عراق در آستانه انتخابات پساداعش

عرصه سیاسی عراق شامل شیعیان، اهل تسنن، کردها و برخی جریان‌های کوچک است. در میان شیعیان، برخی احزاب و طرح‌های جدید ظهور پیدا کرده اند که امیدوارند در انتخابات آینده در راس قدرت قرار گیرند. اما اوضاع اهل تسنن از گذشته پیچیده‌تر است.

اطلاعات-احزاب و تشکل‌های سیاسی عراق در فاصله چهار ماه مانده تا انتخابات پارلمانی، آرایش و صف‌بندی‌های خود را مشخص ساخته‌اند تا در نخستین انتخابات پس از سقوط داعش رقابت کنند؛ ویژگی‌ها و اهمیت این انتخابات از هم اکنون مورد توجه بسیاری از تحلیلگران قرار گرفته است.
به گزارش گروه تحلیل، تفسیر و پژوهش‌های خبری ایرنا، مهلت ثبت نام انتخابات پارلمانی عراق روز پنجشنبه (۲۱ دی ماه) پایان یافت و آرایش انتخاباتی ۲۰۶ تشکل و ۲۷ ائتلاف سیاسی در این کشور مشخص شد.براساس اعلام کمیسیون عالی مستقل انتخابات در عراق، این تشکل‌ها برای تصدی ۳۲۸ کرسی پارلمان و عضویت در شوراهای استانی، در این کمیسیون ثبت نام کرده اند تا در انتخابات سراسری۲۲ اردیبهشت ماه سال آینده ( ۱۲ ماه می ۲۰۱۸) رقابت کنند.کمیسیون مستقل انتخابات عراق اعلام کرده است که ۲۴ میلیون عراقی در انتخابات آینده دارای شرایط رای دادن هستند. با توجه به اینکه نظام سیاسی عراق پارلمانی به شمار می‌آید و انتخاب نخست وزیر، رئیس جمهوری، رئیس پارلمان و وزیران کابینه مرتبط با انتخابات پارلمانی است این انتخابات که هر چهارسال یک بار در عراق برگزار می شود، از اهمیت بالایی برخوردار است.به دلیل این که انتخابات امسال، نخستین انتخابات پس از پیروزی کامل بر گروه تروریستی داعش است، این انتخابات از اهمیت دوچندانی برخوردار شده و مورد توجه جریان‌های سیاسی داخل عراق، کشورهای منطقه و جهان قرار گرفته است. گفته می شود این انتخابات ساختار آینده سیاسی عراق را ترسیم می کند.
رسانه‌های جهان عرب طی روزهای گذشته از انتخابات عراق غافل نمانده و تحلیل‌هایی در این زمینه منتشر کردند. در ادامه این گزارش، ایرنا نگاهی به مهم ترین محورهای تحلیلی رسانه‌های عربی در مورد انتخابات عراق داشت که در ادامه می‌خوانیم:
دلایل اهمیت انتخابات عراق
تارنماهای «البدیل» مصر، صفحه عربی «میدل ایست آنلاین» و «صوت العراق» و نیز روزنامه «الزمان» عراق و «القدس العربی» چاپ لندن اهمیت انتخابات عراق را بررسی کردند. به نوشته البدیل، احزاب و جریان‌های سیاسی عراق به مرحله سرنوشت‌ساز تاریخ خود نزدیک می شوند و تنها چهار ماه برای برگزاری انتخابات زمان باقی مانده است. این انتخابات پس از حمله آمریکا به این کشور در سال ۲۰۰۳ میلادی از اهمیت بالایی برخوردار است. بسیاری از ائتلاف‌های سیاسی جایگاه خود را یافته‌اند و برخی دیگر از جریان‌ها و فراکسیون‌های سیاسی هنوز هم نتوانسته اند به ائتلاف برسند. با توجه به این موضوع می توان گفت فضا و نتیجه این انتخابات بی نظیر خواهد بود. البدیل افزود: شماری از ناظران به چند دلیل انتخابات پارلمانی آینده عراق را در طول تاریخ این کشور استثنایی به شمار آورده‌اند. این انتخابات در شرایطی برگزار می شود که ارتش عراق موفق شده است همه سرزمین‌هایی را که داعش به کنترل خود در آورده بود از دست این گروه خارج سازد. این پیروزی طرح‌های رژیم صهیونیستی و آمریکا را از زمان اشغال عراق تاکنون ناکام گذاشت. موضوع دوم این است که صحنه سیاسی عراق طی چند سال گذشته شاهد تغییرات سیاسی بوده است که در نتیجه آن برخی جریان‌های مردمی ظهور کردند و به سرعت توانستند به قدرت و نفوذ بالایی دست یابند. در راس این جریان‌ها «الحشد الشعبی» (نیروهای بسیج مردمی) است که با جنگ و پیروزی در برابر تروریسم به یک نهاد غیرقابل انکار تبدیل شده است؛ نهادی که پس از اثبات خود در عرصه امنیتی و نظامی اکنون تلاش می کند در روند سیاسی عراق حضور خود را به اثبات رساند.
به نوشته تارنمای صوت العراق، انتخابات پارلمانی عراق، نخستین مقدمه برای بنای روند سیاسی دمواکراتیک است. این انتخابات تنها راهی است که احزاب سیاسی به وسیله آن می توانند به طور مسالمت‌آمیز قدرت را در دست گیرند و دیدگاه‌ها و طرح‌های خود را برای خدمت به مردم و پیشرفت کشور پیاده سازند. احزاب و نامزدها باید بتواند اعتماد مردم را به دست آوردند و طرح‌های خود را برای مردم تشریح کنند تا آنان را به سوی خود جذب کنند.پس از سال ۲۰۰۳ در تاریخ عراق دموکراسی مورد توجه قرار گرفته و بارزترین نشانه‌های دموکراسی نوپا در این کشور ترسیم شده است. این دموکراسی با تصویب قانون و برگزاری انتخابات خود را نشان داده است. در نتیجه آگاهی مردم این کشور، بسیاری از بازی‌های سیاسی و وعده‌های پوچ در تجربه‌های انتخاباتی گذشته برای مردم بر ملا شده است. در نتیجه این آگاهی، بخش بزرگی از احزاب و جریان‌های سیاسی که امور را در دست داشته اند اکنون با بحرانی روبرو شده اند که دیگر نمی توانند از آن خارج شوند. آنها نتوانستند طرح‌های فرسایشی خود را در عراق پیش ببرند و اکنون نیز نمی توانند مردم را خرسند سازند تا آنان را انتخاب کنند و توجیه‌های لازم را هم برای خرسند سازی مردم ندارند.با وجود چنین مسائلی ما در برابر نقشه سیاسی جدیدی در عراق هستیم که با طرح‌های گذشته متفاوت است. شاخص‌ها نشان می دهد تغییرات شگفت آوری رخ خواهد دارد که در نتیجه آن برخی از رهبران قدیمی کنار گذاشته خواهند شد و برخی از اشخاص و احزاب سیاسی به قدرت خواهند رسید که تاکنون فرصت اجرای طرح‌های خود را به طور کامل پیدا نکرده اند.
عرصه سیاسی عراق شامل شیعیان، اهل تسنن، کردها و برخی جریان‌های کوچک است. در میان شیعیان، برخی احزاب و طرح‌های جدید ظهور پیدا کرده اند که امیدوارند در انتخابات آینده در راس قدرت قرار گیرند. اما اوضاع اهل تسنن از گذشته پیچیده‌تر است. جریان‌های کُردی هم به دلیل سوء مدیریت برخی از رهبران آنها در برگزاری همه پرسی استقلال اقلیم کردستان رنج می برند. افزون بر این، شهروندان کُرد به دلیل پرداخت نکردن حقوق‌ها و تحریم‌ها ناخرسندند و بیشتر کُردها از کسانی که سبب چنین وضعیتی شده اند انتقام خواهند گرفت و تلاش خواهند کرد به رهبران جوانتر رای دهند.
روزنامه القدس العربی در گزارشی به قلم «مصطفی العبیدی» آورد: تنور سیاسی عراق با رقابت میان جریان‌های سیاسی داغ شده است. این جریان‌ها تلاش می کنند در آینده قدرت را در کنترل خود داشته باشند.در گزارشی به قلم «احمد عبدالصاحب» در روزنامه الزمان عراق می خوانیم: در این انتخابات به فرد یا حزب ملی نیاز است که بتواند به درستی نقشه سیاسی متناسب با شرایط کنونی را ترسیم کند. تارنمای میدل ایست آنلاین هم در گزارشی به قلم «فاروق یوسف» نوشت: انتخابات پارلمانی در عراق برای مشروعیت بخشی به اوضاع موجود در این کشور که بر اساس سهیمه بندی میان جریان‌ها و مذاهب مختلف با رهبری احزاب شکل گرفته است، برگزار خواهد شد.
نگاهی به ائتلاف‌های عراقی
تارنمای «ایلاف» عربستان و روزنامه «العربی الجدید» به ائتلاف‌سازی جریان‌های مختلف عراقی و موضوع تحریم انتخابات از سوی «حزب دموکرات کردستان» پرداختند.به نوشته تارنمای ایلاف، «ائتلاف ملی» به رهبری «ایاد علاوی» تشکیل شده که این ائتلاف دارای ۳۰ جریان است و خود را برای انتخابات آینده آماده می سازد. از برجسته ترین اشخاصی که به این ائتلاف ملحق شده می توان به «سلیم الجبوری» رئیس حزب اسلامی عراق و «صالح المطلک» رئیس فهرست العربیه اشاره کرد. جریان صدر به رهبری «مقتدا صدر» هم ائتلافی به اسم «الثائرون» تشکیل داده است که شامل شماری از جریان‌های سیاسی است که در بین آن‌ها نام حزب «استقامت ملی» و «حزب کمونسیت عراق» به چشم می خورد .
«نوری مالکی» معاون رئیس جمهوری عراق هم ائتلاف «دولت قانون» را رهبری می کند. «حزب دعوت اسلامی» و «جنبش نور»، «جنبش الوسط»، «حزب‌المدنی» و «جنبش بشائر جوانان» و فراکسیون «با هم برای قانون» و «جریان فرهنگی مدنی» و حزب «دعاه الاسلام» (دعوت کنندگان به اسلام) نیز به این ائتلاف محلق شده اند. «حیدر العبادی» نخست وزیر عراق هم ائتلاف «الفتح المبین» را تشکیل داده است. این ائتلاف در بردارنده شماری از شخصیت‌های مستقل و جریان‌های سیاسی است که در میان آنها «جنبش عطاء» به رهبری «فالح الفیاض» رئیس هیات الحشد الشعبی و تشکل نینوا به رهبری «خالد العبیدی» وزیر دفاع سابق عراق دیده می شود. از برجسته ترین جریان‌هایی که به این ائتلاف پیوسته اند «سازمان بدر» و جریان «عصائب اهل الحق» و تشکل «منتصرون» هستند. جریان «دموکراسی برای عدالت»، «جنبش تغییر» و «جماعت اسلامی کُرد» هم یک فهرست انتخابی مشترک به نام «ائتلاف میهن» برای حضور در انتخابات در مناطقی مورد منازعه در اقلیم کردستان تشکیل داده اند.به نوشته روزنامه العربی الجدید ائتلاف «النصر» به ریاست عبادی و دولت قانون به ریاست مالکی و گروه‌های داوطلب مردمی «الفتح» از برجسته ترین ائتلاف‌هایی هستند که در مرکز و جنوب عراق رقابت خواهند کرد. در شمال و غرب کشور رقابت میان ائتلاف ملی به رهبری ایاد علاوی معاون رئیس جمهوری و ائتلاف «القرار العراقی» به ریاست «اسامه النجیفی» رئیس پارلمان سابق در جریان خواهد بود.در اقلیم کردستان و مناطقی که اربیل و بغداد با هم اختلاف دارند احزاب دموکرات کردستان و «اتحادیه میهنی کردستان» و احزاب مخالف به ویژه «جنبش تغییر» با هم رقابت خواهند کرد. اما حزب دموکرات کردستان به رهبری «مسعود بارزانی» رئیس سابق اقلیم کردستان انتخابات را در استان کرکوک تحریم کرده است. او گفته است کرکوک و دیگر مناطق مورد منازعه اکنون تحت اشغال به شمار می روند و از ثبات برخوردار نیستند بنابراین در این مناطق به ویژه کرکوک انتخابات برگزار نخواهد شد. او در بیانیه ای از از کردها خواست با شرکت نکردن در انتخابات مخالفت خود را با اشغال این منطقه اعلام کنند.نیروهای ارتش عراق و نیروهای داوطلب مردمی در اکتبر گذشته (مهرماه ۹۶) کرکوک و دیگر مناطق مورد اختلاف را به کنترل خود در آورده و به حضور نیروهای پیشمرگ کرد در این مناطق پایان داده اند. این رخداد پس از همه پرسی استقلال کردستان سبب شده تا بارزانی مواضعی این چنین را در پیش گیرد.
انتخابات پارلمانی عراق و کردها پراکنده‌تر از همیشه
وقتی با وجود مخالفت‌های داخلی و بین المللی همه‌پرسی در کردستان عراق برگزار شد، هیچ کس فکر نمی‌کرد این موضوع زمانی می‌تواند تا به این حد تنش‌ها در میان گروه‌های کرد عراقی از یک سو و لایه‌های پایین جامعه را از سوی دیگر گسترش دهد.
به گزارش ایسنا، سایه شکست همه‌پرسی بر نوع مشارکت احزاب کرد عراقی در انتخابات پارلمانی این کشور به شدت سنگینی می‌کند. با نزدیک شدن به موعد انتخابات پارلمانی عراق، بیش از هر چیزی مشخص شد که بعد از همه‌پرسی اختلاف‌ها میان جریان‌های کرد عمیق‌تر شده و شدت بیشتری به خود گرفته است.اخیرا حزب دموکرات کردستان عراق به رهبری مسعود بارزانی اعلام کرد که انتخابات را در مناطقی چون کرکوک یا مناطق مورد منازعه بین اربیل و بغداد بایکوت کرده و از مردم نیز خواست به پای صندوق‌های رای نروند.این در حالی بود که اتحادیه میهنی کردستان عراق، دیگر حزب اصلی در اقلیم از دو هفته قبل موضوع تشکیل ائتلافی قدرتمند از احزاب کرد عراقی را مطرح کرده بود ولی با جدایی شماری از احزاب کرد معارض دولت کنونی اقلیم، عملا این ائتلاف در مقطع کنونی متوقف شد و با این موضع‌گیری حزب دموکرات، اتحادیه میهنی نیز دست خالی‌تر از همیشه باقی ماند.اختلافات برای حزب اتحادیه میهنی کردستان عراق بسیار بدتر از سایر احزاب است چون این حزب که قبل از این بیشترین کرسی‌های پارلمانی عراق از استان کرکوک را داشت، هم اکنون متهم اتفاقات بعد از ۱۶ اکتبر است که طی آن ارتش فدرال عراق کرکوک و دیگر مناطق مورد مناقشه را به کنترل خود درآورد.در واکنش به این تصمیم حزب دموکرات کردستان، عبدالرحمان دوکانی مشاور فواد معصوم، رئیس جمهوری عراق در صفحه شخصی خود در فیس بوک نوشت: این تصمیم حزب دموکرات برای عدم مشارکت در انتخابات پارلمانی عراق در کرکوک هویت کردستانی بودن این شهر و مناطق مورد منازعه را دفن می‌کند.وی اضافه کرد: حزب دموکرات کردستان عراق با برگزاری همه‌پرسی در این مناطق خطری جدی برای این مناطق درست کرد و اقدام جدید نیز این وضعیت را بدتر خواهد کرد.در نقطه مقابل اتحادیه میهنی کردستان عراق اکنون که براساس سخنان ملابختیار، دبیر دفتر سیاسی این حزب در بدترین شرایط برای برگزاری انتخابات است بعد از جدایی احزاب کرد عراقی و عدم امکان تشکیل ائتلافی کردستانی حالا باید به تنهایی باری را بر دوش بکشد که بر شانه‌های این حزب سنگینی می‌کند.بریار رشید، سخنگوی اداره کل انتخابات اتحادیه میهنی کردستان عراق در خصوص وضعیت کنونی کرکوک و مناطقی که از آنها تحت عنوان مناطق مورد مناقشه یاد می‌شود، به رسانه‌ها گفت: اتفاقاتی که اخیرا در کرکوک روی داد تاثیر منفی بر تمامی احزاب کرد عراقی خواهد گذاشت بخصوص در کرکوک این تاثیرگذاری بیشتر خواهد بود. وی در ارتباط با اختلافات داخلی در اتحادیه میهنی کردستان عراق نیز اظهار کرد: همه احزاب کرد عراقی امروز از تنش‌های داخلی رنج می‌برند و با توجه به جایگاه اتحادیه میهنی کردستان عراق این تنش‌ها بیشتر است ولی باید تاکید کنم که انتخابات این دوره بر همه احزاب کرد عراقی تاثیر منفی خواهد گذاشت.قطعا با ادامه این روند باید سیاسیون کردستان عراق به این فکر باشند که چرا همه‌پرسی که قرار بود عامل وحدت و همگرایی بین گروه‌های کرد عراقی شود اکنون عاملی برای تشدید بحران‌های سیاسی و اقتصادی شده است؟