممکن است برای همیشه ادامه داشته باشد». لاوروف افزود: «ما از تصمیم دولت جو بایدن برای بازگشت به برجام استقبال می‌کنیم. این تصمیم هنوز عملی نشده است، زیرا تا آنجا که من متوجه شدم، هنوز روند بررسی چگونگی انجام این کار در جریان است». این موضع‌گیری نیز در حالی انجام می‌شود که از اظهارات سخنگوی وزارت خارجه ایران در نشست خبری دوشنبه‌اش، می‌توان رد ایده بازگشت گام‌به‌گام با آمریکا را برداشت کرد. خطیب‌زاده در پاسخ به این سؤال که آیا ایران طرح گام‌به‌گام را برای شروع مذاکره با آمریکا قبول خواهد کرد، گفت: «پیش از این در این ارتباط صحبت کرده‌ایم. ایران هیچ‌گاه طرح گام‌به‌گام را دریافت نکرده است و چنین طرحی مبتنی بر خط‌مشی که ایران اعلام کرده است، نیست». خطیب‌زاده ادامه داد: «بین ایران و آمریکا گفت‌وگوی مستقیم یا غیرمستقیمی نیست؛ چراکه برجام مسیر را روشن کرده و در واقع مسیر در این زمینه روشن است». او همچنین در پاسخ به سؤالی درباره ادعای رد‌وبدل‌شدن سیگنال‌هایی بین ایران و آمریکا تأکید کرد: «موضوع ایران و آمریکا موضوع پالس و ارسال سیگنال نیست بلکه در واقع موضوع اجرای مؤثر مفاد قطع‌نامه 2231 سازمان ملل و رفع مؤثر تحریم‌ها از سوی آمریکا است و اینها احتیاج به پالس، سیگنال و گمانه‌زنی ندارد».
شرق