شکست نامزد مورد حمایت رجب طیب اردوغان در انتخابات شهرداری استانبول با وجود برگزاری مجدد انتخابات، بار دیگر بر ضرورت بازنگری در سیاست های حزب عدالت و توسعه تاکید دارد چرا که به نظر می رسد مردم ترکیه از این سیاستها ناخرسند هستند.
«اکرم امام اوغلو» نامزد حزب جمهوریخواه خلق ترکیه روز گذشته (یکشنبه) در انتخابات حساس شهرداری استانبول با کسب ۵۴.۰۳ درصد آرا به پیروزی قاطع رسید.
با پیروزی امام اوغلو ۴۹ ساله حاکمیت حدود ۱۸ ساله حزب عدالت و توسعه بر شهرداری استانبول پایان یافت.
مردم شهر استانبول در حالی دست به انتخاب از میان دو گزینه مهم یلدریم (حزب عدالت و توسعه) و امام اوغلو (حزب جمهوریخواه خلق) زدند که انتخابات حدود دو ماه پیش استانبول، باطل اعلام شد و دو رقیب دور قبل، این بار نیز خود را در معرض رأی مردم گذاشتند.
شورای عالی انتخابات ترکیه ۱۶ اردیبهشت ماه نتایج انتخابات ۱۱ فروردین ماه شهرداری کلانشهر استانبول را باطل اعلام کرد؛ انتخاباتی که به پیروزی اکرم امام اوغلو منجر شده بود.
باور این موضوع سخت است که اردوغان، استانبول و مردم آن را نشناسد. اردوغان، خود شهردار استانبول بوده و زمانی این عبارت مانند ترجیع بندی شاعرانه و حماسی بر زبان او می‌آمد که «هر کس در استانبول پیروز شود، ترکیه را برده است»؛ حالا بعد از ۱۸ سال، تک سوار حزب حاکم ترکیه استانبول را به امام اغلو می بازد؛ کسی که تا سال پیش شهردار یکی از مناطق استانبول بود و آنچنان معروفیتی هم نداشت؛ چرا؟
پیش از آنکه تمهیداتی برای انتخابات شهرداری‌ها در کار باشد، ۱۸ آوریل ۲۰۱۸ تصمیم اردوغان برای برگزاری انتخابات زود هنگام ریاست جمهوری و پارلمان همه ناظران را شگفت زده کرد. او ۲۴ ژوئن ۲۰۱۸ را برای انتخابات زودهنگام پیشنهاد داد که طبق روال باید در ماه نوامبر سال جاری (۲۰۱۹) برگزار می‌شد یعنی یک سال و نیم زودتر از موعد مقرر.
توجیه اردوغان این بود که اوضاع کشورهای همسایه یعنی عراق و سوریه مساعد نیست و سرعت دادن به انتخابات برای امنیت و اقتصاد ترکیه ضروری است.
برای بسیاری، این توجیه، نامفهوم و نامربوط بود، اما خود اردوغان و دوستان هم حزبی او در اتاق فکرهای محرمانه ترکیه خوب می‌دانستند که ترجمه این سخنان اردوغان آن است که شکست سیاست‌های او در حوزه‌های عراق و سوریه به معنای استهلاک بیشتر در اقتصاد ترکیه و موجب کاهش محبوبیت او خواهد شد.
کاهش رشد اقتصادی ترکیه هم بهانه‌ای مناسب به دست مخالفان اردوغان داد تا از دروازه تنش سال‌های اخیر با همسایگانی مانند سوریه و عراق به جای سیاست اصولی احمد داوود اغلو معمار سیاست خارجی ترکیه یعنی «به صفر رساندن تنش با همسایگان»، وارد مرحله فتح استانبول شوند.
واقعیت این است که با وجود گذشت ۱۰۰ سال از جنگ‌های استقلال ترکیه، اکنون مساله اساسی ترکیه اردوغان نه در استقلال کشورش و نه در رؤیای ایستادن بر قله صد سالگی استقلال، بلکه در ضرورت توجه آسیب شناسانه به علل ناکامی در قلب تپنده اقتصاد و سیاست ترکیه یعنی استانبول و تمرکز بر فهم اصیل از «عدالت و توسعه» به جای هدف گیری استقلال کشوری مانند سوریه است.
اردوغان برای اولین بار بر دروازه استانبول از اسب افتاد زیرا بیش از آنکه طی سالیان اخیر نگاه خود را به پایتخت اقتصادی ترکیه بدوزد، پیکان سرنیزه خود را به سوی جاهایی دیگر مانند حلب، پایتخت اقتصادی سوریه گرفته بود و احزاب معارض نیز در این سال‌ها بیکار نماندند.
این جمله‌هایی است که کمال قلیچ‌دار اوغلو رهبر حزب پیروز در انتخابات اخیر شهرداری استانبول ۱۶ ماه پیش خطاب به رئیس جمهوری ترکیه گفت: «هرچه سریع‌تر با دولت سوریه ارتباط برقرار کنید؛ چرا که دولت سوریه همانند ما، به دنبال حفظ تمامیت ارضی و یکپارچگی سوریه است».
امام اوغلو، نامزد پیروز انتخابات از حزب جمهوریخواه خلق ترکیه است؛ حزبی که رهبر آن قلیچ‌دار اوغلو بعد از سرنگونی هواپیمای سوریه به دست ترکیه گفت: «از اینکه سوریه برای ترکیه تهدید نیست تمام جهان آگاهند و نخست‌وزیر ترکیه در گردهمایی‌های انتخاباتی نباید خود را قهرمان مردم معرفی کند.»
قلیچ دار اغلو و حزبش بارها از اردوغان در طول سال‌های اخیر تنش با ترکیه خواستند تا برای حفظ تمامیت ارضی سوریه و جلوگیری از خونریزی در این کشور فوراً با دمشق ارتباط برقرار کند و هرچه سریع‌تر روابط آنکارا با دمشق را به حالت قبل برگرداند.
در تمام این سال‌ها، حزب متبوع شهردار پیروز استانبول در کوی و برزن هر فرصتی را برای انتقاد از سیاست‌های اردوغان با تمرکز بر سوریه غنیمت می‌شمرد.
این انتخابات و نتیجه آن در شهرهای مهمی مانند استانبول، آنکارا، ازمیر و آنتالیا هشداری به شخص رجب طیب اردوغان و حزب حاکم عدالت و توسعه است با این مضمون که اگر اینجا از اسب افتاده باید از اصل «عدالت و توسعه» و اهداف آن نیفتد، دوباره برخیزد و گرد تنش‌های چند ساله را از قامت خود به عنوان سیاستمداری کاریزماتیک و تأثیرگذار بتکاند.