گرانی مواد اولیه و کاهش قدرت خرید مشاغل خانگی را هم تحت تاثیر قرار داده است. در حالی که بازار کار زیر ضربه‌های سنگین ادامه شیوع کروناست، ترکش‌های این بیماری به مشاغل خانگی هم برخورد می‌کند.
به گزارش خبرنگار ایلنا، هر چند حدود شش ماه از اعلام رسمی شیوع کرونا در ایران می‌گذرد، شهروندان همچنان درگیر این بیماری هستند و قرمز ماندن شمار زیادی از استان‌ها از نظر شیوع کووید ۱۹ منجر به باقی ماندن محدودیت‌ها یا حتی اعمال محدودیت‌های جدید شده است.
یکی از روشن کننده‌ترین گزارش‌ها درباره تاثیر شیوع کرونا بر بازار اشتغال، گزارش اخیر مرکز آمار درباره نرخ بیکاری در بهار ۹۹ است.
هر چند بر اساس این گزارش نرخ بیکاری در سه ماهه اول امسال کاهشی بوده، اما با کاهش چشمگیر مشارکت اقتصادی روبه‌رو بوده‌ایم.
در بهار امسال نسبت به بهار سال گذشته حدود یک میلیون و ۵۰۰ هزار نفر از تعداد شاغلان کم شده است. مرکز آمار دلیل اصلی چنین اتفاقی را شیوع کرونا در ایران دانسته است.
در شرایطی که چشم‌انداز روشنی در مورد بازگشتن اوضاع به حالت عادی در کوتاه مدت نیست، این مهم مورد توجه قرار گرفته است که باید با شرایط کنار آمد و با توجه به اوضاع و احوال کنونی مشاغل را سر پا نگه داشت و از شیوه‌های نوینی برای کسب درآمد استفاده کرد.
آسیب کرونا به مشاغل زنان
از جمله دلایل خسارت آوردن کرونا به کسب‌وکارها این است که محدودیت‌ها و ممنوعیت‌هایی در زمینه رفت و آمد به وجود آمده و برخی کسب‌وکارها که در آنها ظن شیوع کرونا وجود داشته، بسته شده‌اند.
در نگاه اول چنین وضعیتی باید به رونق مشاغل خانگی بینجامد که برای انجام آنها لازم نیست به محیطی خارج از خانه برویم. در این بین و با توجه به اینکه در سال‌های اخیر گزارش‌های متعددی درباره استقبال زنان از مشاغل خانگی منتشر شده، گمان می‌رود شغل زنان در این شرایط آسیب کمتری ببیند.
گزارش مرکز آمار البته نشان دهنده این نیست و برعکس اعلام شده است که حدود نیمی از شاغلان کم شده از جمعیت شاغلان کشور در بهار ۹۹ زنان هستند.
این در حالی است که سهم زنان از بازار اشتغال کمتر از ۲۰ درصد است. آیا این آمار مربوط به زنان شاغل خارج از خانه است یا اینکه به همین نسبت شاغلان زن، حتی آنها که در خانه کار می‌کنند، آسیب دیده‌اند؟
مهناز قدیرزاده (کارشناس روابط کار و فعال حوزه زنان) به خبرنگار ایلنا می‌گوید: جواب هر دو این سوالات مثبت است. آمار ارائه شده مربوط به مشاغل ثبت شده است، حال آنکه درصد زیادی از زنان مشغول کارهای خانگی هستند یا در اقتصاد پنهان فعالیت دارند.
او ادامه می‌دهد: البته همین افراد نیز از شیوع کرونا آسیب دیده‌اند. ممکن است به صورت رسمی آنها با ممنوعیت‌هایی در مورد کار کردن روبه‌رو نشده باشند، اما عملا ممنوعیت‌های ایجاد شده و شرایط خاص شیوع کرونا آنها را نیز متاثر کرده است.
امید بستن به مشاغل خانگی؛ واهی یا راه چاره؟
از این کارشناس روابط کار می‌پرسیم که یک فرد شاغل در مشاغل خانگی نیاز به بیرون رفتن ندارد، محصولش را تولید می‌کند و می‌فروشد، پس چطور ممکن است از کرونا آسیب دیده باشد؟
قدیرزاده می‌گوید: در یک صورت بندی ساده تولید یک محصول خانگی به این شکل است که فرد مواد خام می‌گیرد، فرآوری می‌کند و می‌فروشد. کرونا فقط بخش فرآوری را آن هم اگر تک نفره باشد تحت تاثیر قرار نداده است. مواد اولیه گران شده است و قدرت خرید هم پایین آمده، بنابراین فردی که شغل خانگی دارد گران‌تر تولید می‌کند و مجبور است ارزان‌تر بفروشد.
او ادامه می‌دهد: با این همه شاید عنوان شود شرایط ویژه است و همین که کاری باشد ولو اینکه سود کمی داشته باشد غنیمت است. بسیاری از شاغلان مشاغل خانگی با همین رویکرد تولید می‌کنند، اما همه چیز هم این نیست. برخی محصولات تولید شده در خانه، مشتری ندارد.
به گفته این کارشناس روابط کار محصولات غذایی از جمله این محصولات هستند که خیلی کمتر از گذشته مشتری دارند.
او توضیح می‌دهد: سلامت محصولات بسیار مهم است و خیلی‌ها اعتماد نمی‌کنند. علاوه بر این مشتریان غذاهای تولیدی در خانه‌ها اغلب کارکنان مشاغل مختلف بودند که حالا خیلی‌هایشان سر کار نمی‌روند. از طرف دیگر جشن‌ها و مراسمی مثل تولد تقریبا تعطیل شده، حال آنکه برگزار کنندگان آن از جمله مشتریان محصولات خانگی به ویژه در بحث مواد غذایی بودند.
در ماه‌های اخیر که به واسطه شیوع کرونا شاهد تغییرات جدی در حوزه‌های مختلف بوده‌ایم این فکر بارها مطرح شده که باید از ظرفیت‌های اینترنت برای انجام کارها و خدمات غیر حضوری بهره برد.
واقعیت این است که نه تنها زنجیره خدمات غیر حضوری در ایران کامل نیست که در تک حلقه‌های این زنجیره نیز مشکلات و کاستی‌هایی وجود دارد. علاوه بر اینکه زیرساخت‌ها فراهم نیست و افراد آموزش مناسبی برای استفاده از ظرفیت‌های فضای مجازی ندیده‌اند، هنوز در کشورمان به درستی مشاغل خانگی تعریف نشده و شاغلان در این زمینه از مزایای شغلی از جمله بیمه برخوردار نیستند.
نبود سازوکار مشخص در این زمینه باعث شده اکثرا افراد به مشاغل خانگی به عنوان مشاغلی موقت نگاه کنند و در راستای توسعه آن گام برندارند. به نظر می‌رسد شرایط کنونی بیش از پیش لزوم توجه به مشاغل خانگی را ضروری کرده و هر چه زودتر باید آئین‌نامه‌های مشخصی در این زمینه تدوین شود.