آژانس بین‌المللی انرژی اتمی اعلام کرد که توانسته یکی از مراکز ایرانی را که احتمالاً در اوایل دهۀ ۲٠٠٠ فعالیت‌های اتمی پنهانی داشته، بازرسی کند. ایران بعد از چانه‌زنی‌ها و مخالفت‌های زیاد، سرانجام حدود یک ماه قبل پذیرفت که دو مرکز اتمی‌اش تحت بازرسی قرار گیرد.
روز چهارشنبه ۳٠ سپتامبر/٩ مهر، آژانس بین‌المللی انرژی اتمی اعلام کرد که “در چارچوب توافق با ایران در جهت رفع مشکلات”، این آژانس توانسته طی هفتۀ جاری به دومین مرکز ایرانی دسترسی یابد و نمونه‌برداری‌های لازم را انجام دهد. آژانس اشاره می‌کند که “تضمین‌هایی” از ایران خواسته بوده و بازرسی اخیر در جهت انجام گرفتن این تضمین‌ها بوده است.
حدود یک ماه قبل ایران پذیرفت که آژانس از دو مرکز بازرسی کند. محل دقیق این مراکز معلوم نیست اما مقامات ایرانی گفته‌اند که یکی در مرکز ایران، بین استان های یزد و اصفهان و دیگری در نزدیکی تهران واقع شده است. مقامات ایرانی در ابتدا با این بازرسی‌ها مخالفت می‌کردند اما سرانجام در پی سفر رافائل گروسی، مدیر کل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی به تهران، بازرسی‌ها را پذیرفتند.
مرکز نخستین در روز ۴ سپتامبر گذشته مورد بازرسی قرار گرفت. اما تاکنون آژانس نتایج این بازرسی را اعلام نکرده و گفته است که آزمایش نمونه‌ها دو یا سه ماه طول خواهد کشید.
در هر صورت، بازرسان آژانس به دنبال یافتن آثاری از فعالیت‌هایی هستند که احتمالا بیش از ۱۵ سال قبل انجام می‌شده است. هیچ نشانه‌ای وجود ندارد که ثابت کند برنامه‌های آن سال‌ها با فعالیت‌های هسته‌ای کنونی ایران ارتباطی دارد. اما ایران بر أساس تعهداتی که در قبال آژانس دارد موظف است که بازرسی‌ها را بپذیرد.
یک بار برای همیشه
بعد از انجام گرفتن بازرسی اخیر، بهروز کمالوندی سخنگوی سازمان انرژی اتمی ایران گفت: “امیدواریم با این بازدیدها، آژانس بهانه را از کشورهایی مثل آمریکا که به دنبال سیاسی کردن پروندۀ ایران و کشاندن آن به شورای امنیت بودند، بگیرد”.
کمالوندی توضیح داد که ایران در مورد “بعضی مسائل” با آژانس بین‌المللی انرژی اتمی اختلاف دیدگاه پیدا کرده بود و “در نهایت، این اختلاف به خاطر فشارهای سیاسی که وجود داشت به سمت بن‌بست پیش رفت؛ کشوری مثل آمریکا می‌توانست از تداوم این شرایط سوء استفاده بکند. لذا بعد از بررسی شرایط، به صورت داوطلبانه به آژانس اعلام کردیم که یک‌بار برای همیشه به شما دسترسی بازدید از این دو مورد را خواهیم داد”.
کمالوندی ابراز امیدواری کرد که کشورهایی مثل آمریکا “بیشتر از این به آژانس فشار نیاورند و از این نهاد سوءاستفاده نکنند”. مقامات جمهوری اسلامی قبلاً گفته بودند که فشارهای اسرائیل و آمریکا باعث شده که آژانس خواستار بازرسی دو مرکز مورد بحث شود.