قریب به پنج سال از آغاز بحران سوریه که در ابتدا در قامت جنگی داخلی ظاهر شده بود، می‌گذرد و امروز دیگر کمتر قدرت منطقه‌ای و جهانی ابایی از پنهان‌کردن نقش مستقیم خود در شعله‌ورسازی و اکنون مهار آتش آن دارد. شاهد این مدعا نیز روند روزافزون پیاده‌شدن چکمه‌هایی نظامی در خاک سوریه است که اگرچه اکثرا دوخت آمریکا هستند، اما از نظامیان و شبه‌نظامیان حامی دمشق تا مخالفان آن را روانه میدان جنگ کرده و می‌کنند.
دراین‌میان، سربازان سعودی احتمالا جدیدترین میهمانان خاک خونین سوریه خواهند بود که به گفته سخنگوی ارتش عربستان سعودی، در صورت موافقت فرماندهی ائتلاف بین‌المللی ضدداعش به رهبری ایالات متحده، آماده مشارکت در هرگونه عملیات زمینی علیه تروریست‌ها خواهند بود. سرتیپ «احمد العصیری»، سخنگوی ارتش عربستان سعودی در حالی روز پنجشنبه و در گفت‌وگو با شبکه خبری «العربیه» از آمادگی ریاض برای اعزام نیروهای زمینی به خاک سوریه خبر داده که وزارت دفاع آمریکا اعلام کرده کاخ سفید با آغوش باز به استقبال این طرح خواهد رفت.
«اشتون کارتر»، وزیر دفاع ایالات متحده که بناست هفته آینده در بروکسل، پایتخت بلژیک، میزبان همتایان خود از ٢٦ کشور عضو ائتلاف باشد، چنین اخباری را بسیار امیدبخش دانسته و اظهار امیدواری کرده تا هفته آینده درباره این تصمیم و همچنین دیگر کمک‌های احتمالی ریاض، با همتای سعودی خود به گفت‌وگو بنشیند. کارتر همچنین ضمن اشاره به تمایل عربستان برای ایفای نقش رهبری برخی کشورهای مسلمان در اعزام نیروی زمینی به سوریه، اظهار کرده چنین تحرکاتی او را مصمم کرده هفته آینده با حضور در بروکسل، تمامی وزن نیروهای نظامی ائتلاف را در تسریع شکست داعش به خدمت گیرد.
با تمام این اوصاف و در شرایطی که سخنگوی «استفان دی‌میستورا»، فرستاده ویژه سازمان ملل در امور سوریه، از هرگونه اظهارنظری پیرامون حضور نیروهای زمینی سعودی در خاک سوریه سرباز زده، «دیمیتری پسکوف»، سخنگوی ریاست‌جمهوری روسیه اعلام کرده دولت هنوز هیچ مدرکی دال بر صحت طرح‌های نظامی سعودی در دست ندارد. آن‌طور که پیداست، دغدغه اصلی این روزهای کرملین، نه گسترش نقش نظامی ریاض، بلکه احتمال حمله نظامی ترکیه به خاک سوریه است.
مراقب ترکیه باشید
«ایگور کوناشنکوف»، سخنگوی وزارت دفاع روسیه، روز پنجشنبه مدعی شد تحرکات جاری در مرز سوریه و ترکیه، نشان از آن دارد که آنکارا فعالانه درصدد است مقدمات حمله‌ای نظامی به کشور همسایه خود را فراهم آورد. او در بیانیه‌ای که خطاب به رسانه‌های روس قرائت می‌کرد، اعلام کرد نیروهای شناسایی ارتش به شواهد و مدارک محکمی مبنی بر آماده‌سازی نیروهای مسلح ترک برای حمله مستقیم نظامی به سوریه دست یافته‌اند. کوناشنکوف ضمن اشاره به آنکه کشورش پیش‌تر نیز اسنادی درباره بمب‌اندازی نیروهای ترکیه به برخی مناطق مسکونی در شمال استان «لاذقیه» را در اختیار جامعه جهانی قرار داده، خاطرنشان کرد مسکو همچنان به انواع و اقسام عملیات شناسایی، آن‌هم با شدت بیشتری در منطقه ادامه خواهد داد. سخنگوی وزارت دفاع سوریه همچنین این تصور را که آنکارا می‌تواند با جلوگیری از پرواز هواپیماهای شناسایی روس بر فراز خاک خود، بر حقایق سرپوش گذارد، بسیار خام و ابتدایی دانسته و از جامعه جهانی، به‌خصوص پنتاگون و ناتو خواسته است اگر ادعای حمایت از حقوق مردم سوریه را دارند، در برابر تحرکات نظامی ترکیه ساکت ننشینند. این در حالی است که «ینس استولتنبرگ»، دبیرکل ناتو، در آخرین اظهارنظر خود، کارزار هوایی روسیه را که به ادعای او، عمدتا گروه‌های مخالف سوری را هدف قرار می‌دهد، نه‌تنها موجب نقض حریم هوایی ناتو، بلکه بزرگ‌ترین مانع بر سر دستیابی به راه‌حلی سیاسی در سوریه دانسته است؛ راه‌حلی که گویا در سایه ناتمام‌ماندن مذاکرات ژنو، اکنون بیش از هر زمان دیگری دور از دسترس می‌نماید.
بازخواست، پشت درهای بسته
حضور دیرهنگام و تکه‌پاره هیأت مخالفان، پیش‌شرط آنان برای پایان بمباران و محاصره شهرها از سوی نیروهای دولتی و ادامه عملیات نظامی ارتش سوریه با پشتیبانی جنگنده‌های روس در بیرون‌راندن مخالفان از حلب کفایت می‌کرد تا شش روز مذاکرات جداگانه دی‌میستورا در ژنو با نمایندگان دولت «بشار اسد»، رئیس‌جمهوری سوریه و مخالفان راه به جایی نَبَرد و بنابر ادعای فرستاده ویژه سازمان ملل، این مذاکرات به سه هفته دیگر موکول شود. درست به همین دلیل است که ١٥ عضو شورای امنیت سازمان‌ملل، روز گذشته پشت درهای بسته نشستی فوق‌العاده برگزار کردند، بلکه با گوش‌سپردن به گزارش دی‌میستورا، دلیلی برای پذیرش ادعای او مبنی بر شکست‌نخوردن مذاکرات صلح سوریه بیابند. دی‌میستورا در شرایطی بنا به درخواست ونزوئلا، دبیر ماهانه شورای امنیت، برای پاسخ‌گویی درباره دلایل ناتمام‌ماندن مذاکرات ژنو در پیشگاه سفرای عضو آن شورا ظاهر شد که روز چهارشنبه، تمرکز بیش‌ازحد طرف‌های مذاکره بر روی حواشی آیین‌نامه‌ای نشست و درسایه‌ماندن هدف اصلی مذاکرات را که همانا یافتن راه‌حلی برای کاهش آلام و رنج مردم سوریه بود علت توقف گفت‌وگوها دانسته بود.
طرح «مارشال» دوای درد پناه‌جویان سوری
عملیات گسترده نظامی و مشترک ارتش سوریه و روسیه در بازپس‌گیری مناطق تحت تصرف مخالفان در حلب، فقط مذاکرات صلح را نیمه‌تمام نگذاشته است. آوار‌گی ده‌ها‌هزار نفر از ساکنان مناطق شمالی حلب که به گفته مقامات ترکیه، در گذرگاه مرزی «باب‌السلام» تجمع کرده‌اند تا بلکه به شمار بیش از ٢,٥ میلیون پناه‌جویی اضافه شوند که از آغاز جنگ داخلی تاکنون، اجازه ورود به خاک آن کشور را یافته‌اند، بسیاری از مقامات غربی را به صرافت انداخته با بهره‌گیری از تجربیات پیشین، چاره‌ای برای بحران روزافزون پناه‌جویی بیابند.
«گرد مولر»، وزیر همکاری‌های اقتصادی و کمک‌های توسعه‌ای آلمان یکی از این افراد است که پس از سفر اخیر خود به عراق، اردن و ترکیه و دیدار از کمپ‌های پناهندگی، تنظیم برنامه‌هایی مشابه طرح مارشال را که پس از پایان جنگ دوم جهانی و البته با اتکا به سوخت جنگ سرد، به یاری آوارگان اروپایی آمد، تنها نسخه علاج بحران اخیر پناه‌جویی در آن قاره دانسته است؛ راهکاری که از سوی «گوردون براون»، نخست‌وزیر پیشین بریتانیا نیز پیشنهاد شده است. او در مقاله‌ای که روز پنجشنبه در روزنامه «گاردین» منتشر کرد، سلب اعتماد جامعه جهانی از راهکارهای ارائه‌شده از سوی دولت‌های غربی را دلیلی بر لزوم تکرار تجربیات موفق پیشین دانست و ابراز امیدواری کرد با الهام‌گیری از طرح مارشال و پروژه بازسازی متعاقب آن، بحران ١٢ میلیون آواره سوری یک‌بار برای همیشه مرتفع شود.