در شب‌های سال نو که همه تب و تاب خرید نوروزی دارند سهم حقوق کارگران برای سفره چقدر است؟ حداقل دستمزد سال گذشته حالا در شب سال نو چقدر می‌ارزد؟
عید نوروز ایرانیان آدابی دارد و یکی از این رسوم، میهمانی‌رفتن و میهما‌ن‌داری است. می‌گویند میهمان حبیب خداست و پذیرایی از میهمانان در عید نوروز نیز جزئی جدانشدنی از وظایف خانواده‌های ایرانی است؛ اما برای آنها که دستمزدبگیر هستند، با حقوق‌هایی که حالا فاصله‌ای نجومی با هزینه زندگی پیدا کرده، این پذیرایی کار دشواری است. در این گزارش نگاهی به هزینه‌های اقلام اساسی پذیرایی در عید نوروز داشته‌ایم.
قیمت‌ها چه می‌گویند
نگاهی به قیمت کالاهای اساسی در روزهای انتهایی سال۹۷ نشان می‌دهد نرخ این اقلام در مقایسه با مدت مشابه سال گذشته، افزایشی دو تا سه برابری داشته است. از آذر سال جاری، بانک مرکزی تحت فشارهای پیدا و پنهان، انتشار آمارهای مرتبط با تورم ازجمله قیمت خرده‌فروشی اقلام خوراکی را متوقف کرد و مرکز آمار ایران به‌عنوان جایگزین بانک مرکزی نیز سازوکاری برای انتشار منظم و هفتگی این آمارها ارائه نداد؛ بنابراین ارقام مربوط به هفته آخر اسفند ۹۷ این گزارش حاصل جست‌وجوی ما برای یافتن محدوده قیمتی هرکدام از کالاها در نقاط مختلف شهر تهران است. از میان کالاهای بررسی‌شده که قیمت آنها در هفته پایانی اسفند ۹۷ در شهر تهران نسبت به مدت مشابه سال گذشته افزایش بیشتری یافته است، می‌توان به گوشت قرمز و آجیل چهارمغز اشاره کرد که نسبت به سال گذشته افزایش قیمت سه تا چهار برابری را تجربه کرده‌اند. قیمت آجیل چهارمغز درجه‌یک در برخی از نقاط تهران در هفته جاری در حالی به ۲۴۰ هزار تومان در هر کیلو رسیده است که بسیاری از کارگران با حداقل دستمزد یک‌میلیون‌و۱۱۱هزارتومانی عید نوروز ۹۸ را خواهند گذراند. سال گذشته و هنگامی که هر کیلو آجیل چهارمغز در شهر تهران بین ۴۵ تا ۶۵ هزار تومان معامله می‌شد، حداقل دستمزد کارگران ۹۲۹ هزار تومان و معادل حداقل ۱۴ کیلو آجیل بود؛ اما در نوروز ۹۸، حداقل دستمزد یک‌میلیون‌و۱۱۱هزارتومانی کارگران معادل پنج کیلو آجیل است. در میان دیگر اقلام پرمصرف عید نوروز، می‌توان به گوشت و برنج اشاره کرد. درحالی‌که سال گذشته در ایام عید قیمت هر کیلو گوشت قرمز بین ۴۱ تا ۴۷ هزار تومان بود، در‌حال‌حاضر قیمت گوشت قرمز در بازار بین ۱۰۷ تا ۱۲۵هزار تومان است. گوشت مرغ نیز در یک سال گذشته از کیلویی هفت‌هزار‌و ۸۰۰ تا هشت‌هزار‌و ۲۰۰ تومان، به ۱۵ تا ۱۷ هزار تومان رسیده است. برنج ایرانی نیز بسته به کیفیت آن در ایام عید سال گذشته به گواهی بانک مرکزی بین ۹هزار‌و ۶۰۰ تا ۱۲هزار‌و ۷۰۰ تومان معامله می‌شد و قیمت امروز آن در بازار تهران بین ۱۶ تا ۲۲ هزار تومان است. شیرینی خشک نیز در سال جاری با افزایش قیمت روبه‌رو بوده است. در فهرستی که انصاف‌نیوز از قیمت مصوب شیرینی عید سال ۹۸ منتشر کرده است، قیمت شیرینی برنجی از ۱۳هزار‌و ۵۰۰ تومان به ۲۱هزار‌و ۵۰۰ تومان و قیمت شیرینی زبان از ۱۴هزار‌و ۵۰۰ تومان به ۲۱هزار‌و ۵۰۰ تومان رسیده است. همچنین شیرینی دانمارکی از ۱۴هزار تومان به ۲۱ هزار تومان افزایش قیمت یافته و قیمت شیرینی تر نیز از ۱۸ هزار تومان به ۲۶ هزار تومان رسیده است. این افزایش قیمت‌ها در سال جاری در حالی رخ داده است که افزایش دستمزد کارگران تنها محدود به افزایشی ۱۹٫۵درصدی بوده است و مبلغ بن کارگری و حق مسکن کارگران نیز تغییری نکرده است؛ اتفاقی که نتیجه مستقیم آن کاهش محسوس قدرت خرید کارگران در ایام عید سال جاری بوده است. این کاهش محسوس قدرت خرید همان حقیقتی است که دو ماه قبل در بهمن ۹۷ مرکز توافق کارگران، کارفرمایان و دولت قرار گرفت و نمایندگان این سه گروه در جلسات کمیته دستمزد، با تعیین رقم سه‌میلیون‌و ۷۵۹ هزار تومان به‌عنوان مبلغ سبد معیشت خانواده ۳٫۳نفره کارگری، بر افزایش یک‌میلیون‌و۸۰هزارتومانی سبد معیشت کارگران در سال جاری صحه گذاشتند. نکته مهم درباره تعیین چنین رقمی برای سبد معیشت کارگران این است که به علت اعلام‌نکردن آمارهای اقتصادی مرتبط با تورم از سوی بانک مرکزی، در سال جاری آمار اعلامی مرکز آمار برای تعیین سبد معیشت معیار قرار گرفت که این آمار نیز متوسط قیمت‌های اقلام در مناطق شهری و روستایی بود. مسئله‌ای که در عمل باعث شد میزان افزایش سبد معیشت بسیار حداقلی و با فاصله‌ای درخور توجه نسبت به وضعیت واقعی کارگران باشد.
حقوق کارگر کیلویی چند؟
مقایسه حداقل دستمزد کارگران با قیمت کالاهای مورد نیاز عید نوروز، تا حدود زیادی گویای کاهش قدرت خرید کارگران است. درحالی‌که در هفته پایانی سال گذشته کارگران با نیمی از حداقل دستمزد خود می‌توانستند حداقل دو کیلوگرم از تمام اقلام اشاره‌شده در جدول زیر را خریداری کنند (و البته این میزان نیز برای گذراندن عید به‌هیچ‌وجه کافی نبود)، در سال جاری و در هفته پایانی اسفند ۹۷ کارگران با نیمی از حداقل دستمزد خود قادر به خرید حتی یک کیلوگرم از همه اقلام ذکرشده در جدول روبه‌رو نخواهند بود. به عبارت دیگر برای آنکه یک خانواده کارگری ایام عید نوروز را با اتخاذ استراتژی تهاجمی و حضور پیاپی در منزل اقوام و پذیرایی حداقلی، تنها با سه کیلوگرم گوشت قرمز، هشت کیلوگرم مرغ، ۱۰ کیلوگرم برنج، دو کیلوگرم شیرینی خشک و یک کیلوگرم آجیل سپری کند (که برآوردی خوش‌بینانه است) و هیچ هزینه دیگری برای خرید اقلام مصرفی دیگر مانند روغن، شکر، قند و… یا دیگر هزینه‌های مرتبط با سال نو مانند خرید لباس نو برای سال تازه یا هزینه رفت‌و‌آمد نیز نداشته باشد، نیازمند یک میلیون تومان خواهد بود که تقریبا معادل حداقل دستمزد کارگران در سال جاری است.