براساس گزارش مرکز پژوهشهای مجلس، برآورد خط فقر در تابستان 1397 نشان از کاهش قابل توجه قدرت خرید خانوار دارد. درحالی که در بهترین حالت درآمدهای خانوار در تابستان 1397 نسبت به بهار 1397 ثابت مانده است، خط فقر مطلق برای یک خانوار چهارنفره در شهرستان تهران، 300هزار تومان افزایش یافته است. این رقم برای فقرا قابل ملاحظه است و لزوم توجه به سیاستهای حمایتی را میرساند.
براساس این گزارش، بالاترین خط فقر ماهیانه برای شهرستان تهران به دست آمده که در سال 395 برای یک خانوار چهارنفره دو میلیون و 76 هزار تومان محاسبه شده و در تابستان 1397در حدود دو میلیون و 728 هزار تومان برآورد شده است. نکته قابل توجه آنکه خط فقر تهران تنها در تابستان 1397نسبت به بهار 1397، در حدود 300 هزار تومان برای یک خانوار چهارنفره افزایش داشته که این موضوع میتواند نشاندهنده قرار گرفتن افراد بیشتری در زیر خط فقر در سال 1397نسبت به سالهای قبل باشد.
با توجه به اینکه فقرا، نسبت به سایر افراد جامعه، سهم بیشتری از هزینههای خود را به گروه خوراکی تخصیص میدهند، پیشبینی میشود با توجه به رشد قابل توجه شاخص قیمت برخی گروهها (نظیر گروه خوراکی) در سال 1397 نسبت به سالهای گذشته، خط فقر نیز در ادامه سال 1397 با مقدار رشد بیشتری روبهرو باشد. همچنین، خط فقر معادل با شهریورماه 1397 نیز محاسبه شد که برای شهرستان تهران، مقدار سرانه آن حدود 1050 هزار تومان و برای خانوار چهارنفره حدود دو میلیون و 850 هزار تومان برآورد شد.
بعد از تهران، با اختلاف نسبتا زیادی (در حدود 900 هزار تومان برای یک خانوار چهارنفره) هشت شهرستان بزرگ کشور که جمعیت بالای یک میلیون نفر دارند، قرار گرفتهاند. در این شهرستانها، خط فقر در تابستان 1397، یک میلیون و 810 هزار تومان برای خانوار چهارنفره برآورد شده که نسبت به بهار 1397، افزایشی در حدود 200 هزار تومان داشته است. باید توجه داشت که 200 هزار تومان افزایش در هزینه سبد خط فقر، برای فقرا رقم بسیار قابل توجهی است زیرا به طور معمول مشاغل این گروههای درآمدی در دسته مشاغل با بهرهوری پایین و با درآمد ثابت قرار دارد که به سختی افزایش درآمد در آنها رخ خواهد داد.
بیشترین نرخ رشد خط فقر در تابستان 1397 نسبت به تابستان 1396، در خوشه اول شامل استانهای مرکزی، آذربایجان غربی، کردستان، بوشهر، هرمزگان، گیلان، اصفهان، همدان، زنجان، قزوین، مازندران، گلستان، لرستان، سمنان، خراسان شمالی، سیستانوبلوچستان و تبریز، اصفهان و اهواز است که در رده سوم رقم خط فقر است. خط فقر برای استانهای موجود در این خوشه در تابستان 1397به یک میلیون و 489 هزار تومان رسیده که رشد 8/25 درصدی نسبت به مدت مشابه سال قبل داشته است.
خط فقر در مناطق روستایی اختلاف معناداری با مناطق شهری دارد. بیشترین خط فقر برای مناطق روستایی تهران و البرز به دست آمده که برای تابستان 1397، یک میلیون و 578 هزار تومان برآورد شده است. بعد از آن مناطق روستایی (زنجان، کرمانشاه، اصفهان، قم و قزوین) با اختلاف قابل توجهی (539 هزار تومان برای خانوار چهارنفره) قرار دارند.
نکته قابل توجه در خصوص مقایسه خط فقر روستایی و شهری آن است که خط فقر روستایی در تمامی استانها در تابستان 1397 نسبت به مدت مشابه سال قبل، رشد بیشتری نسبت به خط فقر شهری داشته است. این موضوع میتواند نشاندهنده افزایش شدت فقر در این مناطق باشد.