در چارچوب تلاش های آلمان برای تنش زدائی میان ترکیه با یونان و اتحادیه اروپا هایکو ماس وزیرخارجه این کشور روز دوشنبه به آنکارا سفر کرد و با مولود چاووش اوغلو همتای ترک خود به گفت و گو نشست. این دیدار قرار بود در ماه اکتبر سال گذشته انجام شود، اما به دلیل اعزام کشتی اکتشافی ترکیه به آب های شرق مدیترانه لغو شد.
ماس و چاووش اوغلو پس از گفت و گو با یکدیگر چشم انداز مناسبات ترکیه با اتحادیه اروپا و یونان را امیدوارکننده توصیف کردند.
چاووش اوغلو پس از دیدار با همتای آلمانی خود تصریح کرد که به تازگی مناسبات میان ترکیه و اتحادیه اروپا بهتر شده و ترکیه این روند را مدیون مذاکرات پی گیر میان آنگلا مرکل و رجب طیب اردوغان است.
روابط ترکیه و اتحادیه اروپا و سرنوشت پناهجویان
آلمان به ویژه مایل به تمدید قراردادی است که اتحادیه اروپا بر سر جلوگیری از ورود غیرقانونی پناهجویان ساکن ترکیه به خاک یونان با آنکارا بسته است. به خاطر اختلافات موجود، اتحادیه اروپا از پرداخت بخشی از تعهدات مالی خود به ترکیه خودداری و آنکارا نیز بارها تهدید به لغو یکجانبه این پیمان کرده است.
چاووش اوغلو در این زمینه به خبرنگاران گفت: “ترکیه می داند که در شرایط فعلی نمی تواند انتظار گشایش فصل تازه ای در روند پذیرش عضویت خود در اتحادیه اروپا را داشته باشد، اما به گسترش اتحادیه گمرکی، مذاکرات تازه بر سر قرارداد جلوگیری از مهاجرت پناهجویان و پرداخت های تازه اتحادیه اروپا امیدوار است”.
در حال حاضر نزدیک به سه میلیون پناهجو در ترکیه به سر می بردند که اکثر آن ها را سوری ها تشکیل می دهند. اتحادیه اروپا پیش تر در چارچوب پیمانی که با ترکیه بست متعهد به پرداخت 6 میلیارد یورو کمک نقدی به این کشور شده بود. آنکارا، به دلیل تشدید بحران اقتصادی و رکود گردشگری در دوران کرونا به شدت نیازمند این کمک و همچنین سرمایه گذاری های خارجی تازه است. چیزی که بدون آشتی با اتحادیه اروپا و یونان نمی تواند امیدی به آن داشته باشد.
جنگ نیابتی ترکیه و یونان در لیبی
اختلافات ترکیه و یونان مهم ترین عامل تیرگی مناسبات آنکارا و بروکسل است. ترکیه در سال گذشته با دولت مورد تایید سازمان ملل متحد در لیبی وارد یک ائتلاف نظامی شد، در حالی که یونان اتحاد با مصر را برگزید که از نیروهای ژنرال حفتر پشتیبانی می کند. به این ترتیب دو کشور علاوه بر اختلافاتی که بر سر منابع گاز نزدیک به سواحل قبرس دارند، در لیبی نیز وارد یک جنگ نیابتی شده اند.
برای حل مشکلاتی که ترکیه در شرایط اقتصادی فعلی به نفع خود نمی یابد، قرار است چاووش اوغلو روز پنجشنبه همین هفته در بروکسل با ژوزپ بورل مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا رایزنی کند. همچنین پیش از پایان ماه ژانویه امسال اورزولا فون در لاین رئیس کمیسیون و چارلز میشل رئیس شورای اروپا به آنکارا سفر می کنند. علاوه بر این، قرار است هفته آینده نخستین دور گفت و گوهای یونان وترکیه در آنکارا بر سر حقوق دوجانبه در آب های مدیترانه و منابع گاز آن آغاز شود.
به گزارش فرانکفورتر آلگماینه، هایکو ماس وزیرخارجه آلمان نیز پس از گفت و گو با همتای ترک خود در آنکارا تاکید کرد که “در هفته های گذشته حرکات مثبت زیادی از سوی ترکیه نشان داده شده است”. ماس افزود: “امید می رود که ترکیه و اتحادیه اروپا به زودی بتوانند مذاکرات خود را برای یک برنامه مثبت آغاز کنند. گفت و گوهای میان ترکیه و یونان هم فوق العاده قابل ستایش است. اکنون پنجره ای برای دیپلماسی گشوده شده است. اختلافات مرزی میان دو کشور با همه دشواری خود غیرقابل حل نیستند”.
پیامی برای جو بایدن؟
وزیرخارجه آلمان تاکنون مشکلات زیادی با رهبری ترکیه داشته است. در سال 2019 هنگامی که آلمان ترکیه را در واکنش به دخالت در شمال سوریه تحریم تسلیحاتی کرد، رجب طیب اردوغان از هایکو ماس به عنوان “مرد ناتوانی که مرزهای خودش را نمی شناسد” نام برد. با این همه ماس اندکی بعد به آنکارا سفر کرد.
سفر اخیر به آنکارا سومین سفر خارجی هایکو ماس در دوران محدودیت های کرونائی است. از نظر ناظران آلمانی این سفر حاوی پیامی به جو بایدن رئیس جمهور آینده آمریکا هم هست. نه تنها حزب سوسیال دموکرات آلمان که هایکو ماس به آن تعلق دارد، بلکه بیشتر احزاب آلمانی گفته اند که مایلند در زمینه سیاست خارجی نقش بیشتری در همکاری با دولت بایدن به عهده بگیرند و برای حل هر بحرانی در مناطق همجوار اروپا که می تواند بر آلمان و اتحادیه اروپا تاثیر بگذارد وارد عمل شوند.
ترکیه، سوریه، خاورمیانه، اوکراین و سایر کشورهای همسایه روسیه از نظر دولتمردان آلمان در شمار این مناطق بحرانی هستند.