همزمان با بالاگرفتن تنش ميان آمريکا و ترکيه بر سر عمليات نظامي آنکارا در عفرين، رکس تيلرسون، وزير امورخارجه ايالاتمتحده، روز يکشنبه راهي ترکيه و چهار کشور ديگر خاورميانه ميشود. وزارت خارجه آمريکا با انتشار بيانيهاي اعلام کرد که تيلرسون در سفر خود به ترکيه با مقامات بلندپايه اين کشور درباره «مسائل منطقهاي و دوجانبه» گفتوگو ميکند.
تنشهاي ميان اين دو متحد ناتو پس از عمليات نظامي ترکيه عليه يگانهاي مدافع خلق در منطقه کردنشين عفرين در سوريه بالا گرفت. يگانهاي مدافع خلق مهمترين و تنها نيروي زميني همپيمان آمريکا در سوريه به شمار ميروند و همکاري آمريکا و اين نيروها منجر به آزادي رقه، پايتخت خودخوانده داعش در سوريه، شد. اما ترکيه آنها را شاخه حزب کارگران کردستان (پکک) ميداند که از سوي ترکيه، کشورهاي اروپايي و ايالاتمتحده به عنوان گروه تروريستي شناخته ميشود.
ترکيه از زمان قدرتگرفتن کردها در مناطق شمالي سوريه به دنبال سرکوب آنها بود و حتي هدف عمليات سال گذشته خود موسوم به «سپر فرات» را صريحا مبارزه همزمان با کردها و داعش عنوان کرد. عمليات پيشين با ميانجيگري آمريکا پايان يافت اما حالا ترکيه بار ديگر اينبار با بهانهاي که آمريکا به دستش داده، عمليات نظامي خود را عليه يگانهاي مدافع خلق آغاز کرده است. ترکيه روز ٢٠ ژانويه و پس از آن، عمليات خود در سوريه را آغاز کرد که آمريکا اعلام کرد که به دنبال تأسيس نيرويي به رهبري کردها براي تأمين امنيت سوريه در طول مرز ترکيه است.
بر اساس بيانيه وزارتخارجه آمريکا، تيلرسون در سفر پنجروزه خود که ١١ فوريه تا ١٦ اين ماه ادامه دارد، علاوه بر ترکيه به اردن، لبنان، مصر و کويت سفر ميکند. تيلرسون در سفر خود به کويت رهبري هيئتي آمريکايي را بر عهده دارد که در نشست وزراي خارجه کشورهاي ائتلاف به رهبري آمريکا، براي مقابله با داعش شرکت ميکنند. وزير خارجه آمريکا سپس در کنفرانس بازسازي عراق شرکت ميکند که روز ١٣ فوريه آغاز ميشود. نشست وزراي خارجه ائتلاف بينالمللي ضدداعش براي سومينبار برگزار ميشود، اما از زمان شکست داعش در رقه، پايتخت خودخوانده داعش در سوريه، و موصل، مهمترين سنگر اين گروه در عراق، اين نخستينبار است که چنين نشستي برگزار ميشود. در کنفرانس بازسازي عراق هم آمريکا به دنبال فرصتهاي سرمايهگذاري بخش خصوصي و حمايت بينالمللي در بازسازي عراق است. بااينهمه، بنا بر گزارشها انتظار ميرود، موضوع سوريه و جنگ هفتساله آن که بار ديگر وارد مرحلهاي پرخشونت شده است، از دلايل اصلي سفر تيلرسون به غرب آسيا باشد.
نشست بينتيجه شوراي امنيت
بحران سوريه، بهرغم تضعيف داعش، با عمليات نظامي ترکيه در عفرين و همچنين عملياتهاي هوايي در شهرهاي مختلف استان ادلب، تنها استان تحتکنترل مخالفان، وارد مرحله جديدی شده و نشست شوراي امنيت براي آتشبس در اين کشور هم به نتيجهاي نرسيد. بر اساس گزارشها، در نشست روز پنجشنبه شوراي امنيت سازمان ملل روسيه با درخواست مقامهاي امدادرساني ملل متحد، براي ايجاد يک آتشبس يکماهه در سوريه و کمکرساني، مخالفت کرد. در نتيجه، اين درخواست که حمايت آمريکا را نیز داشت، در شوراي امنيت سازمان ملل به تصويب نرسيد. مخالفت روسيه با اين درخواست در حالي صورت گرفته که يک مقام آمريکايي اعلام کرد در جريان دفع تهاجم شبهنظاميان حامي حکومت سوريه از سوی ائتلاف به رهبري آمريکا در ديرالزور، «بيش از ۱۰۰ نفر از نيروهاي طرفدار اسد» کشته شدهاند. پيشتر ائتلاف به رهبري ايالات متحده گفته بود در واکنش به «حمله غيرمنتظرهاي» از سوي «نيروهاي حامي حکومت سوريه» به مراکز «نيروهاي دموکراتيک سوريه»، دست به حملات هوايي عليه نيروهاي حامي اسد زده است. «نيروهاي دموکراتيک سوريه»، گروهي شبهنظامي متشکل از کـردها و اعراب سوريه است که از حمايت ائتلاف به رهبري آمريکا، بهرهمند است و در شمال و شرق سوريه حضور دارد. همچنين پنتاگون اعلام کرد که آنها عمليات خود را در سوريه براي تقويت موضع ديپلماتهاي آمريکايي در مذاکرات صلح مورد حمايت سازمان ملل براي پايانبخشيدن به بحران سوريه ادامه ميدهند. سخنگوي پنتاگون در نشستی خبري در پاسخ به سؤالي مبني بر احتمال درگيري نيروهاي آمريکايي با نيروهاي بشار اسد، رئيسجمهوري سوريه، بهدليل حملات اخير عليه نيروهاي دموکراتيک سوريه گفت: ما حمايت خود را از نيروهاي دموکراتيک سوريه در راستاي شکست داعش ادامه ميدهيم. از سوي ديگر شمار کشتههاي ناشي از حملات نيروهاي دولت سوريه و متحدان آن در ادلب و حومه دمشق، در روزهاي گذشته، بهطور چشمگيري افزايش پيدا کرده است. وزارت خارجه آمريکا پيشتر، در بيانيهاي گفته بود ايالات متحده «عميقا نگران» استفاده از گاز کلر، در ادلب سوريه، است. نيکي هيلي، سفير آمريکا در سازمان ملل، مسکو را متهم کرده است که جلوي تحقيقات درباره حملات شيميايي از سوی نيروهاي بشار اسد در حومه شرقي دمشق را ميگيرد.
ازسرگيري حملات ترکيه عليه عفرين
همزمان ترکيه پس از وقفهاي کوتاه حملات هوايي خود را عليه عفرين از سر گرفت. خبرگزاري دولتي آناتولي ترکيه روز جمعه گزارش داد که ارتش ترکيه پنجشنبهشب ١٩ منطقه در شمال سوريه را مورد هدف قرار داد. اين در حالي است که وقفه در عمليات هوايي ترکيه در شمال سوريه موجب اين گمانه شده بود که ترکيه و روسيه بر سر اين عملياتهاي هوايي دچار اختلاف شدهاند. آسمان عفرين در اختيار روسيه است و از همين رو هرگونه عملياتهوايي و ورود جنگندههاي ترکيه در اين منطقه بدون چراغ سبز مسکو امکانپذير نيست. بهگفته رسانههاي ترکيه، عمليات هوايي ترکيه پس از آن موقتا متوقف شد که روسيه به دليل سرنگوني جنگنده روسي در استان ادلب حريمهوايي عفرين را به روي جنگندههاي ترکيه بسته بود. گرچه ترکيه مدعي شده که فقط شبهنظاميان کرد را مورد هدف قرار ميدهد، خبرگزاري فرات، نزديک به کردها، ويدئوهايي از مناطقي مسکوني منتشر کرده که مورد هدف جنگندههاي ترکيه قرار گرفتهاند.
ديدار وزراي دفاع ترکيه و آمريکا
ديدارها و گفتوگوهاي مقامات آمريکايي و ترکيهاي درباره منبج، يکي از شهرهاي شمالي سوريه، هم افزايش يافته است. جيمز متيس، وزير دفاع آمريکا، روز گذشته اعلام کرد که باتوجه به نگرانيهاي ايالاتمتحده از برنامه ترکيه براي عمليات نظامي عليه منبج، هفته آينده با همتاي ترکيهاي خود در بروکسل ديدار خواهد کرد. متيس در ديدار از دفتر مطبوعاتي پنتاگون به خبرنگاران گفت که آمريکا به همکاري با متحد ناتوي خود ادامه خواهد داد و از همينرو او هفته آينده با نورالدين جانيکلي، وزير دفاع ترکيه، ديدار خواهد کرد. وزير دفاع آمريکا اعلام کرد: هنوز فشارهاي ترکيه درباره منبج ادامه دارد. متيس اضافه کرد: ترکيه يکي از متحدان ناتوست و تنها کشوري است که مبارزههاي فعالي عليه پ.ک.ک در مرزهاي خود دارد. دراينباره با ترکيه همکاري ميکنيم. همچنين اين کشور نگرانيهاي مشروعي علاوهبر پ.ک.ک درباره حملات احتمالي نيروهاي وابسته به حکومت بشار اسد دارد. در همين راستا همکاريهاي ما از سطوح سياسي گرفته تا سطوح نظامي ادامه دارد. حدود دوهزار نفر از نيروهاي آمريکايي در منبج حضور دارند و ازهمينرو واشنگتن نگران امنيت نيروهاي خود در صورت عمليات نظامي ترکيه در منبج است.