فدریکا موگرینی، مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا در یک نشست خبری بعد از برگزاری جلسه وزیران خارجه اتحادیه اروپا درباره برجام و نقض تعهدات ایران در توافق هسته‌ای اعلام کرد که کشورهای اروپایی فعلاً قصد فعال کردن ساز و کار «حل و فصل اختلاف» در برجام [مکانیسم ماشه] را ندارند.
بر اساس مصوبه شورای عالی امنیت ملی، ایران از ۸ مه/ ۱۸ اردیبهشت سال جاری در دو گام تعهدات خود در برجام را با افزایش سرعت غنی‌سازی اورانیوم کاهش داده است. وزیران خارجه اتحادیه اروپا دوشنبه ۱۵ ژوئیه/ ۲۴ تیر در بروکسل گرد آمدند با این هدف که راهی برای پایبندی تهران به این توافق با وجود خروج آمریکا از برجام بیابند. پیش از شروع اجلاس برخی وزیران خارجه کشورهای اروپایی در جمع خبرنگاران حاضر شدند. [1] چکیده نظر آنها این بود: هنوز دیر نشده است. فدریکا موگرینی، مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا در یک نشست خبری در پایان اجلاس وزیران خارجه اتحادیه اروپا گفت:
«درباره مکانیسم حل و فصل اختلاف-بند ۳۶ برجام- باید بگویم این ساز و کار در توافق برای “عدم پایبندی اساسی” در نظر گرفته شده است. در حال حاضر، هیچکدام از طرف‌های توافق قصدی برای فعال کردن این ساز و کار را ندارند و این به معنی آن است که فعلاً و بر اساس اطلاعات موجود هیچکدام از آنها عدم پایبندی [ایران] را مصداق عدم پایبندی اساسی نمی‌دانند.»
بر اساس بندهای ۳۶ و ۳۷ برنامه جامع اقدام مشترک (برجام) چنانچه ایران توافق هسته‌ای را نقض کند، می‌بایست در مدت ۳۰ روز به برجام بازگردد در غیر این‌صورت کشورهای اروپایی می‌توانند پرونده ایران را برای بازگرداندن تحریم‌های اقتصادی به شورای امنیت سازمان ملل ارجاع دهند. این مکانیسم که به عنوان «مکانیسم ماشه» شناخته می‌شود طوری طراحی شده که روسیه و چین نتوانند قطع‌نامه شورای امنیت را وتو کنند. موگرینی با اشاره به کاهش تعهدات ایران در توافق هسته‌ای گفت:
«تمامی گام‌هایی که ایران برداشته از لحاظ فنی بازگشت‌پذیر هستند. ما اما از این اقدامات متأسفیم و از ایران می‌خواهیم که به پایبندی کامل [به برجام] برگردد.»
دولت ترامپ خواهان توافق جامع‌تری است که متضمن نظارت بر برنامه موشکی سپاه و تحدید نفوذ منطقه‌ای جمهوری اسلامی باشد. ایران خواهان تأمین منافع اقتصادی‌اش در برجام در چارچوب طرح اروپا برای مبادلات بانکی و تجاری با ایران موسوم به اینستکس است. فرانسه برای خروج از ایت بحران طرحی به نام «توقف در برابر توقف» ارائه داده که بر اساس آن ایران مرحله به مرحله به توافق هسته‌ای بازمی‌گردد. موگرینی درباره این طرح سکوت کرد.
سید عباس موسوی سخنگوی وزارت خارجه دوشنبه ۱۵ ژوئیه/ ۲۴ تیر همزمان با برگزاری نشست وزیران خارجه کشورهای اروپایی درباره برجام گفت: هرگونه انتظار از ایران برای بازگشت به برجام به طور یکطرفه غیرواقع‌بینانه است. مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا درباره اینستکس گفت از طریق کانال مالی اتحادیه اروپا نخستین تراکنش‌ها در حال انجام است. فعلاً این موضوع مطرح است که آیا معاملات نفتی ایران نیز وارد این ساز و کار ویژه بشود و یا اینکه اینستکس صرفاً محدود بماند به اقلام انسانی.
موگرینی در نشست خبری دوشنبه ۱۵ ژوئیه/ ۲۴ تیر یادآوری کرد که توافق هسته‌ای جایگزین ندارد. گنگ شوانگ، سخنگوی وزارت خارجه چین دوشنبه ۱۵ ژوئیه/ ۲۴ تیر، همزمان با برگزاری اجلاس وزیران خارجه اتحادیه اروپا از ایالات متحده آمریکا خواست در سیاست اعمال فشار حداکثری خود علیه ایران تجدید نظر کند.