Recently updated on فوریه 1st, 2021 at 04:56 ق.ظ
خلیج گرگان بزرگترین خلیج دریای خزر است که به گفته کارشناسان در حال خشک شدن و تبدیل به یک تالاب مرطوب داخلی است. زایش تنوع زیستی در این منطقه از بین رفته و بدین گونه خلیج در معرض فقر غذایی و انرژی قرار گرفته است.
معاون پژوهش و فناوری پژوهشگاه ملی اقیانوس‌شناسی و علوم جوی می‌گوید، درصورت نبود اقدامات مبتنی بر راهکارهای دقیق علمی برای بهبود شرایط زیست بوم خلیج گرگان در جنوب دریای خزر، این خلیج در معرض تبدیل شدن به یک تالاب مرطوب داخلی است.
خلیج گرگان تنها خلیج دریای خزر در محدوده جغرافیایی ایران و میان دو استان مازندران، شهرستان بهشهر و استان گلستان، شهرستان بندرگز است.
خلیج گرگان در سال ۱۳۵۴ به همراه تالاب میانکاله و لپوی زاغمرز (در استان‌های گلستان و مازندران) به عنوان نخستین مجموعه تالاب بین‌المللی جهان در فهرست تالاب‌های کنوانسیون رامسر به ثبت رسید تا ثابت شود نه فقط این خلیج، بلکه نواحی اطراف آن شامل شبه جزیره میانکاله (پناهگاه حیات‌وحش) و تالاب بین‌المللی گُمیشان یک مجموعه ارزشمند زیست‌محیطی است. خلیج گرگان بخشی از پناهگاه حیات وحش میانکاله محسوب می‌شود.
پیش از این اسماعیل مهاجر، مدیرکل حفاظت محیط زیست در سال ۹۶ گفته بود منطقه‌ای که به طور طبیعی چند صد هکتار آب داشته و زیستگاه برخی گونه‌های آبزی بسیار نادر و در حال انقراض مانند ماهی خاویاری است، اکنون با کم شدن ورودی آب و هم‌چنین ورود فاضلاب شهری به تلی از آلودگی تبدیل شده است.
مدیرکل حفاظت محیط زیست افزود دولت برای نجات خلیج گرگان یک ریال هم اختصاص نداده است. او گفت که نوع آلودگی‌ها از طرف ایران متفاوت از کشورهای همجوار است.
معاون سازمان حفاظت محیط زیست گفت از کشورهای روسیه و آذربایجان بیشتر آلودگی‌ها ناشی از استخراج و اکتشاف و حمل و نقل نفت وارد دریای خزر می‌شود اما در جنوب دریای خزر و سمت ایران آلودگی نفتی چشمگیر نیست، بلکه آلودگی ناشی از فاضلاب‌ها و پساب‌های کشاورزی عمده است.
حمید علیزاده لاهیجانی، معاون پژوهش و فناوری پژوهشگاه ملی اقیانوس‌شناسی و علوم جوی به خبرگزاری ایرنا گفت: «با توجه به تغییرات مشاهده شده در عمق و مساحت خلیج گرگان طی مطالعات فصل‌های گذشته و نیز مشاهدات مطالعه حاضر که می تواند ناشی از عواملی مانند کاهش تراز آب دریای خزر، بسته شدن کانال‌های ارتباطی خلیج گرگان با دریای خزر مانند کانال خزینی، نرخ بالای رسوب‌گذاری در خلیج گرگان و میزان بالای ورود مواد مغذی که سبب رشد و تراکم بسیار زیاد علف‌های دریایی به ویژه در نیمه اول سال باشد، بیم آن می‌رود که در صورت عدم اقدامات مبتنی بر راهکارهای دقیق علمی جهت بهبود شرایط این زیست بوم با ارزش در جنوب دریای خزر، این خلیج به یک تالاب مرطوب داخلی تبدیل شود.»
بر اساس بررسی‌های صورت گرفته حدود ۲۷ درصد از خلیج گرگان خشک شده که ارزش زیستگاهی این میزان بیش از ۸۰ درصد ارزش زیستگاهی تمام این خلیج است. در واقع حساس‌ترین واحد اکولوژیکی خلیج گرگان که منطقه زایش تنوع زیستی است از بین رفته و بر این اساس خلیج در معرض فقر غذایی و انرژی قرار گرفته است.
دلایل مختلفی برای خشک شدن خلیج گرگان مطرح می‌شود که از جمله تغییر اقلیم و گرمایش جهانی، برداشت بی‌رویه از سفره‌های آبی اطراف خلیج، کاهش بارندگی و افزایش تبخیر که به گفته علیزاده، علت تمام این‌ها فقط سرشت سیری‌ناپذیر انسان است که می‌خواهد هر آنچه در طبیعت وجود دارد را در اختیار خود درآورد.
علیزاده لاهیجانی افزود، این خلیج و نواحی اطراف آن یک مجموعه ارزشمند زیست محیطی حتی در سطح دنیاست که علاوه بر حفظ چرخه زیست دریای خزر در معیشت جوامع محلی اثری مستقیم دارد اما چند سالی است که با خشکی دست به گریبان شده است.