تا انتخابات آمریکا دو ماه فرصت باقی است. ترامپ نیاز به یک موفقیت بزرگ در سیاست خارجی دارد. از سوی دیگر تصور از بهبود شرایط در صورت پیروزی بایدن نیز در ایران رنگ می‌بازد. روسیه تماس مستقیم دو کشور را مطرح کرده است.
سرگئی لاوروف، وزیر امور خارجه روسیه بار دیگر از آمادگی آن کشور برای برقراری تماس مستقیم بین مقامات آمریکا و جمهوری اسلامی ایران خبر داده است. گرچه کارشناسان امکان دست‌یابی به یک توافق بین دو کشور را ظرف چند هفته ناممکن می‌دانند، اما مذاکره مستقیم این دو کشور می‌تواند گامی مهم در کسب توافق باشد.
خبرگزاری اسپوتنیک روز سه‌شنبه اول سپتامبر به نقل از سرگئی لاوروف، وزیر امور خارجه روسیه از آمادگی این کشور برای برقراری تماس مستقیم بین آمریکا و ایران خبر داد. اعلام آمادگی روسیه را می‌توان نوعی تلاش برای میانجیگری بین دو کشور تلقی کرد.
لاوروف اعلام کرد که روسیه همچنان آماده است در راستای فراهم شدن شرایط برای تماس مستقیم بین دو کشور اقدام کند.
وزیر امور خارجه روسیه گفته است: «ما همچنان آماده‌ایم از گفت‌وگوی مستقیم آمریکا و ایران حمایت و پشتیبانی کنیم. ما آماده‌ایم تا شرایط را برای چنین گفت‌وگویی فراهم سازیم، مشروط به آنکه هر دو طرف مایل به چنین امری باشند. همیشه بهتر است که شکایت‌ها مستقیما طرح شوند، مستقیما شنیده شده و پاسخ داده شوند.»
این نخستین بار نیست که روسیه از فراهم ساختن شرایط تماس مستقیم بین دو کشور سخن می‌گوید. حتی پیش از آن، ولادیمیر پوتین، رئیس جمهوری روسیه از دیالوگ مستقیم همه اعضای دائمی شورای امنیت با ایران سخن گفته بود.
وضعیت ایران و آمریکا
تردیدی نیست که دونالد ترامپ برای بالا بردن شانس پیروزی خود در انتخابات روز سوم نوامبر ریاست جمهوری در آمریکا نیاز به یک موفقیت بزرگ در عرصه سیاست خارجی دارد. چنین موفقیتی می‌تواند یا از طریق ایجاد تحول در مناقشه با کره شمالی حاصل شود یا از طریق ایجاد چرخشی در مناقشه با جمهوری اسلامی ایران.
ترامپ تلاش بسیار کرد تا توافق صلح بین اسرائیل و امارات متحده عربی را به‌مثابه چنین موفقیتی عرضه کند. اما، نگاه‌ها معطوف به ایران و کره شمالی است.
از سوی دیگر، جمهوری اسلامی ایران نیز خوش‌بینی پیشین خود را نسبت به فردای پس از پیروزی احتمالی جو بایدن در انتخابات آمریکا از دست داده است. نگاهی به رسانه‌های ایران نشان می‌دهد که مفسران و تحلیلگران ایران نیز در مورد آنکه پیروزی بایدن بتواند حلال مشکلات آن‌ها باشد، تردید دارند.
به عنوان نمونه، نصرت‌الله تاجیک، سفیر سابق ایران در اردن در گفت‌وگو با “آرمان ملی” درباره فردای پیروزی جو بایدن در انتخابات چنین اظهار نظر می‌کند: «بایدن، ترامپی خواهد بود که شرایط ایران را پذیرفته است و به برجام بازمی‌گردد و بیشتر از این با ایران همکاری نخواهد کرد.»
جو بایدن رسما اعلام کرده است که در صورت پیروزی در انتخابات مجددا به برجام بازخواهد گشت. از سوی دیگر، ترامپ نیز اعلام کرده است که در صورت پیروزی، ظرف سه هفته با ایران به توافق می‌رسد.
“تغییر در برخی سیاست‌ها ضروری است”
به باور بسیاری از مفسران در پیش گرفتن سیاست صبر و انتظار از سوی جمهوری اسلامی برای دوره پس از برگزاری انتخابات آمریکا نیز نمی‌تواند کارساز واقع شود.
در همین ارتباط است که سفیر سابق ایران در اردن خواستار تغییر مدیریت تنش از سوی مسئولان جمهوری اسلامی شده است. تاجیک گفته است: «باید از سیاست خارجی کمک گرفته شود تا مشکلات داخلی کشور حل شوند، نه اینکه سیاست خارجی یکی از معضلات ما باشد… پس تغییر در برخی سیاست‌ها برای مدیریت تنش‌ها ضروری است.»
در شرایطی که ترامپ نیاز به یک موفقیت سیاسی بزرگ دارد و ایران به امکانی برای حل مشکلات عدیده اقتصادی خود، روسیه بار دیگر پیشنهاد برقراری تماس مستقیم را مطرح کرده است.
لازم به یادآوری است که سه هفته پیش، محمود واعظی، رئیس دفتر حسن روحانی درباره “رفع قریب‌الوقوع تحریم‌ها” سخن گفته بود.
رئيس دفتر روحانی گفته بود: «علامت‌هایی از کشورهای اروپایی و آسیایی و دیگران دریافت کرده‌ایم که نشان می‌دهند در روزهای پایانی تحریم قرار داریم.»
محمود واعظی توضیحی درباره “دیگران” نداده است. اکنون این پرسش مطرح است که آیا طرح پیشنهاد روسیه برای برقراری تماس مستقیم ایران و آمریکا و همچنین بازتاب وسیع آن در رسانه‌های داخل ایران را باید در ارتباط با علامت‌هایی که از سوی این “دیگران” می‌رسد، توضیح داد و تفسیر کرد؟