کتاب خاطرات جان بولتون که چشم انداز انتشار آن دونالد ترامپ را نگران کرده و کاخ سفید را به تلاش برای جلوگیری از چاپ آن واداشته بود، امروز سه شنبه ٢٣ ژوئن، برای فروش در پیشخوان کتابفروشیها قرار گرفت. این کتاب با عنوان «اتاق رویداد، خاطرات کاخ سفید»، مشاهدات جان بولتون را در دورهای که وی مشاور امنیت ملی رئیس جمهوری آمریکا بود در بر میگیرد. کاخ سفید با اتکا به مقام نویسنده کتاب و «دسترسی وی به اطلاعاتی که فاش شدن آنها امنیت ملی را به خطر میاندازد»، از دادگستری خواسته بود انتشار آن را ممنوع سازد. اما قاضی رسیدگی به این درخواست، آن را رد کرد. از جمله موضوعاتی که در این کتاب فراوان به آن پرداخته شده، توافق اتمی ایران و زورآزمائی میان امانوئل ماکرون و دونالد ترامپ بر سر آنست. حمایت جارد کوشنر داماد دونالد ترامپ از دیدار او با محمد جواد ظریف در فرانسه نیز از دیگر نکاتی است که در این کتاب به آن اشاره شده است.
دونالد ترامپ، بگفتۀ مشاور پیشین امنیت ملی خود، تنها به یک چیز میاندیشد و همۀ اقدامات و تصمیمات وی برای دست یافتن به هدف یگانهای صورت میگیرد و آن انتخاب مجدد خود به ریاست جمهوری آمریکاست. جان بولتون که از ٩ آوریل ٢٠١٨ تا ١٠ سپتامبر ٢٠١٩ در این مقام از نزدیکترین همکاران رئیس جمهوری بوده است، خود با انتشار این کتاب، هدف ویژهای را دنبال میکند و آن جلوگیری از انتخاب دوبارۀ دونالد ترامپ در مقام کنونی اوست. جان بولتون این نظر را پنهان نمیکند و گزینش مجدد دونالد ترامپ را برای کشور «خطرناک» میداند. او در گفتگو با شبکۀ تلویزیونی «ای.بی.سی» آشکارا گفت «فکر نمیکنم لیاقت اشغال این مقام را داشته باشد. فکر نمیکنم دارای توانائیهای لازم برای این کار باشد».
او در این کتاب دونالد ترامپ را از واقعیات جغرافیائی سیاسی ساده «کاملاً نا آگاه» میخواند و مینویسد در تلاش برای نگاه داشتن مقام خود به «انحرافهای جدی» و از جمله طلب کمک از رئیس جمهوری چین دست زده است.
جان بولتون که یکی از دلایل راه یافتن وی به کاخ سفید هم نظری او با دونالد ترامپ در بارۀ توافق هستهای ایران بود، در زمینۀ راهکار رویاروئی با آن، با وی اختلاف نظر یافت و کنار گذاشته شد. اگر دونالد ترامپ در این باره همواره در جستجوی یک «توافق تازه» بود، جان بولتون تلاش می کرد او را به بمباران نظامی و سنگین ایران وادارد.
بسیاری اینک بر این باورند که دونالد ترامپ با توجه به شهرت جنگ طلبی و خصومت جان بولتون به رژیم ایران، وی را به مقام مشاور امنیت ملی برگزید تا به مقامات جمهوری اسلامی چنین وانمود نماید که آمریکا آمادۀ حملات نظامی است تا شاید آنان پای میز گفتگو برای یک «توافق تازه» بنشینند.
جان بولتون همزمان با تلاش دونالد ترامپ برای دست یافتن به توافق با ایران و کرۀ شمالی، دو کشور «نفرین شده» از سوی جمهوری خواهان آمریکا، از مقام خود رانده شد.
مشاور پیشین دونالد ترامپ در کتاب خود، بر اساس برگهائی از آن که در روزنامهها منتشر شده، فراوان به موضوع ایران پرداخته و در این زمینه به تلاشهای امانوئل مکرون، رئیس جمهوری فرانسه، برای حفظ برجام اشاره کرده است.
جان بولتون در کتاب خود یادآوی مینویسد، رئیس جمهوری آمریکا در سفر امانوئل ماکرون به واشینگتن در آوریل ٢٠١٨ به وی گفت که او قصد دارد از توافق هستهای با ایران خارج شود. بنوشتۀ جان بولتون، این تصمیم دونالد ترامپ ضربۀ سختی برای رئیس جمهوری فرانسه بشمار میآمد، زیرا وی موضوع برجام را اولویت گفتگوهای خود با او قرار داده بود.
جان بولتون مینویسد تلاشهای رئیس جمهوری فرانسه برای بازداشتن ترامپ از این کار به جائی نرسید و او روز ٨ ماه مه این تصمیم را به اجرا گذاشت. بر همین اساس، دونالد ترامپ، پیش از اعلام رسمی خروج آمریکا از برجام، قصد خود را با تلفن به امانوئل مکرون اطلاع داد.
جان بولتون در این کتاب ناخرسندی خود را از موضع و تلاشهای رئیس جمهوری فرانسه پنهان نمیکند. بگفتۀ او امانوئل مکرون برای نجات توافق هستهای ایران و کسب امتیاراتی از آمریکا در این زمینه کوشش فراوان کرد. نویسندۀ کتاب با اشاره به رویدادهای تابستان ٢٠١٩، انفجار شماری از کشتیها در منطقۀ خلیج فارس، حملات به تاسیسات نفتی عربستان، دخالتهای ایران در سوریه و لبنان و تشدید مجازاتهای آمریکا، چنین میپندارد که نگرش او در تحمیل یک حمله نظامی سنگین به ایران نظر ترامپ را به خود جلب کرده است و از همین رو تلاش دوبارۀ رئیس جمهوری فرانسه را که خواستار سبک کردن مجازاتهای آمریکا در بارۀ ایران است و چنین اقدامی را «کلید از سر گرفتن گفتگوها» میداند، مورد انتقاد قرار میدهد. او برای ابراز ناخرسندی خود مینویسد امانوئل مکرون از آمریکا خواستار اعطای امتیاز بود بی آنکه در مقابل از ایران چیزی طلب کند.
بنوشتۀ جان بولتون، احتمال کسب امتیازات مالی از آمریکا به سود ایران تا جائی پیش رفته بود که وزیر اقتصاد فرانسه، برونو لومر، بصورت پنهانی با همتای آمریکائی خود استیون منوچین در این زمینه گفتگو میکرد. او مینویسد که وی و وزیر امور خارجه، مایک پمپئو، از این گفتگوها اطلاع نداشتند و «شاید خود ترامپ نیز از آنها بی خبر بود [اما چنین به نظر می رسید] که به همین جهت گرایش دارد».
جان بولتون بنوشتۀ خود با پافشاری از ترامپ خواسته است در سیاست خروج از توافق اتمی با ایران استوار باشد و این سیاست را دنبال کند. او مینویسد برای رئیس جمهوری آمریکا تشریح کرده است که چرا استفاده از زور در برابر برنامۀ هستهای ایران تنها راه حل پایدار است.
او مینویسد «بی آنکه دونالد ترامپ را تحریض کنم»، به من گفت به «بی بی [نتانیاهو] بگوئید که اگر در [برابر ایران] از نیروی نظامی استفاده کند، من از او حمایت خواهم کرد. این را پیش از این به وی گفتهام، اما مجدداً به او بگوئید».
هنگامی که امانوئل ماکرون در تلاش دیگری برای نزدیک کردن دو کشور به یکدیگر چنین وانمود کرد که هر یک می تواند گامی بسوی دیگر بردارد، دونالد ترامپ خشمگین شد و با ارسال یک توئیت نوشت «من میدانم که امانوئل، همانند همۀ دیگران، فکر بدی ندارد. اما هیچکس به جز ایالات متحده، به نام آمریکا سخن نمیگوید. هیچکس، به هر شکلی که باشد، اجازه نمایندگی از سوی ما را ندارد».
جان بولتون و مایک پمپئو گمان میبرند که با این واکنش شدید رئیس جمهوری فرانسه به میانجیگریهای خود در این زمینه پایان خواهد داد. اما چنین نشد و او که در آن هنگام ریاست گروه کشورهای صنعتی جهان را بعهده داشت، تلاش کرد در حاشیۀ نشست سران در «بیاریتز»، واقع در جنوب غربی فرانسه، دیداری میان محمد جواد ظریف، وزیر امور خارجۀ جمهوری اسلامی ایران، و دونالد ترامپ ترتیب دهد.
بنوشتۀ جان بولتون، رئیس جمهوری فرانسه برای تدارک ملاقی میان همتای آمریکائی خود و محمد جواد ظریف، دونالد ترامپ را در ٢٤ اوت ٢٠١٩ به صرف شام خصوصی در «هتل دو پاله» در «بیاریتز» دعوت کرد. او فاش میکند که رئیس جمهوری آمریکا قانع شده و خواستار این دیدار بود. جان بولتون و رئیس دفتر ترامپ، جان مایکل مولوِینی، کوشش میکنند وی را از این کار بر حذر دارند. جان بولتون مینویسد که برای او چنین دیداری ناپذیرفتنی بود و اگر صورت میگرفت، او از مقام خود کناره گیری میکرد. با این حال، دونالد ترامپ به او تاکید میکند که «فکر میکنم با او ملاقات کنم».
بنوشتۀ جان بولتون «جارد کوشنر»، داماد ترامپ نه تنها با این دیدار مخالف نبود، بلکه مانع تلاشهای بنیامین نتانیاهو، نخست وزیر اسرائیل، برای گفت و گو برای دونالد ترامپ شد، زیرا میدانست هدف او از تماسهای مکرر و پافشاری او برای گفت و گو با رئیس جمهوری آمریکا بر حذر داشتن او از ملاقات با ظریف است. جان بولتون مینویسد «دونالد ترامپ نظر [مایک] مولوینی و [جارد] کوشنر را در بارۀ چنین دیداری پرسید. مولوینی با نظر من موافق بود، اما کوشنر خواستار چنین ملاقاتی بود زیرا از نظر او چیزی از دست داده نمیشد».
جان بولتون نوشته است «پیامی از پمپئو دریافت کردم که میگفت با نتانیاهو گفتگو کرده و او اصرار دارد در ساعت ١٧ و ٣٠ دقیقه به وقت بیاریتز با دونالد ترامپ گفتگو کند. هنگامی که به هتل [محل اقامت ترامپ] رسیدم، پیش از دیدار با رئیس جمهوری، مجدداً با پمپئو گفتگو کردم. به او گفتم میتوانم به تماسهای نتانیاهو پاسخ گویم، اما عزم آن دارم که بازهم برای بازداشتن ترامپ از ملاقات با ظریف تلاش کنم. نتانیاهو و سفیر اسرائیل، رُن دِرمِر، در جستجوی تماس تلفنی با من بودند. از پمپئو خواستم به آنان بگوید که توان من در این زمینه زیاد نیست».
مشاور پیشین دونالد ترامپ مینویسد در طبقۀ محل اقامت ترامپ «با کوشنر و مولوِینی روبرو شدم. کوشنر با تلفن با سفیر آمریکا در اسرائیل، داوید فریدمن، در گفتگو بود و به او گفت که نخواهد گذاشت نتانیاهو با ترامپ گفتگو کند. کوشنر، در پایان گفتگو [با داوید فریدمن] توضیح داد که به این خواست و تلاش دیگری از جانب نتانیاهو برای گفتگو با ترامپ پاسخ منفی داده است زیرا به نظر او شایسته نیست که رهبر یک کشور خارجی بتواند به رئیس جمهوری آمریکا بگوید با چه کسی میتواند گفتگو کند».
بولتون مینویسد «ترامپ همواره گله می کرد که بسیاری از رهبران جهان مایلند با او گفتگو کنند، اما موفق نمیشوند. از همین رو تصمیم گرفت راه گفتگو با ایران را بگشاید». او به مصاحبۀ محمد جواد ظریف با رسانههای آمریکائی اشاره میکند که در آن، وزیر امور خارجۀ ایران گفته بود «ترامپ مایل به گفتگو هست، اما نتانیاهو، محمد بن سلمان و جان بولتون در جستجوی سرنگون ساختن رژیم آیتاللهها هستند. ایکاش اگر میشد».
بنوشته جان بولتون هر چند واشینگتن به اسرائیل چراغ سبز نشان داده است که تاسیسات اتمی ایران را مورد حمله قرار دهد، اما ولادیمیر پوتین، که از یکسو در سوریه متحد ایران محسوب میشود و از سوی دیگر از هماهنگی با اسرائیل برای انجام عملیات نظامی کشور در سوریه علیۀ نیروهای تحت حمایت ایران پرهیزی ندارد، معتقد است که اسرائیل دست به چنین اقدامی علیۀ ایران نخواهد زد. بگفتۀ او ولادیمیر پوتین گفته است «اسرائیل به تنهائی دست به یک اقدام نظامی علیۀ ایران نمیزند، زیرا منابع و توانائیهای لازم به این منظور را ندارد، بویژه اینکه اگر کشورهای عرب به حمایت از ایران برخیزند، نتیجه آن نامعقول خواهد بود».
جان بولتون در این کتاب حملات پیاپی اسرائیل در سوریه علیه کاروانهای اسلحه و مهمات ارسال شده برای حزبالله را تائید میکند و نیز به عملیات جسورانۀ اسرائیل در تورقوزآباد در شرق تهران اشاره میکند که در آن بایگانی اتمی ایران به اسرائیل منتقل شد. او مینویسد «ایران تلاش کرده بود اثرات بر جا مانده در تورقوزآباد را تمیز کند، چنانکه در سال ٢٠٠٤ همین اقدام را برای لویزان انجام داده بود و نیز در سالهای ٢٠١٢ تا ٢٠١۵ کوشش کرده بود اثرات اتاقهای آزمایش انفجار در پرچین را از میان ببرد، اما این بار نیز در انجام این کار ناموفق بود».