تصاويري که روز گذشته از عفرين مخابره شد، از برافراشتهشدن پرچم ترکيه در اين شهر حکايت ميکرد. با اين اوصاف، بايد گفت رجب طيب اردوغان، رئیسجمهور ترکيه، سرانجام به آرزويش رسيده است؛ آرزويي که به قيمت جان دهها و آوارهشدن هزاران انسان بيگناه به دست آمده است. در هر صورت، بعد از هشت هفته درگيري سنگين در مناطق کردنشين، نيروهاي ترکيه و ارتش آزاد سوريه توانستند مرکز شهر عفرين سوريه را به تصرف خود درآورند. اين در حالي است که طبق اعلام ديدهبان حقوق بشر سوريه، مستقر در بريتانيا، از روز چهارشنبه هفته گذشته حداقل ١٥٠ هزار نفر از اين شهر آواره شدهاند. همچنين طبق اعلام فعالان حقوق بشر، در جريان اين عمليات ٢٨٠ غيرنظامي کشته شدهاند؛ هرچند آنکار اين آمار را انکار کرده و در مقابل از کشتهشدن سه هزار و ٦٠٠ تروريست سخن ميگويد.
عفرين يکي از سه کانتون کردي است که در شمال سوريه و نزديکي مرز اين کشور با ترکيه واقع شدهاند. ترکيه همواره نسبت به قدرتگرفتن کردها در اين مناطق بيمناک بوده است و قدرتگيري گروههاي کردي را چالشي امنيتي براي خود ميداند. البته نبايد فراموش کرد اين عمليات نظامي باعث ايجاد ناآرامي و هرجومرج در يکي از باثباتترين مناطق سوريه شده و در عمل، جبهه جديدی را در اين کشور جنگزده گشوده است. بنا به گفته بسياري از سران کشورهاي جهان و تحليلگران سياسي، اين اقدام ترکيه ميتواند زمينه را براي قدرتگيري گروههاي تروريستي و افراطي، از قبيل داعش، فراهم آورد.
پيش به سوي منبج
در ماه ژانويه بود که ترکيه با همراهي ارتش آزاد سوريه عملياتي نظامي موسوم به «شاخه زيتون» را عليه مناطق کردنشين و با هدف عقبراندن يگانهاي حفاظت مردمي به راه انداخت. يگانهاي حفاظت مردمي شاخه نظامي حزب اتحاد دموکراتاند که از نظر ترکيه بازوي حزب کارگران کردستان (پکک) در سوريه محسوب ميشوند. هرچند مجامع بينالمللي، از جمله اتحاديه اروپا، «پکک» را يک گروه تروريستي ميدانند، اما اين قضيه در مورد يگانهاي حفاظت مردمي و حزب اتحاد دموکرات که نقش شاياني در مبارزه با داعش ايفا کردند، صدق نميکند. از ديگر سو، اين شبهنظاميان کُرد، حمايت ايالاتمتحده را نيز دارند. در واقع همين حمايت ايالاتمتحده از کردهاي سوريه باعث شد تنش ميان واشنگتن و آنکارا بالا بگيرد تا حدي که ترکيه اقدام به دستگيري يکي از کارکنان ترکتبار سفارت آمريکا در اين کشور کرد. بعد از کنترل عفرين، حالا اين سؤال مطرح ميشود که آيا ترکيه حملات خود به ديگر مناطق کردنشين، از جمله منبج، را ادامه خواهد داد يا نه؟ اين در حالي است که حمله به منبج بهدلیل حضور نيروهاي آمريکايي در اين شهر، ميتواند به رويارويي ترکيه و آمريکا منجر شود.
حمله فرهنگي
از ديگر سو، ترکيه و ارتش سوريه آزاد کوشيدهاند با انتشار تصاويري خود را به عنوان منجي مردم عفرين نشان دهند. در اين تصاوير، نيروهايي را ميبينيم که در حال امدادرساني به ساکنان کرد اين شهر هستند. همچنين بکير بوزداغ، سخنگوي دولت ترکيه، از تلاش ارتش اين کشور براي حفظ امنيت اين مناطق و تأمين غذا و دارو خبر داده است. رئيسجمهوری ترکيه همچنين در يک اظهارنظر پوپوليستي، از انجام اقدامات لازم براي بازگشت همه آوارگان به عفرین خبر داد. اين در حالي است که بنا به گزارش رويترز، نيروهاي ارتش ترکيه پس از اشغال عفرين مجسمه کاوه آهنگر، شخصيتی حماسي و اسطورهاي، را تخريب کرده و پرچم خود را در اين نقطه برافراشتند. نيروهاي دموکراتيک سوريه با انتشار بيانيهاي، اين اقدام را توهين به تاريخ و فرهنگ کردها دانستهاند. با اين اوصاف، در صورت بازگشت آوارگان نيروهاي ترک، با دردسرهاي زيادي روبهرو خواهند شد. توهين به شخصيتهاي تاريخي و فرهنگي بدون ترديد مسئلهاي نيست که به اين زوديها از اذهان کردها پاک شود؛ حتي اين مسئله ميتواند به پيوستن هرچه بيشتر مردم به يگانهاي مدافع خلق بينجامد.