Ø¨Ø±Ø±Ø³Û Ø´Ú©Ø§Ù Ø·Ø¨ÙاتÛ{Ú^E
شاخص جینی یا ضریب جینی یک شاخص اقتصادی برای محاسبه توزیع ثروت در میان مردم است. بالا بودن این ضریب در یک کشور معمولاً به عنوان شاخصی از بالا بودن اختلاف طبقاتی و نابرابری درآمدها در آن کشور در نظر گرفته می‌شود. در سال ۱۳۵۴ ضریب جینی در ایران به رقم بی‌سابقه ۰,۵ واحد رسیده بود که انقلاب اتفاق افتاد. مرکز آمار ضریب جینی سالانه خانوارهای کل کشور در سال ۱۳۹۷ را اعلام کرد. بر این اساس، ضریب جینی کل کشور در سال گذشته به ۴۰۹۳, ۰ واحد رسیده است.
حسن روحانی، رئیس جمهوری اسلامی در سخنانی که سه‌شنبه ۱۲ شهریور در صحن علنی مجلس شورای اسلامی ایراد کرد، گفت: «شاخص‌های اقتصادی می‌گویند مقاومت مردم ایران پاسخ داده است. آمار و ارقام اقتصادی نشان می‌دهد وضع ما نسبت به سال پیش بهتر است.» محمد نهاوندیان، معاون اقتصادی روحانی نیز هفته گذشته تحلیل خوشبینانه‌ای از اقتصاد ایران به دست داده بود.
همزمان با این سخنان، مرکز آمار ایران ضریب جینی سالانه خانوارهای کل کشور در سال ۱۳۹۷ را اعلام کرد. بر این اساس، ضریب جینی کل کشور (شاخص شکاف طبقاتی) در سال گذشته به ۴۰۹۳, ۰ واحد رسیده که در مقایسه با سال ۱۳۹۶، معادل ۰,۰۱۱۲ واحد رشد کرده و در مجموع به بالاترین حد خود از سال ۱۳۸۹ تاکنون رسیده است.
بر اساس گزارش مرکز آمار سقوط ارزش ریال به میزان ۷۰ درصد و افزایش نرخ تورم مهم‌ترین عوامل افزایش شکاف طبقاتی در ایران بودند. مهم‌ترین سیاست جبرانی دولت برای کم‌اثر کردن تحریم‌ها، یارانه ارزی در قالب تزریق دلار ۴۲۰۰ تومان بود. فارغ از رانت‌خواری و فساد اقتصادی، شاخص ضریب جینی نشان می‌دهد که سیاست یارانه ارزی که هدف ذاتی‌اش کاهش آثار رشد نرخ ارز بر دهک‌های فرودست جامعه بود، موفق عمل نکرد و فاصله فقرا از ثروتمندان بیشتر از قبل شد.
هرگاه شاخص جینی افزایش پیدا کند، معنای آن این است که درآمد از افراد فقیر جامعه به افراد غنی منتقل شده است. ضریب جینی هر چه به صفر نزدیک‌تر شود، نمایانگر برابری بیشتر و هر چه به عدد یک نزدیک شود، نشان‌دهنده تشدید نابرابری است. ضریب جینی تفاوت مورد انتظار در درآمد بین دو فرد یا خانوار در جامعه را نیز نشان می‌دهد.
بر اساس گزارش مرکز آمار اختلاف ضریب جینی خانوارهای شهری و روستایی در سال ۹۷ به ۳۴۵, ۰ واحد رسیده است. در این معنا، شکاف طبقاتی و نابرابری اقتصادی در شهر بیشتر از روستا بوده است. به گزارش مرکز آمار رشد هزینه‌های خانوارهای روستایی و شهری بیش و کم یکسان و حدود ۲۰ درصد بود. درآمد خانوارهای شهری به دلیل درآمدهای ناشی از دارایی‌های بادوام مانند ملک و طلا تندتر از درآمدهای خانوارهای روستایی رشد کرده اما این رشد در دهک‌های بالایی جامعه اتفاق افتاده. در همان حال خانوارهای شهری در سال ۹۷، ۲۳ درصد بیشتر هزینه تهیه اقلام خوراکی کرده‌اند.
محاسبه‌گر نرخ تورم بانک مرکزی نشان می‌دهد که ۴۵ هزار تومان سال ۱۳۹۰، هم‌ارزش با ۱۲۲ هزار تومان در سال ۱۳۹۶ است. در مورد سال ۱۳۹۷، داده‌های بانک مرکزی موجود نیست، اما می‌توان با توجه به داده‌های مرکز آمار تخمین زد که در سال گذشته، ۴۵ هزار تومان سال۹۰ حداقل هم‌ارزش با ۱۳۰ هزار تومان بوده است. با این تفاصیل در سال گذشته با پرداخت ۱۳۰ هزار تومان یارانه نقدی به دهک‌های پایین جامعه، بخشی از رفاه از دست رفته آنها ممکن بود جبران شود اما اکنون چنین نیست.